Hatasız Düşünme Sanatı

partisyon  gördüğünüzde  elleriniz  sanki  kendiliğinden  çalar.
Warren  Buffet  bir  bilançoyu,  profesyonel  bir  müzisyenin
partisyonu okuması gibi okur. Bu, “yeterlilik çemberi” olarak
adlandırılan şeydir: Sezgisel kavrama ya da ustalık. Ne yazık
ki  sezgisel  düşünme,  ustalığa  ulaşamadığımız  yerlerde  de
harekete  geçer  –ve  bunu  müşkülpesent  aklımız  düzeltici
şekilde  müdahale  edemeden  yapar.  İşte  o  zaman  ortaya
düşünce hataları çıkar.
Son  olarak  üç  not:  Birincisi,  bu  kitapta  yer  verilen  düşünce
hatalarının listesi tam değildir.
İkincisi, burada patolojik bir rahatsızlık sözkonusu değildir.
Bu  düşünce  hatalarına  rağmen  gündelik  hayatı  sorunsuz
sürdürebiliriz. Bir düşünce hatası yüzünden bir milyar batıran
bir  CEO  hastaneye  kaldırılma  tehlikesiyle  karşı  karşıya
kalmaz.  Onu  bu  düşünce  hatasından  kurtaracak  bir  sağlık
sistemi, hatta bir ilaç bile yoktur.
Üçüncüsü,  düşünce  hatalarının  çoğu  birbirine  bağlıdır.  Bu
çok hayret verici bir şey değil, zira beyinde her şey birbirine
bağlı  bir  ağ  şeklindedir.  Nöronal  iletimler  beyinde  bölgeden
bölgeye geçer. Hiçbir beyin bölgesi bağımsız değildir.
Düşünce hatalarını toplamaya ve tanımlamaya başladığımdan
beri  şu  soruyla  sık  karşılaşıyorum:  “Bay  Dobelli,  düşünce
hatalarına  düşmeden  yaşamayı  nasıl  beceriyorsunuz?”
Cevabım: 
“Beceremiyorum”. 
Aslına 
bakarsanız,
denemiyorum  bile.  Düşünce  hatalarından  kaçınmak  zahmet
gerektirir. Kendime şu kuralı koydum: Olası neticeleri büyük
olan  durumlarda  (önemli  özel  hayat  ve  iş  kararlarında)

---

mümkün  olduğu  kadar  mantıklı  ve  akılcı  karar  vermeye
çalışıyorum. Düşünce hatalarımın listesini çıkarıyorum ve bir
pilotun  kontrol  listesini  kullanması  gibi  satır  satır  listemin
üzerinden  geçiyorum.  Kendim  için  ağaç  şeklinde,  kullanışlı
bir kontrol listesi diyagramı tasarladım; bu diyagramla önemli
kararları enine boyuna incelebiliyorum. Neticeleri küçük olan
durumlarda  (BMW  mi  VW  mi  gibi  kararlarda)  akılcı
optimumdan  feragat  ediyorum  ve  kendimi  sezgilerimin
yönlendirmesine bırakıyorum. Net düşünmek zahmetlidir. Bu
yüzden,  olası  zarar  ufaksa  fazla  kafa  patlatmayın  ve  hatayı
kabul edin. Hayatınız daha kolaylaşır. Hayatta az çok güvenli
şekilde  ilerlediğimiz  sürece  –ve  önemli  olduğunda  dikkat
kesildiğimizde– 
doğa 
kararlarımızın 
kusursuz 
olup
olmadığıyla pek ilgilenir gibi görünmüyor.

---

KAYNAKÇA
Her düşünce hatasına ait neredeyse yüzlerce araştırma mevcuttur. Burada en
önemli  alıntılar,  teknik  referanslar,  okuma  önerileri  ve  yorumlarla  sınırlı
kaldım. Alıntıları orijinal dilde bıraktım.