Grodno davlat qishlogiy universiteti

Savol 2. Xalqaro savdoni tartibga solish. IEO ning rivojlanishi nafaqat ­tashqi savdoni milliy tartibga solish, balki so'nggi o'n yilliklarda ushbu sohada davlatlararo o'zaro hamkorlikning turli shakllarining paydo bo'lishi bilan hamroh bo'ladi. Natijada, bir mamlakatning tartibga solish choralari boshqa davlatlar iqtisodiyotiga bevosita ta'sir qiladi, ular o'z ishlab chiqaruvchilari va iste'molchilarini himoya qilish uchun o'zaro choralar ­ko'radi , bu esa tartibga solish jarayonini davlatlararo darajada muvofiqlashtirishni taqozo etadi ­. Xalqaro savdo siyosati - bu davlatlarning ular o'rtasidagi savdo-sotiqni amalga oshirish , shuningdek, uning rivojlanishi va alohida mamlakatlar va jahon hamjamiyatining o'sishiga ijobiy ta'sir ko'rsatishga qaratilgan ­muvofiqlashtirilgan siyosati.­
Xalqaro savdoni erkinlashtirishning asosiy sub'ekti GATT/JST xalqaro savdo tashkiloti bo'lib qolmoqda. GATT - xalqaro savdo masalalari bo'yicha maslahatlashuvlar uchun xalqaro shartnoma (bu xalqaro savdo sohasidagi xulq-atvor kodeksi). GATT imzolandi 1947 г. 23 mamlakat va uning 1995 гnegizida Jahon savdo tashkiloti (JST) tashkil etilgunga qadar faoliyat yuritgan. GATT xalqaro muzokaralar orqali savdoni liberallashtirishga yordam berdi. GATTning vazifalari xalqaro savdo qoidalarini ishlab chiqish, savdo munosabatlarini tartibga solish va erkinlashtirish edi.
GATTning asosiy tamoyillari : savdo kamsitilmaslik kerak; tovarlar eksporti, importi va tranzitiga nisbatan eng qulay milliy tamoyilni joriy etish orqali kamsitishni bartaraf etish; bojxona to'lovlarini kamaytirish va boshqa cheklovlarni bartaraf etish orqali xalqaro savdoni liberallashtirish; savdo xavfsizligi; tadbirkorlar harakatlarini bashorat qilish va davlat harakatlarini tartibga solish; savdo-siyosiy imtiyozlar berish, nizolarni muzokaralar va maslahatlashuvlar orqali hal qilishda o'zaro munosabat; miqdoriy cheklovlardan foydalanishga ­yo'l qo'yilmaydi , miqdoriy cheklovlarning barcha choralari tarif bojlariga aylantirilishi kerak ; ­tariflar global muzokaralar orqali pasaytirilishi kerak va keyinchalik oshirib bo'lmaydi; Qaror qabul qilishda ishtirokchi davlatlar bir tomonlama harakatlarga yo'l qo'yilmasligini ta'minlab, o'zaro majburiy maslahatlashuvlarni o'tkazishlari kerak.
JST ­GATT homiyligida ilgari tuzilgan barcha kelishuvlarning bajarilishini nazorat qiladi. JSTga a'zolik har bir ishtirokchi davlat uchun ­allaqachon tuzilgan shartnomalar to'plamini avtomatik ravishda qabul qilishni anglatadi. O'z navbatida, JST o'z vakolatlari doirasini sezilarli darajada kengaytirib ­, xalqaro iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishni tartibga soluvchi eng muhim xalqaro organga aylandi ­. JSTga a'zo bo'lishni xohlovchi davlatlar : JSTga a'zo mamlakatlar bilan yaqinlashish jarayonini boshlashlari kerak, bu muhim vaqtni oladi; savdo imtiyozlarini berish; GATT/JST tamoyillariga rioya qilish.
Belarus hali JSTga a'zo emas va jahon bozorida kamsituvchi holatda. Antidemping siyosatidan zarar ko'radi; yuqori texnologiyalarni etkazib berish bo'yicha cheklovlarga duchor bo'ladi. Bundan tashqari, Belarus hali JSTga a'zo bo'lishga tayyor emas, ammo bu yo'nalishda doimiy ish olib borilmoqda.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Savdo va Taraqqiyot Konferentsiyasi (YUNCTAD) 2008 yil 20-avgust kuni o'z ishini boshlaydi 1964 г. Har 4 yilda bir marta. UNCTAD ning eng muhim qarorlari umumiylashtirilgan imtiyozlar tizimi ( 1968 г.), Yangi xalqaro iqtisodiy tartib ( 1974 г.) va Integratsiyalashgan tovarlar dasturi ( 1976 г.). Umumlashtirilgan imtiyozlar tizimi rivojlanayotgan mamlakatlarga o'zaro bo'lmagan asosda savdo imtiyozlarini berishni anglatadi. Bu shuni anglatadiki, rivojlangan mamlakatlar o'z tovarlari uchun rivojlanayotgan mamlakatlar bozorlarida evaziga hech qanday imtiyoz talab qilmasliklari kerak. 1971 yildan boshlab rivojlangan davlatlar rivojlanayotgan mamlakatlarga umumiy imtiyozlar tizimini taqdim eta boshladilar . SSSR rivojlanayotgan mamlakatlardan tovarlarni olib kirishdagi barcha cheklovlarni bekor qildi 1965 г. 1974 yilda Rivojlanayotgan mamlakatlar taklifiga ko'ra, Shimol va Janub mamlakatlari o'rtasidagi munosabatlarda yangi xalqaro iqtisodiy tartibni (NIEO) o'rnatish bo'yicha fundamental hujjatlar qabul qilindi. NMEP rivojlanayotgan mamlakatlarni jadal sanoatlashtirishga qaratilgan yangi MRIni shakllantirish haqida gapirdi; jadal rivojlantirish va xalqlar turmush darajasini oshirish maqsadlariga javob beradigan xalqaro savdoning yangi tuzilmasini shakllantirish to'g'risida. Rivojlangan mamlakatlardan o'z iqtisodiyotlarining iqtisodiy tuzilishiga tuzatishlar kiritish va rivojlanayotgan mamlakatlar tovarlari uchun bo'sh joylarni bo'shatish taklif qilindi. NMEPga muvofiq, rivojlanayotgan mamlakatlarga oziq-ovqat sanoatini rivojlantirishda yordam berish va uning rivojlanayotgan mamlakatlardan eksportini kengaytirishga yordam berish kerak.
Boshqa xalqaro tashkilotlar ham xalqaro savdo masalalari bilan shug'ullanadi. Barcha rivojlangan mamlakatlarni o'z ichiga olgan Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD) Savdo qo'mitasiga ega. Uning vazifasi ko'p tomonlama asosda tovar va xizmatlarning global almashinuvini kengaytirishga ko'maklashishdan iborat; savdo siyosatining umumiy muammolarini ko'rib chiqish, to'lov balansi balansi, tashkilot a'zolariga kredit berishning maqsadga muvofiqligi to'g'risida xulosalar. OECD doirasida tashqi savdo sohasidagi qoidalarni ma’muriy-texnik jihatdan unifikatsiya qilish chora-tadbirlari ishlab chiqilmoqda, yagona standartlar, savdo siyosatiga o‘zgartirishlar kiritish bo‘yicha tavsiyalar va boshqalar ishlab chiqilmoqda. Xalqaro valyuta jamg'armasi (XVJ) rivojlanayotgan va o'tish davridagi mamlakatlarning tashqi savdosiga, ayniqsa, to'lovga layoqatsiz qarzdorlarning tashqi savdosiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi . XVF bosimi ostida bu mamlakatlar bozorlari kreditlar evaziga tez sur'atda erkinlashtirilmoqda.