Geo graf iya

briz sham oli
deyiladi. Briz fransuzcha 
«brise» - shabada degani (55-rasm).
y e r y u zid a esad ig an asosiy sham ollar. M ussonlar. K atta quruq-
80
Shamol yo‘nalishi
------------------- ►
10 °C
.761 mm h g
Tunda
16 °C
760 mm h g
Quruqlik
Dengiz
55-rasm. 
Kunduzgi va tungi briz.

---

liklar - m ateriklar yozda atrofidagi dengizlarga qaraganda k o ‘proq 
isib ketadi, havo bosim i pasayadi. D engizlarda esa havo bosim i yuqori 
b o ‘ladi. N atijad a butun yoz b o ‘yi dengizlardan quruqlikka tom on 
shamol esadi. Q ishda esa quruqlik sovib ketadi, bosim ortadi. Dengiz 
iliq b o ‘ladi. D engiz u stid a bosim pasayadi. B utun qish davom ida 
shamol quruqlikdan dengizga esadi. M ana shunday bir yilda o ‘z y o ‘na- 
lishini ikki m arta o ‘zgartiradigan sham ollarga 
m usson sh am ollari
d e y ila d i (m u sso n a ra b c h a m a v su m s o ‘z id a n o lin g a n ). M u sso n
shamollari Sharqiy va Janubiy O siyoda kuchli b o ‘ladi. Yozda musson 
shamollari dengiz ustidan sernam havo keltirgani uchun ham y o g ‘in 
k o ‘p y o g ‘adi. Qish vaqtida shamollar Osiyoning quruq o ‘rta qismidan 
dengizlarga tomon esganligi uchun Sharqiy va Janubiy Osiyoda qishda 
y o g ‘in ju d a kam y o g ‘adi. Havo quruq b o ‘ladi.
P a ss a t sh am o llari. Yerning shakli sharsimon b o ‘lganligi va uning 
o ‘z o ‘qi atrofida aylanishi natijasida Yer yuzida yuqori va past bosim li 
m intaqalar hosil b o ‘ladi (56-rasm ). Yer sharining ekvator atroflari 
Quyoshdan eng k o ‘p issiqlik oladi. Shuning uchun bu hududlarda yil 
b o ‘yi havo bosimi past b o ‘ladi. N atijada 30° shimoliy va janubiy keng- 
liklardan ekvatorga qarab doimiy sham ollar esib turadi. Yer aylangani 
sababli bu shamollar ekvator yaqinida g ‘arb tom onga burilib ketadi. Bu 
shamollar