Halima-ahmedova-ijodi pdf
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Buxoro davlat universiteti Filologiya va tillarni o`qitish:O`zbek tili REFERATI Mavzu: Halima Ahmedova ijodi. Talaba: To`ychiyeva Nargiza Reja: 1. H.Ahmedova hayot yo`li. 2. H.Ahmedova bilan suhbat. 3. H.Ahmedova she`rlari. Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar: 1. H.Ahmedova hayot yo`li. Halima Ahmedova 1960-yil 1-oktyabrda Buxoro viloyati, Qiziltepa tumanidagi Po lot qishlog ida tug ildi. Toshkent davlat universiteti (hozirgi ʻ ʻ ʻ O zMU)ning filologiya fakultetida (1978–1983), Moskvadagi Oliy adabiyot ʻ kursida (1988–1991) tahsil oldi. Mehnat faoliyatini o qituvchilikdan boshlab, Navoiy shahar pedagogika ʻ bilim yurtida dars berdi (1983–1884). Shundan so ng Navoiy viloyatining ʻ “Do stlik bayrog i” gazetasida (1985–1986), G afur G ulom nomidagi ʻ ʻ
ʻ adabiyot va san at nashriyotida (1987–1988), “Tong yulduzi” (1994–1998) ʼ gazetasida turli vazifalarda xizmat qildi. 1998 yildan O zbekiston radiosi ʻ musiqiy yozuvlar bo limida faoliyat yuritadi. ʻ Shoiraning “Ko zimning tili” (1986), “Tungi marvaridgullar” (1987), “Erk ʻ darichasi” (1996), “Tiyramoh” (2005), “Afsun” (2007), “Umid soyasi” (2008), “Shafaq ibodati”, “Nigoh qiblasi” (2011), “Yosuman gulining soyasi” (2013), “Yashil”, “Tashbeh” (2016) nomli kitoblari chop etildi. Shoiraning “Vatan” she ridagi rayhon, tuproq obrazlariga yuklatilgan badiiy ʼ obraz Vatan tushunchasini butkul yangicha talqin etishga olib kelgan. She rning badiiy-estetik salohiyatini poetik obrazlar zimmasiga yuklatilgan ʼ ohorli mazmun belgilaydi. “Nigoh qiblasi”, “Shafaq ibodati” majmualari lirik qahramon yuragidagi Olloh nigohining ma nolarini, Tangri nazarining ʼ ranglarini anglashga, tushuntirishga yo naltirilgan. Quyosh – Tangri ʻ taoloning oliy nigohi. U shunchalar ozodaki, hatto tog u toshlar ham nurga ʻ yo g rilib poklanadi: ʻ ʻ …Hayotni qaytadan sevishim uchun, Ko zimu ko nglimni yuvib ber, quyosh. ʻ ʻ Inson ma nan tozarib, poklangani sayin ko nglidagi Ollohni tanib, bilib ʼ ʻ boradi. Shoira o z she rlarida ana shu jarayonni tasvirlashga harakat qiladi. ʻ ʼ Bir necha oydan beri Halima Ahmedovaning “Akademnashr” nashriyotida chop etilgan “Tashbeh” to‘plami ta’sirida yuribman. Kitobni ilk bora qo‘limga olib, duch kelgan sahifani ochganimda, ko‘zim tushgan satr shu edi:
Yoshim ishqim bilan barobar… Ishq bilan tug‘ilgan, faqat sevgan onlaridagina yashagan, muhabbatdan ayro hayotni yo‘qlikka, o‘limga teng ko‘rgan shoira… Bu qanday yorqin umr, bu qanday go‘zal ishq ekanki, hayotning boshqa yillarini yo‘qlikdek xira torttirib yuborsa?! Hayratlantiradi! Man o‘tarman mungli mungli Manimdan so‘ng ko‘zlar qolur. O‘tarman, ko‘ksim arolab Yergacha ildizlar qolur…
Bu ko‘ngilga aylangan daraxtningmi yo daraxtga aylangan ko‘ngilning tarjimai holi? Ildizi ko‘ksdan yergacha bo‘lsa, o‘zi naqadar balandligini, naqadar cho‘ngligini tasavvur qilish mumkin. Shularni o‘qidimu, to‘plam meni o‘ziga bog‘lab oldi. Uch oyki undan ayrila olmayotirman. Oxiri quyidagilarni qoralashga tushdim. Bular ilmiy tahlil emas, taassurotlar desa, balki to‘g‘ri bo‘lar. Lekin yozib qo‘ymasa bo‘lmaydigan taassurotlar. She’rni anglash nimaga bog‘liq? U o‘quvchidan nimani talab qiladi? Qanday xususiyat, fazilat, qobiliyat kerakki, ular she’rni tushunishga, undan lazzatlanishga olib boradi? Buning yo‘riqnomasi ham, tayyor “resepti” ham yo‘q. Shoir yaxshi she’rni qanday yozasiz degan savolga javob berolmaganidek, o‘quvchi ham she’rni qanday qilib tushunasiz degan savoldan tili tutilib qolishi bor gap. Menga qolsa, she’r – bu ruh va kayfiyat mahsuli. Bir ruhning bir kayfiyatda turib yozgan narsasini boshqa bir ruh o‘shanga yaqin kayfiyatga yetib kelganidagina anglaydi. Ungacha… ungacha she’rni olim bo‘lib tahlil qilish, oddiy o‘quvchi bo‘lib o‘qish, anglagandek bo‘lgan ayrim narsalarini nodir topilmadek ko‘zko‘zlab yuraverishi mumkin. Ammo nasib qilgan, peshonaga yozilgan bo‘lsa, o‘sha kun keladiki, siz shoirni ayni satrlarni yozib turganda nima his qilgani-yu, nima o‘ylaganigacha anglab, uni tanib qolasiz. O‘shanda yuz marta o‘qib shundoq o‘tkazib yuborgan misrangiz, so‘zingiz, balki 101-martasida ko‘zingizga ilinib, osilib oladi va sizga o‘z sirini ochadi. Avvalgi 100 o‘qish sizni shu kashfiyot uchun tayyorlaganini anglaysiz. She’rni, misrani, tashbehni anglash – inoyat, in’om va imtiyozdir. Halima Ahmad tashbehlari yaxlit, yirik, keng, nafis, sodda, murakkab, chuqur… xullas, turli, rang-barangdir. Meni lol qoldirgani uning ko‘pqavatli tashbehlari. Men sevdim… Ko‘ksimda nilufar gullagan tunlar Xayolni quchoqlab, yulduzday kuydim. Oy tuqqan bog‘larning qalbini G‘arib tilanchiday tilanib suydim… Nilufar – o‘zi mansub oilaning yagona qizi (ya’ni nilufarguldoshlar oilasiga mansub yagona gul), mifologiyada u goh quyosh, mangulik, rivojlanish ramzi, gohida marhumlarning ruhi degan talqinlari bor. Halima Ahmadning nilufarlari esa boshqacha: kuydirguvchi, o‘rtaguvchi bir tuyg‘uning ramzi. Shoiraning yulduzi ham yonmaydi, kuyadi. Shu qavatgacha tashbehlarni anglagandek bo‘ldim. Ammo undan keyin… “oy tuqqan bog‘” nima? Uning qalbi naqadar azizki, uni tilanchidek tilanib suyadilar? Yo tilanchiga beriladigan chaqadek qiymatsizmi? Bu tashbehning sirini anglash uchun Halima Ahmadga hali ko‘p qaytaman, shekilli. Ana shunaqa qavatma-qavat ko‘tarilib, anglab, hayratlanib, alaloqibat, o‘zingiz ham birmuncha o‘sib qolasiz. Shoira didingizni, tafakkuringizni, farosatingizni tashbehlari bilan tarbiyalaydi. Halima Ahmad bedorlikka ham o‘ziga xos, nafis va o‘xshashi yo‘q bir tashbeh topgan: Kunday yorug‘ qorong‘ulikda Kiprikda chizingiz tunning suratin… Yoki Qaldirg‘och kiprigi ila chizilgan Tunlarga ketaman, tunlarga… Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|