"Gənc Psixoloqlar" İctimai Birliyi "Psixoloji tədqiqatlar" işçi qrupu
UŞAQ YAŞLARINDA CİNSİ ISTISMARA MƏRUZ QALAN
Yüklə 349,13 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kompensator mexanizmlər və digər simptomlar.
- Müdafiə xarakterli davranış strategiyaları.
- GƏNCLƏRDƏ SİYASİ ŞÜURUN TƏDQİQİ
- Tədqiqatın keçirilməsi.
|
UŞAQ YAŞLARINDA CİNSİ ISTISMARA MƏRUZ QALAN QADINLARIN PSİXOLOJİ VƏZİYYƏTİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ “Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupunun üzvü Yusubova Sənubər İstifadə olunmuş ədəbiyyat: 1. Haluk Yavuzer “Çocuk psikolojisi” 2012
2.Голубцова, Л.И. Возрастные закономерности психосексуального развития больных, страдающих малопрогредиентной шизофренией/ Л.И. Голубцова - М; Наука, 2003 - 412 с.
3. Кацубо, С.П., Жорова, М.А. Семья в жизни человека: правовые основы. - Гомель: Рес. унит. предприятие «Центр науч.-тех. и деловой информации», 2003. - 88 с.
4. Эльконин, Д.Б. Детская психология / Д.Б. Эльконин; Ред. - сост. Б.Д. Эльконин. - 2- е изд., стер. - М.: Издательский центр «Академия» 2005. - 384 с. 4. Gary Small – Gigi Vorgan “Bir psikiyatristin gizli defteri” 2013 www.psynavigator.ru “Кризисы и травмы” www.trauma-pages.com www.child-abuse.com www.ascasupport.org www.siawso.org www.cokmed.org www.macok.marmara.edu.tr Buraxılış №1 Kompensator mexanizmlər və digər simptomlar.
Bir qızın taciz və ya təcavüzə uğradıqdan sonrakı ilk reaksiyası şok və təəccübdür. İstismarı güdərək hər hansı bir şeyi edib-etməyəcəyini anlamağa çalışdıqdan sonra bir sonrakı işi bunun bir daha reallaşmasını əngəlləməkdir. Təcavüzkar atadırsa, uşaq çox “yaxşı” davranaraq atasının ona “çox hirslənib” bunu bir daha etməsinə mane olacağını düşünə bilər. İlkin mərhələdə uşaq atasının xoşuna gəlməyəcəyi şeyi etdiyi üçün bu şəkildə cəzalandırıldığına inana bilər. Təcavüzkar əmi, ya da ailə dostudursa, ondan mümkün ola bildiyi qədər qaçmağa çalışar, nə qədər yaxındırsa, qaçış da o qədər çətin olacaqdır. Təcavüzkar onunla eyni evdə yaşayırsa, evə tez-tez gəlirsə, qaçışı imkansızdır. Qaçışın mümkün olmadığı vəziyyətlərdə öncə boş ümidlərə qapıla bilər. İstismar bu və ya digər şəkildə yenidən reallaşarsa, uşaq ümidini itirər.
İstismar təkrarlanarsa və ya ən pisi xronikiləşərsə, asılılıq yaratmağa başlayar. Yaşının az olması ilə əlaqədar olanları özünə və ya başqasına açıqlayacaq sözlərə və fikrilərə sahib deyildir. Uşaq istismarı problemlərinin kritik tərəflərindən biri də lokus kontrolun inkişaf güna edə bilməməsi ilə əlaqədar günahkarlıq hissinin yetərincə inkişaf etməməsidir. Uşaq bu ağrını, dəhşəti və zərəri gizli çəkdiyini düşünə bilər. Bu, öz-özünü günahlandırmasının başlanğıcıdır; dərin çarəsizlik hissindən dolayı bir müdafiə mexanizmi vəzifəsi daşıyır. Günahkarlıq hissi özünə hörmət (ləyaqət) hissinə neqativ bir iz buraxaraq uşaq şəxsiyyətinin inkişafında özünə nifrətə səbəb olur.
Daha sonra, əsasən də yeniyetməlikdə bunlara yeniləri əlavə olunur. Özünü kəsmə və ya anoreksiya kimi pozuntular, bədənin istismarçını cəzb edən hissəsinin günahlandırılması davranış pozuntularına gətirib çıxara bilir. Bunu edərkən bədəninin irəlidə onu istismar edə biləcək (diqqətini cəlb edəcək- bu anlayışlar eyniləşir) hər hansı birinə daha az cazibədar olmasına ümid yaradır. Həm anoreksiya, həm də özünü kəsmə gənc qadının öz qadınlıq anlayışı ilə mübarizə apardığını göstərir. Anoreksiyanın ən bariz nəticəsi böyüyən döşlərin, baldırların əriməsidir. Özünü kəsmə isə ümumilikdə qadın gözəlliyinin ayırdedici bir özəlliyi olan dəriyə dağıdıcı hücumdur. Bu davranışlar təcavüzə uğramış şəxsin şüurlu və ya şüursuz bir qərarından yarana bilər.
Buraxılış №1
İnsan emosional səviyyədə heç bir şəkildə dərk edə bilmədiyi fiziki və ya psixoloji travma sonrası stress pozuntusu (PTSP) yaşayır. Simptomları təşviş, depressiv əhval, təkrarlanan röyalar və fleşbəklərin (keçmiş dəhşətverici xatirələrin yenidən göz önündə canlanması) kombinasiyasıdır. Hər hansı bir yaşda ilk olaraq travma PTSP yarada bilər, amma uşaqlıq dövrü daha həssasdır, belə ki, uşağın psixoloji resursları azdır və zəkası hələ tam inkişaf etməmişdir.
1-12 yaş arasında cinsi istismara uğramış və ya hələ də uğramaqda olan qızlar, xüsusilə də digər qızlara qarşı utancaq, cəmiyyətdə passiv görünə bilər və kişilərdən mükün olduğu qədər uzaq durarlar. Bir qadın və ya yeniyetmə qız özünə qarşı intim yaxınlaşmaya nəzarət edə bilməməkdən və ya sərhədlərini müəyyən etməkdən qorxarsa, həm ağrını, həm də utancı inkar edərək bunu qorxusuzca qəbul etməklə istismar edilməyə “dözə biləcəyini” düşünərək hadisəni səmərəliləşdirir. Hədsiz passiv vəziyyət göstərmək bəzən əllə taciz, oxşanma əsnasında cinsis boşalmağa qədər çata bilər.
Yeniyetməlikdən əvvəl özündən böyük uşaq, ya da kişi tərəfindən istismar edilən uşaq yeniyetməliyin başlanğıcında çox fərqli reaksiyalar verə bilər. Cazibədar və diqqətçəkici davrana, seksual və açıq-saçıq geyinə və seksuallığını vurğulamaq üçün bədən dilini istifadə edə bilər. Daha da irəli gedərək təsadüfi cinsi münasibətlərə daxil ola bilər. Cəmiyyətin narazılıqlarına qatlanmaq onun üçün artıq əhəmiyyətsiz hala gələ bilər. Devi- ant davranışın nəticəsi artıq getdikcə antisosial tendensiyalara gətirib çıxarır. Çünki bu davranışlar ona təhlükəsizlik tələbatını ödəməyə imkan verən kompulsiya xarakteri daşımaqdadır.
Dəyişən cinsi orientasiya. Uşaqkən kişilər tərəfindən cinsi istismara məruz qalmış bəzi qadınlar kişi partnyor ilə özlərini rahat hiss etmir. Hətta kişilərə qarşı maraq və seksual oyanmalara həssaslıq olmur. Ancaq bütün seksual-intim yaşantılardan imtina etmək yerinə bunları daha təhlükəsiz və zərif hesab etdikləri qadınlara yönəlirlər.
Buraxılış №1
Özünə zərərvermə. Uşaqlıqda cinsi istismara məruz qalan şəxslərdə ən yayılmış davranış pozuntusu özünə zərərvermədir. Bu, bıçaqla, qayçıyla, təraşla, şüşə qapağından şüşə qırıntısına qədər hər hansı bir kəskin alətlə kəsmək ola bilər. Bundan başqa siqaret, kibrit və ya çaxmaqla, hətta təmizləyici maddələrlə dərini yandırma ola bilər. Özünü vuraraq yaralamaq da özünə zərər vermənin yayılmış formalarındandır. Bu davranışın təməlində insanın idarə edə biləcəyi və ya dözə biləcəyi ağrını dözə bilməyəcəyi növbəti ehtimal olunan təcavüzə tərcih etməsi durur. Belə davranış adətə çevrildikdə asılılıq yarada bilir. İnsan ağrı duyğusunun həddini qaldırdıqca cinsi istismara daha yaxşı qarşı dura biləcəyini düşünür. Getdikcə digər; içki, qumar və qida asılılıqları da ağırlaşaraq davranışların ağırlaşmasına gətirib çıxarır. Özünü kəsmə hərəkətlərini reallaşdıran insanların təcrübəsi iki yönümlüdür. İlk öncə kəsmə hərəkətinin verdiyi ağrı, ağrılı, neqativ məzmunlu avtomatik düşüncələr və mövcud qəzəb və çarəsizlik hisslərini aradan götürməyə yönəlir. İkinci olaraq kəsmə hərəkətini edən insan düşüncə və hisslərini axan qan ilə eyniləşdirərək onların çıxdığını düşünür. Bəzən də öz bədənini istismar edənin bədəni ilə eyniləşdirib müvəqqəti olaraq hisslərini boğmağa nail olur. Zehni olaraq özünü dərk etməyən hissizləşmiş vəziyyətlərdə dərin kəsiklər çox təhlükəli hal sayılır.
Anoreksiya və bulimiya. Qida ehtiyatını azaltmaq və ya özünü qusdurmaq, işlədici dərmanların köməyi ilə kalori yandırmaq, öz-özünü ac saxlamaq və digər insanların müdaxiləsi və ya ölüm halı reallaşana qədər bu davranışları davam etdirmək kompulsiyaya çevrilir. Bu zaman anoreksiya ilə bulimiya birləşər. Cinsi istismara uğramış bir qız ehtimal olunan gələcək təcavüz hadisələrindən müdafiə olunmaq üçün başqalarının xoşuna gələcəyinə ümidi yox etməyə çalışır. Bulimiya sıxışdırılmış neqativ emosiyaların qida ilə qəbulu və daha sonra yenə də qida ilə xaric olunmasıdır. Kompulsiv çox yemə isə stressi aradan qaldırmaq üçün yaranır və piylənməyə gətirib çıxarır. Belə kompulsiv qida qəbulu trans vəziyyətini xatırladır və məzmun baxımdan anormaldır (bir-birinə uyğun olmayan qidaların eyni vaxtda qəbulu). İstismara məruz qalmış qadınlarda bu davranış travmatik xatirələrin və onların yaşatdığı hisslərin sıxışdırılmasına kömək edir. Buraxılış №1
Alkoqolizm. Xatirələr altında əzildiyində və istismarın onu hər an tapacağından qorxmaq və bu qorxudan azad olmaq üçün emosional anesteziya kimi alkoqolizmi seçirlər. Alkoqolun təsirindən gələcək cinsi istismarların fərqində olmayacaqdır. Beləliklə, alkaqol həm keçmiş istismar xatirələrinə qarşı, həm də gələcəkdəki iztirablara qarşı anesteziyadir. Uşaqkən cinsi istismara məruz qalanlar, uzun müddət öz sirləri ilə yaşayırlar. Ümumilikdə, istismarı uşaqlıqlarından bəri bir sirr olaraq saxlayır və ilk dəfə olaraq terapiya əsnasında danışırlar. Dr.Roy Şapironun kliyenti 41 il idi ki, belə bir “sirri” gizli saxlanılmışdı. Psixoloji travma nə qədər uzun müddət sirr kimi saxlanırsa, psixoterapiya prosesi də çətinləşir. İstismar tiplərini bir-birindən ayırd etmək çox önəmlidir, çünki bunlar kliyentə fərqli təsir edir. Terapiya prosesinə mənfi təsir göstərən amillərdən biri də patoloji əlamətlərin aradan qaldərılması ilə bağlı sürətli nəticə əldə olunmasına dair ailənin təzyiqidir. Ailənin səbrsizliyi xəstəyə təsir edir; ananın, atanın qızlarının özünə etdikləri ilə bağlı xəyal qırıqlığını ifadə etməsi və etdiklərinə görə məzəmmət edilməsi çox pis təsir edir. Bu xronik şəkildə simptomların dərinləşməsinə, xəstənin özünə qapanmasına səbəb ola bilər, terapiya əsnasında olan təhlükəsizlik hissini azalda bilər. Uşaqkən cinsi istismara məruz qalmış bəzi insanlar üçün sadəcə mövcud və keçmiş təcrübənin yeni ölçülərini sərbəstcə mübahisə etmək deyil, eyni zamanda əvvəllər düşünə bilmədiyi şeyləri yüksək səslə danışmaq və dəstək qruplarında iştirak etmək faydalıdır. Qrup üzvlərinin daha əvvəl qadağan olunmuş sözləri və ifadələri söyləməsinə dolayı olaraq imkan yaradılır. Bir çox insan tərəfindən “söyüş” olaraq düşünülən bu sözcüklər, qrup üzvləri tərəfindən sərbəstcə işlədilə və mübahisə oluna bilər. Bu qruplar üzvlərinin orda olmayan istismarçılarını azad şəkildə günahlandırmalarına imkan yaradır. Dəstək qrupu və fərdi psixoterapiyanı birləşdirmək, illərcə sirr olan və sıxışdırılan hadisələrin verdiyi ağrını və utancı azaldır. Cinsi cinayətlər üzrə İdarəetmə Mərkəzinin (Center for Sex Offender Management) apardığı araşdırmanın nəticəsinə görə 25 il ərzində təcavüzçülərin yenidən cinayət işləməsi 39 %-kən, uşaq istismarçılarında bu 52 %-ə çıxmaqdadır.
Buraxılış №1 Mövzunun aktuallığı. Şüur və ictimai şüur problemi bütün dövrlərdə nəinki fəlsəfə, hətta digər elm sahələrində çalışan alimlərin də diqqətini cəlb etmiş, bu məsələyə dair müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürülmüşdür. Müasir şəraitdə siyasi şüur probleminin rolu durmadan artır. Respublikanın müstəqillik qazanması ilə əlaqədar demokratik proseslərin genişlənməsi, yeni-yeni partiyaların və cəmiyyətlərin yaranması böyüməkdə olan gənc nəslin daha çox siyasi proseslərə qoşulması ilə nəticələnir. Bu da öz növbəsində insanları daha çox siyasi fəaliyyətə doğru aparır. Siyasi fəaliyyətin yüksəlib azalması da özlüyündə siyasi şüurun artıb azalmasına səbəb olur. Siyasi şüur – ictimai şüurun tərkib hissəsi və onun ali formasıdır. Siyasi şüur – sosial tərəqqi və inkişaf yolunda çox qüdrətli bir vasitədir. Siyasi şüur bir ənənə formasında mövcud olub qədim dövlət hakimiyyətlərinin təbiətini əsaslandırmaq üçün bir vasitə rolunu oynamışdır. Müəyyən ideoloji qəliblərə və formalara salınan siyasi şüur əslində hakim siniflərin, millət və xalqların, partiyaların mövqelərinin müdafiəçisi rolunda çıxış etmişdir. İctimai şüurun mühüm komponenti və ya forması olmaq etibarilə siyasi şüurun ilk ünsürləri hələ sinifli cəmiyyətin yaranması, dövlətin bir struktur elementi kimi meydana gəlməsi şəraitində formalaşmışdır. Çünki bir tərəfdən elmi təfəkkürün inkişafı, digər tərəfdən isə insanlar və onların həyatında baş verən dəyişikliklər istər şüurun məzmun və strukturunda baş verən dəyişikliklərin səbəblərinin öyrənilməsini vacib tələb kimi elmin qarşısına qoyur. İnsan və cəmiyyət həyatında baş verən ictimai mahiyyətli hadisə dəyişikliklərinin əsasında istər şüur və istərsə də ictimai şüur amili dayandığına görə bu amili öyrənmədən, onun lokal və universal xassələrini açmadan nəyəsə nail olmaq mümkünsüzdür. Əgər şüur əvvəldən verilmiş, yaxud mövcud olan beyin potensialı və bu potensialın düzgün istiqamətlənməsi, yaxud istiqamətləndirilməsi ilə bağlıdırsa, ictimai şüur daha çox tərbiyə və cəmiyyət həyatında mövcud olan həyat tərzi ilə bağlıdır.
yaratmaq qabiliyyətinə malikdir. Lakin həmin yeni o zaman faydalı olur ki, bu, heç nəyə zərər vermədən bütövlükdə cəmiyyətə, insanlara xidmət edir.
Qloballaşma, beynəlmiləlçiliklə şovinizm, separatçılıq müasir dünyanın ciddi problemləridir. Mübahisələr davam etməkdədir. Yəqin ki, elm və texnologiyanın inkişafı ilə daha yeni məsələlər meydana çıxacaqdır. Əgər şüurun dəyişməsi bütövlükdə elmin texnika və texnologiyanın dəyişməsi, yeni paradiqmaların meydana gəlməsi və s. ilə bağlıdırsa, ictimai şüurun dəyişməsi, artıq deyildiyi kimi, insanların və cəmiyyətin həyatında baş verən dəyişikliklərlə bağlıdır. Bu dəyişikliklər köklü məzmuna malik olduqda ictimai şüurda baş verən dəyişikliklər də köklü, yaxud əsaslı olur. İctimai şüur cəmiyyət həyatının real gerçəkliyinə əsaslanan, lakin bu gerçəkliyin hamı üçün faydalı olan ümumi cəhətlərini əks etdirən mücərrəd fenomendir. Lakin bu mücərrədləşmə elə qurulmalıdır ki, o, gerçəklikdən uzaq düşməsin, gerçəkliyin əsas sütunları üzərində qurulsun, dünyagörüşünə, ümumi niyyətə çevrilsin. Buna görə də akademik R.Mehdiyevin dediyi kimi, əsas məsələ yeni təfəkkür, düşüncə tərzinin formalaşmasına xidmət edə biləcək yaradıcı ideya və şübhəsiz ki, əməli
əhəmiyyəti olan
tövsiyələr verməkdən ibarətdir. GƏNCLƏRDƏ SİYASİ ŞÜURUN TƏDQİQİ “Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupunun üzvü Şəbiyeva Turan İstifadə olunmuş ədəbiyyat: 1.Ə.S.
Bayramov,
Ə.Ə. Əlizadə Psixologiya. Bakı 2002, 620s.
2.Ə.S. Bayramov Psixoloji düşüncələr, Bakı, 1994.
3.Ə.Ə. Əlizadə Sosial pisxologiyanın aktual problemləri, Bakı 1986. 4.Ə. Qədirov. Yaş psixologiyası Bakı 2002, 386s.
5.Фромм Э. Анатомия человеческой деструктивности. М.:1994, стр 1997, 336
6.Хэль Л., Зиглер Д. Теории личности, СПб: Питер, 1997, 608 стр. Buraxılış №1 Burada siyasi ittihamlar, kimisə damğalamaq praktikası isə yanlış və zərərli praktikadır. fəaliyyətə istiqamət verə bilsin. Bu isə cəmiyyət həyatını, onun bütün tərəflərini, bu tərəflər arasındakı əlaqələri dərindən təhlil edə bilən nəzəriyyəçilərə aid olan məsələdir. Burada hansısa bir siyasi-ideoloji platformada deyil, vətəndaş mövqeyində dura bilmək vacibdir. Hər hansı siyasi-ideoloji platforma, yaxud platformalar isə buna uyğun ola, yaxud olmaya bilər. Burada siyasi ittihamlar, kimisə damğalamaq praktikası isə yanlış və zərərli praktikadır. İctimai şüur problemini hamı üçün eyni olan hansısa universal qanunauyğunluqlar, yaxud prinsiplər sistemi hüdudunda həll etmək mümkün deyildir. Görünür, bu məsələyə sosial zaman və sosial məkan
müstəvisində yanaşmaq lazımdır. .
Şüur amili ictimai şüur üçün də əhəmiyyətli rol oynayır. Lakin ictimai şüur daha çox fərdin ictimailəşməsi, yaxud sosiallaşması ilə bağlıdır. Belə ki, sosiallaşmayan yüksək səviyyəli fərdi şüur daha çox zərər verə bilər. Sosiallaşmış, yaxud ictimailəşmiş şüur isə həm lokal, həm də universal əhəmiyyətli şüurdur. İctimai şüuru gündəlik həyatla, bu həyatın aşıladığı empirik, adi, yaxud kütlə şüurundan fərqləndirmək lazımdır. Bu baxımdan ictimai varlığın yaratdığı şüur heç də hələ ictimai şüur deyil. Adi, empirik, yaxud kütlə şüurudur. Bu şüurun tərkibində olan ictimailik elementləri isə adət-ənənə, arxetipiklik və mentalitetlə bağlıdır. Hərçənd bunlar heç də həmişəlik sabitliyə malik deyillər. Ya onların məzmununda tarixən bu və ya digər
dəyişiklik əmələ
gəlir, ya
da bütövlükdə dəyişirlər.
Buna görə nə adət-ənənəni, nə də mentaliteti və ona uyğun olaraq arxetipliyi mütləqləşdirmək, toxunulmaz bir şey kimi qəbul etmək olmaz. Əgər söhbət sosial genetikadan gedirsə, genetikanın özündə belə irsiliklə yanaşı, dəyişkənlik də vardır. Həm də seleksiya, irsən mövcud olanların müxtəlif cür cütləşdirilməsi yolu ilə ən yaxşı bir çeşidin alınması üsulları vardır. Deməli, insanın ağlı və praktik bacarığı hər şeyi dəyişdirmək, yeni olanı yaratmaq qabiliyyətinə malikdir. Lakin həmin yeni o zaman faydalı olur ki, bu, heç nəyə zərər vermədən bütövlükdə cəmiyyətə, insanlara xidmət edir.
ket sorğusu keçirməklə gənclərin, xüsusən də tələbələrin siyasi şüurunun təzahür xüsusiyyətlərini öyrənməyə çalışdıq. Bunun üçün on sualdan ibarət olan anket sorğusu tərtib olunmuşdur. İkisi açıq, səkkizi qapalı sual olan anketdə müəyyən demoqrafik göstəricilər qeyd olunur. Məsələn: cinsi, təhsil müssisəsi, təvəllüdü və oxuduğu fakültə. Anketin işlənməsi anonim şəkildə aparılır. Buraxılış №1
Tədqiqatın əsas obyekti siyasi şüurun təzahür xüsusiyyətləri öyrənilən 18-22 yaşlarında gənclərdir. Sorğuda gənclərin siyasətlə nə dərəcədə maraqlanmaları, respublikanın siyasi həyatında iştirak səviyyələri, siyasətə can atma motivləri öyrənilir. Nəticələrin reallığı əks etdirməsini maksimum artırmaq məsədilə tədqiq olunanlara öncədən suallara laqeyd yanaşmamaları, situasiyaya uyğun olaraq cavablandırmaları xahiş olunmuşdur.
Tezisin mövzusu tələbə gənclərin siyasi şüurunun öyrənilməsinə həsr edilmişdir. Gənclər üçün müxtəlif həyat sferaları olan şəxsi münasibətlər və mənəvi sfera ilə yanaşı siyasi proseslərə olan maraq da əhəmiyyətlidir. Gənclərin bir çoxu respublikanın siyasi həyatında bilavasitə siyasi prosesə qarışmaşasa da, seçici kimi fəal iştirak etdiklərini bildirirlər. Gənclərin hakimiyyətə can atma motivlərinə digərlərini idarə etmək, özünütəsdiqetmə kimi məsələlər aiddir. Anket sorğusunda iştirak etmiş tələbələrin 90%-i siyasi hakimiyyət formalarından (radikal, demokrat, liberal, anarxist, mühafizəkar və s.) demokratik hakimiyyət formasına üstünlük vermişdir. Demokratik dəyərlər hər kəs üçün vacibdir. Bunu nəzərə alaraq belə bir sual tərtib etmişik: demokratik dəyərlərdən sizin üçün hansının daha çox əhəmiyyət kəsb edənini seçin. Gənclər ilk növbədə bərabərliyin, sonra isə azadlığın vacib olduğunu düşünürlər. Həmçinin bizim sorğumuz hakimiyyətin idarə olunmasında üstünlüyün prezidentə məxsus olması ilə bağlı gənclərin razılıq səviyyəsinin yüksək olduğunu göstərir. Buraxılış №1
Müasir Azərbaycan gəncliyində siyasi şüurun öyrənilməsi geniş və çoxşaxəli mövzudur. Tərəfimizdən keçirilmiş sorğu bir qrup tələbə gəncin üzərində keçirlmiş və pilotaj xarakteri daşımışdır. Tədqiqatımızın əsas məqsədi siyasi şüurla ictimai şüurun hüdudlarını nəzəri təhlil etmək və gənclərdə siyasi şüurun göstəricilərini əks etdirən strukturlaşmış metodika yaratmaq idi. Tərəfimizdən hazırlanmış sorğunun nəticələri gənclərin siyasi fəallığının əsas aspektləri barədə müəyyən konseptual baxış formalaşdırmağa yardım edir.
Tədqiqat zamanı gənclik dövrünün özünəməxsus psixoloji xüsusiy- yətləri və müasir Azərbaycan cəmiyyətində gənclərin yerini nəzərə almaq olduqca vacibdir. Belə ki, zamanımızın gəncləri şəxsi və peşəkar hazırlığa, özünüinkişafa maraqla və həvəslə can atır və özünütəsdiqə bu yolla nail olmağa çalışırlar. Hər bir gənc günümüzdə xarici ölkələrin təcrübələrinə yiyələnməyə, ixtisas sahəsini mükəmməl öyrənməyə və əmək fəaliyyətində uğur qazanmağa daha çox meyllidir. Universitet tələbələrinin prioritet məqsədi daha çox peşəkar özünütəsdiqə nail olmaqdır. Siyasi dünya görüşünün demokratik modelə uyğun olması gənclərin ədalətli və bərabərhüquqlu idarə sistemində yaşamaq istədiyini göstərir. Bu nəticələr təhsilli gənclərin maarifçi və dözümlü vətəndaş kimi parlaq gələcəyi olacağını proqnozlaşdırmağa əsas verir.
“Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupunun üzvü Şəbiyeva Turan
|