Kirish. G‘oyalar xilma-xildir. Ular ong mevasi shaklida borliqni, turmushni, uning
qonuniyatlarini o‘rganish, kashf etish, o‘zlashtirish, bilish va anglash jarayonida vujudga keladi. Binobarin, voqelikni, hayotni, uning qonuniyatlarini o‘rganish, kashf etish, o‘zlashtirish, bilish va anglash bilan shug‘ullanuvchi barcha ijtimoiy tafakkur shakllari – ilm-fan, din, falsafa, san’at va badiiy adabiyot, axloq, siyosat va huquq kabi sohalar muayyan bir g‘oyaga tayanadi va ular asosida rivojlanadi. Shu ma’noda aytish mumkinki, ijtimoiy tafakkurning
barcha shakllari o‘zi tayanadigan g‘oyaga ega. Chunonchi, diniy g‘oyalar, ilmiy g‘oyalar, falsafiy g‘oyalar, badiiy g‘oyalar, ijtimoiy- siyosiy g‘oyalar, milliy g‘oyalar, umuminsoniy g‘oyalar shular jumlasidandir.
Haqiqat va uning mohiyatini har kim har xil tushunishi mumkin. Masalan, birov yoshligidan yaxshilikka yo‘g‘rilgan umuminsoniy ma’rifat asosida tarbiya ko‘radi va hamma narsaga ma’rifat, aql-idrok, yaxshilik bilan qarashga harakat qiladi. Boshqa birov esa, aksincha, jaholatga berilgani uchun hech narsani to‘g‘ri qabul etolmaydi. Shuning uchun ezgulik, ma’naviyat va haqiqat qonuniyatlarini to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri tushunish, anglashga qarab, g‘oyalar bunyodkorlik yoki ayronkorlik, ezgulik yoki yovuzlik g‘oyalariga bo‘linadi.
Biron-bir qarashni ifodalashi Nazariya va amaliyot bilan bog’liqligi farqini ifoda etgan ushbu fikrdan kelib chiqib aytadigan bo‘lsak, g‘oya oddiy munosabat ifodasi bo‘lish bosqichidan butun bir xalqni, butun bir jamiyatni va hatto butun sivilizatsiyani olg‘a boshlovchi kuchga aylanish bosqichigacha bo‘lgan takomil yo‘lini bosib o‘tishi mumkin.
