Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Sodir etilayotgan jinoyat 
– suiqasdda ifodalanadigan tugallanmagan 
jinoyat bosqichidir. Amaliyotda har xil maxsus akt jinoiy jazoga sazovor 
qilmishni tashkil etadigan, ammo umuman olganda tugallangan jinoyat 
tarkibini tashkil etmaydigan davomli jinoyatlar ham uchraydi. Bu kabilar 
ham sodir etilayotgan jinoyat deb topilishi lozim. 
(Jinoyat sodir etishga suiqasd haqida batafsilroq mazkur tom IX 
bobining «Jinoyat sodir etishga suiqasd» deb nomlanuvchi 3-§ ga qarang.) 
Sodir etilgan jinoyat 
jinoyat tarkiblari formal va moddiy 
konstruksiyalaridan kelib chiqib, tugallangan jinoyatdir. U JK Maxsus 
qismi aniq moddalari konstruksiyalari bo‘yicha tugallangan jinoyat 
tarkibini tashkil qiladigan harakatlarda o‘z ifodasini topadi. 
Xabar bermaslikni tayyorgarlik ko‘rilayotgan, sodir etilayotgan yoki 
sodir etilgan jinoyat haqida aniq bila turib aybdorning huquqni muhofaza 
qilish organlari: surishtiruv, dastlabki tergov, prokuratura va sudlarga 
ma’lum qilmaganligida qayd etish mumkin. Mazkur organlarni xabardor 
qilishlik og‘zaki yoki yozma; shaxsan yoki boshqa shaxslar yordamida; 
ma’lumot kim tomonidan berilayotganligini ko‘rsatib yoki anonim tarzda 
va hokazo ko‘rinishida amalga oshirilishi mumkin, bunda ma’lumot berish 
shakli va turi ahamiyatga ega emas. Bundan tashqari, huquqni muhofaza 
qiluvchi organlarga berilayotgan ma’lum bo‘lgan tayyorlanayotgan 
jinoyat, sodir etilayotgan jinoyat yoki sodir etilgan jinoyatlar haqidagi 
ma’lumotlar to‘liq va o‘z vaqtida yetkazilishi darkor. Ya’ni, shaxs jinoyat 
bilan bog‘liq unga ma’lum bo‘lgan barcha ma’lumotlarni juda tez vaqt 
ichida xabar berishi shart. 
Tugallanmagan yoki tugallangan jinoyat haqida xabar bermaslik 
jinoyat faktining mavjudligi uchun asosiy shartlardan biri – aybdor shaxs 
xabardorligining haqiqiyligidir. 
338 

---

Jinoyatchi xabardorligining haqiqiyligi shuni anglatadiki, unga ayon 
bo‘lgan faktlar, boshqa shaxs yoki shaxslar tomonidan sodir etilayotgan 
qilmishning jinoyatligi unda hech qanday shubha-gumon uyg‘otmaydi. 
Bunda, aybdor shaxs shuni tushunib yetishi kerakki, tayyorlanayotgan 
jinoyat, sodir etilayotgan jinoyat yoki sodir etilgan jinoyatlar o‘zining 
xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasiga ko‘ra og‘ir va o‘ta og‘ir 
jinoyatlar kategoriyasiga kiradi.