Hamir maxsulotlariga ishlov beruvchi asbob-uskunalar va mashinalari xaqida. Muzlatgichlarning tuzilishi va ishlatilishi. Oshxona elektr jixozlari

Berk ovqat pishirish qozonlari. Umumiy ovqatlanish korxonalarida ikki tipdagi - yangi va eskitipdagi berk ovqat pishirish qozonlari ishlatiladi. Xarkov savdo mashinasozlik zavodi ishlab chiqargan sig’imi 125 l li GShщ-125 (PK-125) va 250 l li Shsh;-250 :(PK-250) qozonlari birinchi tipdagi qozonlar, «Vulkan» zavodi ishlab chiqargan sig’imi 125, 250, 400 va 600 l li qozonlar ikkinchi tipli qozonlar jumlasiga kiradi. Bu qozonli oziq-ovqat mahsulotlarini suvda, bulonda, sutda pishirish va turli kashalar tayyorlash uchun ishlatiladi. Bundagi qozon (16-rasm) beshta asosiy elementdan: pishirish qozonidan, posangili qopqoqdan, tashqi korpusdan, asos va armaturadan iborat. Taom pishiriladigan qozon I list po’latdan tayyorlangan silindrik idish bo’lib, qavariq tubida qozon yuviladigan suv chiqarib yuboriladigan kran bilan tugovchi patrubok bor. Patrubok ichiga metall tur filtr 2 o’rnatilgan bo’lib, qozonga mahsulot qoldiqlari tushishiga va to’kish kranining ifloslanishiga yo’l qo’ymaydi. Qozon posangi 4 bilan muvozanatlashadigan ikki devorli sharnir vositasida qayriladigan qopqoq 3 bilan berkitiladi. Qopqoq ham xuddi qozon tayyorlangan materialdan tayyorlanadi. Qopqoqning yuqori qismi silindrik shaklga o’tuvchi qavariq (sferik) shaklga ega bo’lib, shakldor halqa bilan tugaydi. Qopqoqning past qismida bort oldiga rezina halqa 5 tiqib qo’yiladigan uya qilingan. Bu halqa qozonning qopqoq bilan zich berkilishini ta’minlaydi. Taom pishirish prosessi berk qozonda o’tsa, qozon bir oz yuqori bosimda (0,025 ata gacha bosimli) ishlaydi. Qozon aylanasi bo’ylab joylashgan sharnirli qurilma qayirma boltlar 6 yordamida qopqoq jips berkitiladi. Qayirma bolt o’z o’qi atrofida erkin aylanadi. O’nga yuqoridan dastali konussimon gayka burab qo’yiladi. Gayka dastasi buralganda qayirma bolt o’z asosi bilan qopqoqning shakldor halqasiga ta’sir qiladi va uni qirraga qisib, qopqoqning zich berkilishini ta’miilaydi. Qopqoqning o’rtasida saqlash klapan turbinka tiqib qo’yiladigan teshik bor. Qopqoqning ichki tomonidan bu teshikka qavariq rozetka qaytargich 7 burab qo’yiladi. Bu rozetkaning vazifasi qozondagi masalliq qattiq qaynaganda uning mayda zarrachalarini klapan-turbinkaga tushirmaslikdir. Posangi 4 qopqoqning bemalol ko’tarilishi va tushirilishini ta’minlaydi. Korpus cho’yandan qilingan bo’lib, ichiga qopqoqni 55 gacha istalgan burchakka ko’tarishga imkon beruvchi muvozanatlovchi cho’yan qipig’i solib qo’yiladi. Pishirish qozoni quyma cho’yan korpus 8 ga flanes birikma yordamida o’rnatilgan. Cho’yan korpus silindrik shakldadir. Uning tubi bir oz qavariq qilib yasalgan. Cho’yan qozonning turli joylariga parmalangan teshiklarga turli diametrdagi rezbalar o’yilgan bo’lib, bu teshiklarga bug’ keltiruvchi va kondensat olib ketuvchi armatura va trubalar uchun fitinglar burab qo’yiladi. Atrofdagi muhitga issiqlik isrofini kamaytirish uchun cho’yan korpusning tashqi tomoniga issiqlik izolyasiyasi 9 mm qalinlikda qoplanadi va po’lat listlardan yopishtiriladi. Yig’ilgan tarzdagi listlar himoya kojuxi 10 dan iborat bo’lib, yuqori qismi korpusga xomut bilan, pastki qismi shuruplar bilan mahkamlanadi. Korpusning pastki qismi tubi izolyasiyalanmaydi. Pishirish qozoni bilan tashqi korpus orasidagi bo’shliq bug’ g’ilofi vazifasini o’taydi. Unga bug’ qozonni qizdirish uchun bug’ trubasi 12 dan to’yingan nam bug’ keladi. Korpus taglik 13 ga mahkamlangan. Taglik kesik konus shaklidagi cho’yandan qo’yilgan ichi bo’sh tumba bo’lib, asosiga tomon kengaya boradi. Taglik berk ovqat pishirish qozonining tayanchi hisoblanadi va butun og’irlik unga tushadi. Taglik ichiga qozon ishlab turgan paytida uni ta’minlovchi trubalar uzeli montaj qilinib, yonidagi teshik 14 orqali qozonni bug’ trubasi, kondensasiya trubasi, sovuq va issiq suv trubalari hamda qaynash bug’larini kanalizasiyaga olib ketuvchi trubalarga bog’lovchi trubalar o’tadi. Taglik puxta beton asosga o’rnatiladi. Qozonning markazi qarshisiga qavatlararo yopmaga trubalarning kelishi uchun kvadrat teshik o’yiladi. Qozonning sig’imiga qarab, bu teshikning o’lchami 350x350 dan to 500x500 mm gacha bo’ladi.

Qo zonning armaturasi. Xavfsiz ekspluatasiya qilish maqsadida ko’pi bilan 0,5 ati bosimli bug’ga mo’ljallangan berk ovqat pishirish qozoni uning armaturasini tashkil qiluvchi moslamalar: klapan-turbinka, to’kish krani, aylanuvchi tirsakli (qozonga suv beruvchi) krani, burchakli bug’ berkitish ventili, manometr, qo’shaloq saqlash klapani, kondensat olib ketkich, puflash krani bilan ta’minlanadi.Klapant urbinka 15 qozon qopqog’iga o’rnatilgan. U qopqoqli korpus na vertikal sterjen - shpindel-turbinkadan iborat. Sterjenning pastki qismi yo’g’onroq bo’lib, unga vint ariqchalar o’yilgan. U korpusning pastki silindrik qismiga joylashtirilgan. Qozon ichidagi masalliq qaynaganda (qopqoq berk bo’lganda) qozon ichida boltlarni uzib yuboruvchi, qopqoqni qiyshaytirib qo’yuvchi va boshqa zararli ishlarni hosil qilishi mumkin bo’lgan yuqori bosimni vujudga keltirishi mumkin. Agar qopqoq berk turgan paytda qozon ichidagi bosim 0,25 ati dan oshsa, suyuqlik qaynaganda hosil bo’ladigan bug’lar shpindel-turbinkaning vint ariqlariga uriladi, uning egarini ko’taradi va uni aylanma harakatga keltirib, qozondan turbinka korpusiga bug’ yo’lini ochadi. Turbinkaning aylanishi qozonga qarab turuvchi shaxsni masalliqning qattiq qaynayotgani haqida ogohlantiradi. Turbinka bug’ bosimi ostida korpusdan chiqib ketmasligi uchun uning yuqori qismiga shtift kirib turuvchi o’yiqcha qilingan. Turbinka korpusiga kiruvchi bug’lar undan klapan qopqog’i orqali bevosita xonaga chiqadi, yon teshiklar orqali esa bug’ olib ketkich 16 ga undan uzilib-uzilib kanalizasiyaga o’tadi. Bunda hosil bo’lgan kondensat organik moddalar bilan ifloslanganligi uchun bundan foydalanilmaydi. Bug’ olib ketkichga qozon yaqiniga gidravlik zatvor vazifasini o’tovchi suvli sifon o’rnatiladi. Turbinkani (tozalashda) korpusdan chiqarib olish uchun undagi shtiftni tortib olish kifoya. Bug’ olib ketkichni vaqt-vaqti bilan qaynash bug’lari olib kelgan mayda ovqat zarrachalaridan tozalab turish kerak, yuvish truboprovodi 17 ana shu maqsadda ishlatiladi. To’kish krani pishirish qozoni tubida joylashgan patrubok uchiga mahkamlanadi. Qozon yuvilganda yuvindi suv shu kran orqali chiqarib yuboriladi. To’kish patrubogining har doim toza turishini tekshirib turish lozim. Uning ovqat qoldiqlari bilan ifloslanishiga yo’l qo’ymaslik kerak Aks holda bular chirib qozonga solinadigan masalliqlarni bakterial ifloslantirishi mumkin. Yuvindi suvlar kozondan poldagi traplarga to’kiladi. Suvning kanalizasiyaga bemalol oqishi uchun traplar bir oz chuqurroq montaj qilingan.