Geologiya va konchilik ishi

Qo’rquv – qandaydir tasavvurdagi yoki haqiqiy xavfdan qayg’urish. U o’zini – o’zi saqlash instinktika asoslangan, muhofaza xususiyatga ega va tomir urishi va nafas olish chastotasiga, arterial bosim ko’rsatkichlariga ta’sir qiladi. Qo’rquvning funksiyasi bo’lajak xavfdan ogohlantirish, uni chetlab o’tish yo’llarini topishga undashdir.
“Hech narsadan qo’rqmaydigan” odam bo’lmaydi. Hamma gap sarosima hissini yengib o’tish uchun, to’g’ri qarorga kelib, harakat qila boshlash uchun kerak bo’ladigan vaqtda. Shoshilinch vaziyatda tayyorgarlik ko’rgan odamda bu anchagina tez bo’ladi. Tayyorgarlik yo’q kishida esa harakatsizlik hovliqish uzoq vaqt saqlanib turadida ruhiyat buzilishini kuchaytirib yuboradi.Hayotiga xavf tahdid solayotgan sharoitlarda insondagi qo’rquvni nazoratli va nazoratsiz qo’rquvlarga bo’lish mumkin. Mashhur sayohatchi va jurnalist V.Bonatti fikricha, “Qo’rquvingni nazorat qilayapsanmi, demak, duch kelishing mumkin bo’lgan xavfni anglab turibsan, u bilan to’qnash kelmaslikka harakat qilayapsan. Bu holda doimo vaziyatdan chiqib ketish yo’lini topasan. Nazoratdan chiqib ketgan qo’rquv esa vahimaning o’zidirюNazoratsiz qo’rquv o’ziga nisbatan, bilimlari, qobiliyatlariga nisbatan ishonchsizlikdan guvohlik beradi. U vahimaga olib keladi. Vahimaning oldini olish uchun esa yolg’on mish – mishlarning oldini olish, vahimachi “yo’lboshchi”larga nisbatan qattiqqo’l bo’lish, odamlarning e’tiborini, energiyasini qutqaruv va boshqa ishlarga jalb qilish lozim.


XULOSA
“Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofazasi to’g’risida”gi Qonunining 11-moddasi korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi majburiyatlarida ta’kidlanadiki: korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida xodimlar hamda ishlab chikarish va ijtimoiy ob’ektlarni favkulodda vaziyatlardan muhofaza kilish bo’yicha zarur choralarni rejalashtirishlari, moliyalashlari va amalga oshirishlari shart.
Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza kilish bo’yicha rejalari, ularning ishlab chiqilishi va mazmuniga qo’yiladigan asosiy talablar quyidagilar:
aholini va xududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish bo’yicha yillik asosiy tadbirlar rejasi;
tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlarni oldini olish va bartaraf qilish harakatlari rejasi va ko’chirishdagi amaliy hisoblar;
alohida davrlar uchun fmsi rejasi (maxfiy);
ob’ektlarning barkaror ishlashini ta’minlash rejasi (toifalangan va o’ta muxim ob’ektlar uchun);
evakuatsiya rejasi;
o’zaro hamkorlik rejasi.
Keltirilgan ma’lumotlarga ko’ra favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimining favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimining favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish bo’yicha maxsus bo’linmalari mavjud bo’lib, ular nafaqat yirik noxush vaziyatlarda, balki turmush sharoitida uchrab turadigan maishiy noxush vaziyatlarda ham ishtirok etishmoqda. Albatta, maxsus qutqaruv kuchlari bor ekan deb, axoli o’rtasida xotirjamlikka berilish aslo o’rinli emas. CHunki hozirgi vaqtda dunyo miqyosida asosiy mablag’ va kuchlar sodir bo’lishi mumkin bo’lgan favqulodda vaziyatlarning oldini olishga qaratilgan va sarf qilinmoqda. Lekin, mazkur tizim qanchalik rivoj topmasin, hayotimiz turli nohush vaziyatlarda kafolatlangan emas. Zero, Birinchi Prezidentimiz I.Karimovning so’zlarini eslasak, “Har qanday mintaqada xavfsizlikni ta’minlash muommolari muayyan mohiyatga ega. SHuningdek, har bir mintaqaning o’z xususiyatlari va xavfsizlikni saqlash omillari bor” (O’zbekiston XXI-asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va tarqqiyot kafolatlari. 11-12-B).
Shuning uchun maxsus qutqaruv xizmatlari bilan bir qatorda joylardagi, turli muassasa va korxonalar qoshidagi qutqaruv xizmatlarining Favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish bo’yicha o’rni alohida e’tiborga molik. Hozirgi vaqtda ular malakasini oshirish, kerakli anjomlar bilan ta’minlash xar bir raxbarning zimmasidagi kechiktirib bo’lmaydigan vazifalardan biri bo’lmog’i shart.Hozirgi davrda Sayyoramizda ro‘y berayotgan tabiiy, texnogen, ekologik, ijtimoiy, harbiy-siyosiy xarakterdagi favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish, talofatlar ko‘lamini toraytirish, insonlar hayoti va ular tomonidan yaratilgan moddiy boyliklarga yetadigan zararlarning oldini olish yoki ularni kamaytirishni ta’minlash o‘ta muhim va dolzarb muammolar sirasiga kiradi.O‘zbekistonda mazkur muammolarni hal etishda ishtirok etadigan barcha xizmatlarning o‘zaro munosabatlarini belgilovchi va tartibga soluvchi qator qonunlar qabul qilingan. Jumladan, “Aholini va hudutlarni tabiiy va texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to’g’risidagi”, “Fuqaro muhofazasi to’g’risidagi”, “Radiatsiyaviy havfsizlik to’g’risidagi”, “Terrorizimga qarhsi kurash to’g’risidagi” va boshqa O’zbekiston Respuplikasi qonunlari va shu sohaga taaluqli bo’lgan Vazirlar Mahkamasining qarorlari va boshqa me’yoriyhuquqiy hujjatlar qabul qilingan va hayotga joriy etilmoqda.Ma’lumki, fuqarolar muhofazasi umumxalq mudofaa ishlaridan biri hisoblanadi. Barcha fuqarolar fuqaro muhofazasi masalalarini hal qilishda faol ishtirok etishlarini taqozo etadi. Shuning uchun ham fuqarolarning fuqaro muhofazasi sohasidagi huquqlari va burchlari O’zbekiston Respublikasining «Fuqaro muhofazasi to’g’risida»gi (2000 y.) Qonunining 13- va 14-moddalarida hamda «Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to’g’risida»gi (1999 y.) qonunining 15- va 16- moddalarida aniq ko’rsatilgan.
FVDT umumiy holda quyidagi vazifalarni amalga oshirishni ko’zda tutadi:
favqulodda vaziyatlarning oldini olishga, odamlar xavfsizligini ta’minlashga, xavfli texnologiyalar va ishlab chiqarishlarning tavakkalchiligini pasaytirish, mulkchilik shaklidan va idoraviy bo’ysinishdan qat’iy nazar, iqtisodiyot tarmoqlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar faoliyat ko’rsatishining barqarorligini oshirishga qaratilgan maqsadli va kompleks ilmiytexnik dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish.
boshqaruv organlari va tizimlarning favqulodda vaziyatlarning oldiniolish va ularni bartaraf etish uchun mo’ljallangan kuch va vositalarining doimiy tayyorligini ta’minlash.
aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi axborotlarni yig’ish, ishlab chiqish, almashish va berish.
aholini, boshqaruv organlarining mansabdor shaxslarini, FVDT kuchlari va vositalarini favqulodda vaziyatlarda xarakat qilishga tayyorlash.
favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish uchun moliyaviy va moddiy resurslar zaxiralarini yaratish.
aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida davlat ekspertizasi, nazorati va tekshiruvini amalga oshirish.
favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish.
favqulodda vaziyatlardan zarar ko’rgan aholini ijtimoiy muhofaza qilishga oid tadbirlarni amalga oshirish.
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida aholining, shu jumladan ularning oqibatlarini bartaraf etishda bevosita qatnashgan shaxslarning huquq va majburiyatlarini amalga oshirish.
aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida xalqaro hamkorlik qilish.