Buyuk geografik kashfiyotlar davrida Evropa davlatlari diplomatiyasi. XV asr davomida portugaliyaliklar mavrlar bi-lan bo’lgan urush jarayopida va
ular bilan olib borgan savdo-sotiq natijasida Afrikaning shimoli-g`arbiy
qirg`oqlariga ki-rib bordilar. 1415 yilda Seutaning istilo qilinishi portuga-
liyaliklarga Afrikaning g`arbiy qirg`oq sohili bo’ylab janubga tomon siljib borish
uchun muhim baza yaratib berdi.
XV 2-soragidan boShab G`arbiy Afrikada
qirg`oq bo`yi hududlariga portugallar va ispanlarning kirib keliShi boShlandi.
1434-1482 yillar oralig`ida portugallar va isponlar
Baxodor orolidagi Kongo
daryosigacha bo`lgan barcha hududlarga o`rnaShib oliShdi.
Zangori Missa orollari portugallar tomonidan 1450-62 yillarda qul
savdosining
1-markaziga
aylantirildi.
Ayniqsa 1475 yil G`arbiy Afrika
qirg`oqlariga suqulib kirib keliSh kuchaydi.Bunga sabab Lissabonlik savdogar
Fernando Gomesning Ankobra va
Vol`ta daryolari oralig`idan oltinga boy
bo`lgan hududni topib olganligi bo`ldi. Bu hududda yaShovchi
fanti qabilasi
Afrika xalqlari ichida portugallarning 1-qurboni bo`ldi.
Portugallar Oltin Qirg`oqda 1482 yilda San Xorxeda
Mina (Ellina) toSh
fortini bunyod qiliShdi. Dastlabki vaqtlarda qul savdosi uncha muxum bo`lmagan,
sababi Evropada bunga extiyoSh yo`q edi.
16-asrning oxirlariga qadar Portugaliya G`arbiy Afrikadamavjud bo`lgan
yagona davlat edi. Portugallar Senegal va g`ambiya daryolari orqali qit`aning
ichiga kirib boriShdi, ular 1534 yilda Mali, 1565 yilda esa Tombukgu hududlariga
etib keliShdi. Portugallarning asosiy e`tibori quyi Gvineyaga qaratilgan edi. Ular
bu xududni 4 qismga bo`liShdi va ularniana Shu yerda mavjud bo`lgan
maxsulotlarning nomi bilan aytiShdi:
