Hayot faoliyati

X III bob. SANOAT KORXONALARINI QURISH VA


ISHLATISHDA


MEHNATNI MUHOFAZA QILISHGA QARATILGAN
CHORA-TADBIRLAR


XIII. 1. Sanoat korxonalarini qurish va ishlatishga qo‘yiladigan asosiy talablar

Sanoat korxonalarini qurishda birm uncha ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy m asalalam i yechibgina qolmasdan, ushbu sanoat korxonasi

qurilayotgan aholi yashaydigan maskanning ekologiya muvozanatiga ham e’tibor berish juda muhim masalalardan biri ekanligiga aham iyat berish zarur.

H ar qanday sanoat korxonasi xalq xo‘jaligiga zarur bo'lgan sanoat m ollarini ishlab chiqarishdan qat’i nazar, birinchidan, uni o'rnashtirilishi mumkin bo'lgan joyning asosiy xususiyatlarini o'rganishni taqozo qiladi. Chunki sanoat korxonasi har qancha bezarar deb topilgani bilan, uning ishlab chiqarishi tarkibida m a’lum m iqdorda xavfli holatlar ham mavjudki, bularni hisobga olmaslikning mutlaqo iloji yo‘q. Masalan, hozirgi zamonaviy texnologiya jarayonlari butunlay chiqindilarsiz ishlashi mumkin emas. Bu chiqindilar m a’lum miqdorda suv havzalarini, ko'pgina qismi esa atrof-m uhitni ifloslaydi. Albatta hozirgi zamon texnologik jarayonlarida ifloslangan suvni tozalash vositalari, shuningdek, changli havoni tozalash qurilmalari mavjud. Lekin shuni unitmaslik kerakki, bu havo tozalash qurilmalarining samaradorligi nihoyatda past, suv tozalash vositalari esa m a’lum bir qancha kamchiliklardan holi emas. Bundan tashqari suv tozalash qurimalarining aksarisi m a’lum m iqdorda yig‘ilgan suvni tozalaydi. Shuning uchun bu suvlar biror bir falokat yoki tabiiy ofat, masalan, suv toshqini, jala yog‘ishi natijasida suvlarni ifloslanganlarini oqizib ketishi, atrofdagi serhosil yerlam i, bog‘-rog‘larni vayron qilishi, zaharlashi va odam yashashi m um kin boMmagan holatni vujudga keltirishi mumkin.

Yuqorida taxmin qilinganlardan ko‘rinib turibdiki, sanoat korxonalarini aholini suv bilan ta ’minlaydigan daryolar, ariqlar va ko‘llar yaqiniga qurish mumkin emas.

242

Bundan tashqari sanoat korxonalaridan faqatgina ifloslangan suv emas, balki atrof-m uhitni ifloslantiruvchi ko'pgina kimyoviy moddalar, masalan, bo‘yash sexlaridan ajraladigan bo‘yoqlar tarkibidagi parchalanib ketuvchi moddalar: kselol, toluol, atseton, uayt-spirt va boshqalarni ko'rsatish mum kinki, bular uchun hozirgi vaqtda samarali havo tozalagichlar yo'q.

Bunday moddalar birmuncha miqdordagi tozalanmagan havo tarkibidagi changlarga qo‘shilib mutlaqo salbiy holatlaiga olib kelishi mumkin.

Yuqorida aytilganlarga xulosa qilib, sanoat korxonalarini qurishda ushbu aytilgan zararliklami hisobga olgan holda ish olib borish, har bir mutaxassisning muqaddas burchidir. Bu ishga sovuqqonlik bilan qarash butun tabiatga, ekologik muvozanatga, bu bilan birga kishilarning yashayotgan maskanlarining umumiy sog'lomligiga va bu bilan butun avlodlar oldida javobgarlik hissiga sovuqqonlik bilan qarash demakdir.