Giriş. Elektron qurğularının təsnifatı. Elektronika

Kodların müqayisə qurğuları. Kod komparatorları. 
Rəqəmli komparatorlar – kombinasiyalı qurğu olub ikilik sözləri müqayisə etmək 
üçündür. Komparator iki ikilik sözlər üzərində aşağıdakı əməliyyatları y/y: 
- A və B sözlərinin bətabərliliyi; 
- A sözü B sözündən böyükdür; 
- A sözü B sözündən kiçikdir. 
Komparatora misal olaraq iki dördmərtəbəli sözün müqayisə sxemi olan 
 
mikroseminə baxaq. Əsas məsələ üç mümkün olan vəziyyətdən birini: 
təyin etməkdir. Bərabərliyin əsas göstəricisi iki ikilik rəqəmin bütün mərtəbələrinin 
uyğun olmasıdır. Əgər iki rəqəm eynidirsə müqayisə sxeminin çıxışı “1” məntiqi 
səviyyəyə gətirilir, əks halda çıxış məntiqi” 0“ səviyyəsində olur. 
 
 
 
 
 
mikrosxemasının 
A 
və 
B 
rəqəmlərinin 
dörd 
müqayisə girişləri və üç əlavə keçid girişləri
vardır. 
Bərabərliyə görə müqayisə qurğusu hər iki sözün eyniadlı mərtəbələri üzərində 
qurulur. Söz ovaxt bərabər olur ki, eyniadlı mərtəbələr bərabər olsun, yəni hər ikisində 0 
və 1-lər eyni olsun. 
B rəqəminin 
mərtəbələri 
Genişləndirmə 
girişləri 
A rəqəminin 
mərtəbələri 
= = 
K555CП1 
Çıxışlar 
Şəkil1. 

---

Bir ikilik mərtəbənin müqayisəsinə baxaq. 
Birmərtəbəli söz komparatorunun həqiqətlər cədvəli aşağıdakı kimidir. 
Cədvəl1.1 
Cədvəl 
1.1-dən 
görünür ki, giriş siqnalının istənilən kombinasiyasında komparatorun çıxışında ancaq bir 
aktiv məntiqi sisnal formalaşır. Cədvə 1.1-dən aşağıdakı məntiqi ifadəni almaq olar: 
ifadəsini VƏ, VƏ YA, YOX məntiq elementləri üzərində qurmaq olar.
funksiyasına daha geniş baxaq. Bu funksiya sərbəst məna daşıyır və rəqəmli qurğularda 
geniş tətbiq olunur, “ VƏ YA- YOX –u inkar edir”, 2-lik moda görə cəm adlanır (şəki 2). 
(1) ifadəsinə uyğun olaraq bir mərtəbəli komparator sxemi aşağıdakı kimidir. 
A B 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
a 
a 
b 
b 
& 
=1 
& 
& 
& 
=1 
1 
1 
1 
1 
1 
Şəkil 2 

---

Qeyd edək ki, 
, , üç funksiyasından ikisi heç vaxt eyni 
vaxta vahid mənasını ala bilməz. Ona görə də onlardan ancaq ikisini tətbiq edib, 
üçüncüsünü isə məlum olan ikisindən almaq lazımdır. Onlar öz aralarında aşağıdakı 
qanunauyğunluqla əlaqəlidir: 
İki sözün bərabərliyini yoxlamaq hər bir mərtəbənin bərabər olması deməkdir.
“böyükdür” –ü yoxladıqda böyük mərtəbələr üstünlük təşkil edir. Kiçik 
mərtəbələri , böyü mərtəbələr bərabər olduqda yoxlamaq lazımdır. Sözün 
-ci mərtəbəsinin 
bərabərliyini 
kimi qeyd edək. Onda ikimərtəbəli sözün -yə 
yoxlanılması 
böyük mərəbələrinin yoxlanılmasına gətirib çıxarır. 
kiçik 
mərtəbələri, böyük mərtəbələr bərabər olduqda yoxlanılır: 
Ona görə də ikimərtəbəli 
söz üçün yoxlama formulasını 
yazaq: 
İstənilən n mərtəbəli söz üçün (3) tətbiq etsək, onda alarıq: