Geometriyaning vujudga kelishi haqida qisqacha tarixiy ma’lumot

Geometrik shaklar, ularning ta’rifi, xossalari

Asosiy tushunchalar – tekislik, to’g’ri chiziq va nuqta bo’lib, ularga ta’rif berilmaydi, ular amaliy yo’llar bilan tushuntiriladi. Tekislik tinch turgan suvning sathi sifatida, to’g’ri chiziq – ikkita tekislikning kesishish chizig’i, nuqta esa bir tekislikdagi ikki to’g’ri chiziqning umumiy qismi sifatida tushuntiriladi. Tekislikning qalinligi yo’qligi, to’g’ri chiziqning faqat uzunligi borligi va nuqtaning hech qanday o’lchami yo’qligi keltiriladi. Geometriya kursidagi eng sodda shakllar nuqta, to’g’ri chiziq va ularning bo’laklari kiradi. Bularning o’ziga xos xossalari mavjud bo’lib, unda nuqta hamda to’g’ri chiziqlarning tekislikda o’zaro joylashuvi xossalari beriladi. Kesma va burchaklarni o’lchashni asosiy xossalari, ularning yig’indisi va ayirmasi o’lchash asboblari aniqlash haqida ma’lumot beriladi.

90°ga teng burchak to`g`ri burchak deb atalaadi. To`g`ri burchakdan kichik burchak o`tkir burchak deb atalaadi. 90°dan katta burchak o`tmas burchak deb ataladi.

1-ta`rif. Agar ikkita burchakning bitta tomoni umumiy, qolgan tomonlari to`ldiruvchi yarim to`g`ri chiziqlar bo`lsa, ular qo`shni burchaklar deyiladi.

1-teorema. Qo`shni burchaklarning yig`indisi 180°ga teng.

2-ta`rif. Agar ikki burchak tomonlari biri ikkinchisining to`ldiruvchi yarim to`g`ri chiziqlardan iborat bo`lsa , bu ikki burchak vertikal burchaklar deyiladi.


2- teorema. Vertikal burchaklar teng: