CHuma-Toun (Kora ulat) - utkir yukumli kasallik bulib, teri, limfa bezlari, upka va bir kator organlarniyalliglanishi bilan utadi. Kasallik kuzgatuvchisi yersinyozlar guruxiga mansub tayokcha bulib, uni 1894 yili Frantsuz olimi A. Yersen tomonidan topilgan. Ma’lumotlarga kura shu kasallik bilan Yevropada 5 yil davomida 60 mln kishi, Italiyada 100 mln kishi, Xindistonda 12 mln kishi xalok bulgan. Kasallikni tarkalishida kalamush va kalamush burgasi katta axamiyatga ega.
Klinik belgisi: chuma tusatdan tana xaroratini kutarilishi va kaltirash bilan boshlanadi. Bemor yuz va kuzlari kizaradi, bezovtalanadi, terida yiring tutuvchi yaralar paydo buladi. Atrofdagi limfa bezlar kattalashadi va yalliglanadi. Ba’zan upka yalliglanishi kuzatiladi, bunda bemorda yutal paydo buladi, kon aralash balgam chikadi. Limfa tugunlarda kon aralash zardob tuplanadi (chuma bubonnaya), bu kuchli ogrikka sabab buladi. Ba’zan mikroblarni nafas olish yullari orkali kirishi upkada yalliglanishga va upkada kon aralash zardob tuplanishiga sabab buladi, bu bemorni ulimi bilan tugaydi. (otek gemmarragik pnevmoniya).
Davosi; bemorni zudlik bilan kasalxonaga yotkiziladi, antibiotiklar beriladi (streptomitsin, neomitsin, oksitetratsiklin, morfotsiklin, ampitsillin. Ampioks, kefzol, tseporin,oksatsillin, metitsillin). Bubonlar tezrok yukolishi uchun, ichiga kuniga bir marta 500000 dan streptomitsin yoki 0,5 dan ampitsillin yuboriladi. Tomir ichidan ringer, reopoliglyukin, poliglyukin, glyukoza 5% beriladi. Vitaminlar beriladi (V1, V6, V12, K, S). Garmonterapiya (prednizalon 100-150 mg). Tuzalgan bemorlar 1 yil davomida nazoratda buladi.
XFX fanidan mustakil ish mavzulari. 1. FM xakida tushuncha .
2. FM xizmatining asosiy vazifalari
3. ZM xakida tushuncha
4. DTYoO.
5. XEKO.
6. FV turlari
7. Tinchlik davridagi FV.
8. Xarbiy davridagi FV.
9. Tibiiy tusdagi FV.
10. Texnogen tusdagi FV.
11. Ekologik tusdagi FV.
12. Axolini ximoya kilishni asosiy usullari.
13. Ommaviy ximoya vositalari.
14. SHaxsiy ximoya vositalari.
15. Razvedka usullari.
16. Radiatsion va kimyoviy xolatni boxolash.
17. Dozimetriya va kimyoviy razvedka asboblari.
18. FV da xalk xujaligi tarmoklari barkarorligi.
19. XX tarmoklarini barkarorligini oshirish omillari.
20. TKVTI ishlari xakida tushuncha .
21. TKVTI ishlarini tinchlik davridagi FV da utkazish.
22. TKVTI ishlarini xarbiy davridagi FV da ukazish.
23. TKVTI utkazishda 1 chi tibbiy yordam kursatish.
24. Axolini FV ruxida tayorlash.
25. Ma’naviy – siyosiy va psixologik tayyorgarlik.
26. Lat yeyishi.
27. CHaykalish.
28. FM boshligining ish rejasi.
29. Reja tuzish boskichlari va rejaga kuyladigan talablar.
30. Vabo kasalligi.
31. CHuma kasalligi.
32. Sibir yarasi.
34. Tulyaremiya ksalligi.
35. Korin tifi kasalligi.
36. Kon ketishi va uni tuxtatish.
37. Suyak chikishi va sinishi.
38. Kuyish va sovuk urishi.
39. Zilzilalar va ularni okibatlari.
40. Bosilish sindromi.
41. Sel va uning okibatlari.
42. Yoppasiga kirgin kurollari.
43. Oddiy xujim vositalari.
44. Yongin xavfsizligi.