He who knows syphilis, knows medicine
Yüklə 136,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Törədici: Treponema pallidum
- C.Frakastoro
- Fluorescein Isothiocyanate conjugated Antibodies
- Komplementin birləşməsinə əsaslanan testlər
- Yalançı neqativlik və yalançı pozitivlik
- Yalançı pozitivlik
- Nəticə Təsviri
- SPHA
- İmmunoferment analizi (İFA) və ya Enzyme-linked immunosorbent Assay (ELISA)
- Ultrasəslə işlənmiş
- İmmunoferment analizi (İFA)
- Nəticə Təsvir
|
SİFİLİSİN DİAQNOSTİKASI Həkim-Rezident: ÜLKƏR ƏLİYEVA
"He who knows syphilis, knows medicine" Sir William Osler SYPHİLİS
Törədici: Treponema pallidum
Adlandırma tarixi 1530 cu ildə C.Frakastronun “Syphilis sive de morbo Gallico” (sifilis və ya fransız xəstəliyi) əsərindəki Sifilis obrazının adı ilə bağlıdır.
çiçəyin” əlamətlərini təsvir etmişdir.
vaxtdan bu xəstəliyin hər iki – “sifilis” və “lues” adları bərabər işlədilir. Hərəkətlidir Mikroaerofil Kultivasiya olunmur Ətraf mühit amillərinə həssasdır İnsan
Əsas yoluxma yolu cinsi yoldur Transplasentar yol Məişət-təmas yolu Parenteral (qan köçürmə) Giriş qapısı: dəri və selikli qişalar KLİNİKASI 1) Birincili sifilis 2) İkincili sifilis 3) Latent (gizli)sifilis Erkən latent sifilis Geçikmiş latent sifilis 4) Gec sifilis (Üçüncülü sifilis) Neyrosifilis Kardiovaskulyar sifilis
1.Erkən (syphilis congenita praecox) 2.Gec (syphilis congenita tarda)
Birinci dövr (yoluxdurucu dövr) Giriş qapısında papula
Xora-”bərk şankr”: reaktiv vaskulit nəticəsində yaranır. Möhtəviyyat spiroxetlərlə zəngin olur. Ağrısız olur. İkinci dövr (yoluxdurucu dövr) Makulopapulyoz səpgilər və kondilomalar Meningitlər, xorioretinit, hepatit, nefrit və s.
Üçüncü dövr (yoluxucu deyil) Qummalar: immunopatoloji proses nəticəsində yaranır
Ən çox böyük damarlar tutulur. Aortit, aorta anevrizması və çatışmazlığı İkinci trimestrdə plasenta vasitəsilə yoluxma: doza çox olduqda abort və ölüdoğma Doza az olduqda anadangəlmə sifilis Rinit
Pemfiqus
Osteoxondroz Limfadenopatiya Hepatosplenomeqaliya Meningit və meningoensefalopatiya Gecikmiş anadangəlmə sifilis Frontal çıxıntı Qısa maksilla Batıq burun Qılıncvari baldır Hetçinson triadası (keratit, karlıq, çəlləyəbənzər dişlər) İmmunitet Treponemal anticisimlər Nontreponemal anticisimlər
Klinik əlamətlərə görə Mikroskopik üsul İmmunoloji üsul Seroloji üsul DFA
Molekulyar QEYD: Kultivasiya üsulu istifadə olunmur. Şankr möhtəviyyatı ► Qıcıqlandırma üsulu ► Təzyiq üsulu ► Skarifikasiya üsulu Limfa düyünü punktatı ► Punksiyası BOM
Qan
Amniotik maye Mikroskopik üsul Uyğun boyama üsulları ilə boyama (Gimza, Çin mürəkkəbi, gümüşləmə) Qaranlıq sahə mikroskopiyası DFA (Direct fluorescent antibody )
Müayinə olunanan materialda çox miqdarda eritrosit görünərsə, material yenidən götürülməlidir.
Mikroskopik üsul: qaranlıq sahə - Birinci və ikinci dövr sifilis - Şankr möhtəviyyatı və səpgi elementləri - Antibiotik təyin olunmamışdan öncə Üstünlükləri Çatışmazlıqları Sürətli nəticə əldə olunur. Maddi cəhətdən sərfəlidir Seroloji testler neqativ olduğu halda pozitiv nəticə verə bilər Qaranlıq sahə mikroskopiyası bəzi hallarda yalançı neqativ nəticə verə bilər. Qaranlıq sahə mikros- kopiyası oral və rektal elementlərin müayinə- sində nəticə vermir (Sifilisə səbəb olmayan treponemalar görünə bilər)
Nəticənin neqativ olması xəstəliyi inkar etmir. Antibiotik istifadəsindən sonra yalançı neqativ nəticə müşahidə edilə bilər. Ən az 3 dəfə təkrarlanmalıdır. Şankr olan xəstələrdə ilk seçilməli olan üsuldur. Neytrofil leykositlər Epitel hüceyrələri Parlaq halqa ilə əhatə edilmiş dairəvi formalı tünd elementlər şəklində eritrositlər Eritrositlər çox olarsa material təkrar götürülməlidir. Patogen treponem: Düz bucaq altında əyilmə hərəkəti, bükülmə (ən çox ortadan) və saat rəqqasına bənzər hərəkətlər
Düz immunoflüoressensiya metodu materialın spesifik monoklonal ya da poliklonal anticisimlərlə işlənməsi vasitəsilə aparılır. Poliklonal və ya monoklonal anticisimlər konyuqə edilmiş FİTC(Fluorescein Isothiocyanate conjugated Antibodies) konyuqatlar x200, x400, x1000 böyütmə ilə lüminessent mikroskopda Hüceyrələr qırmızı-narıncı və ya sarı rəngə boyanır, solğun treponem parlaq yaşıl rəngdə flüoressensiya edir
Qaranlıq sahə mikroskopiyası DFA
Həm patogen həm də qeyri- patogen treponemalar Oral və rektal elementlərin müayinəsində nəticə vermir Spesifik üsuldur Qeyri-patogen formalardan differensiasiya mümkündür Oral və rektal elementlərin müayinəsi üçün əhəmiy- yətlidir
Seroloji üsul Hamilə qadınlarda Cinsi yolla keçən xəstəliklərə görə risk qrupunda olan şəxslərdə Orqan ya da qan verən şəxslərdə Sifilislə bağlı genital elementlər,xronik nevroloji əlamətlər və digər klinik əlamətlər aşkar edilən şəxslərdə Sifilis üçün skrininq müayinələrdə pozitif çıxan xəstələrdə təsdiqləmə məqsədilə Sifilis infeksiyasının hansı dövrdə olduğunu müəyyən etmək üçün Klinik əlamətlər meydana çıxanda xəstələrdə artıq həm İgM,həm İgG olur. İnfeksiyanın 2-ci həftəsində İgM,4-cü həftəsindən etibarən İgG əmələ gəlir. İgG miqdarı İgM-ə görə daha yüksək səviyyəyə çatır İgM sifilisin üçüncü dövründə yox olsa da İgG qalır Müalicə nəticəsində İgG –nin miqdarı aşağı düşsə də tamamilə yox olmur. Seroloji testlər 2 qrupa ayrılır: Nontreponemal testlər (Antigen kimi insan və ya öküz ürəyi əzələsindən alınmış kardiolipin) Treponemal testlər Komplementin birləşməsinə əsaslanan testlər: Wasserman Kolmer
Flokulyasiya prinsipinə əsaslanan testləri: VDRL- Venereal Disease Research Laboratory test (Zöhrəvi xəstəliklərinn laborator tədqiqi) USR – (Unheated Serum Reagin Test) RPR – rapid plasma reagin test (sürətli plazma reaginləri testi) TRUST – Toluidin Red Unheated Serum Test (toluidin qırmızısı və qızdırılmamış zərdab testi) QEYD: Nontreponemal testlərlə həm zədələnmiş hüceyrədən sekresiya olunan lipoidal maddələrə, həm də T.pallidumun lipid tərkibli antigenlərinə (kardiolipin,xolesterin,lesitin) qarşı əmələ gələn İgG və İgM anticisimləri aşkarlanır.
Nontreponemal testlər : 1)Keyfiyyət testi- anticismin olub olmadığını təyin etmək üçündür 2)Kəmiyyət testi -serumda olan anticisimlərin miqdarını müəyyən etmək üçündür Ən çox VDRL RPR istifadə olunur. Nontreponemal Testlər. Sifilisin birinci dövründə şankr əmələ gəlməsindən 1-4 həftə sonra pozitiv olur. İkinci dövrdə ən yükək titrə çatır. Erkən sifilisin müalicəsi zamanı bir ilin sonunda bu testlərdə titrlər aşağı düşür və ya tamamilə neqativ olur.Titrin 4 dəfə artması isə təkrari infeksiyanı,ya da müalicənin effektsizliyini göstərir. Bu halda müalicənin təkrarlanmasına ehtiyac vardır.
• Sadə,sürətli və ucuz üsuldur. Çox sayda nümunə işləmək olar. • Təkrari infeksiyanın diaqnozu üçün əlverişlidir. TESTİN
ÜSTÜNLÜKLƏRİ • Birincili sifilis zamanı şankrın formalaşmasından 1-4 həftə sonra anticisim əmələ gəlir. • Yalançı pozitivlik göstərə bilər.
TESTİN ÇATIZMAZLIQLARI Yalançı neqativlik və yalançı pozitivlik Birinci dövrdə 40% Latent sifilis zamanı 25% Yalançı neqativlik -Prozon effekti: anticisimlər yüksək titrdə olduğu halda, normal antigen-anticisim birləşməsi (aqqlütinasiya) baş vermir. Yalançı pozitivlik : Kəskin yalançı pozitivlik- 6 aydan ↓ Xroniki yalançı pozitivlik- 6 aydan ↑ İnfeksion mononuk- leoz,hepatit,qızılca kimi bəzi viral xəstəliklər Viral pnevmoniya Xlamidiya Malyariya Hamiləlik Riketsioz Bakterial endokardit Yaws və pinta kimi digər treponemal infeksiyalarla çarpaz reaksiya zamanı Qısamüddətli yalançı pozitivlik (Kəskin) Kollagen damar xəstəlikləri Cüzam
Xroniki qaraciyər xəstəlikləri Multiple miyeloma Narkomaniya Qırmızı qurd eşənəyi Anti hipertenziv preparatların qəbulu 70 yaşdan böyük xəstələrdə Uzunmüddətli yalançı pozitivlik (Xronik)
Müalicəyə başlamazdan əvvəl VDRL testi ilə titr təyin olunmalıdır. Birinci dövrdə 2 il müalicə ərzində VDRL-də titr getdikcə azalır və negativ nəticə alınır. İkinci dövrdə müalicədən sonra titr azalsa da, xəstələrin 50%-də 2ildən sonra da VDRL-də aşağı titr müşahidə olunur, yəni nəticə tam neqativ olmur.Bu müalicənin effektsiz olması demək deyil.
Nəticənin qiymətləndirilməsi Müsbət - böyük və ya orta böyüklükdə hissəciklər əmələ gələn zərdablar Zəif müsbət - hissəcikli və ara sıra kiçik birləşmələrin əmələ gəldiyi zərdablar Mənfi
– incə hissəcikli zərdablar mənfi qəbul edilir.
Anticisimlərin titrinin dəyişməsini izləmək məqsədilə və keyfiyyət analizi şübhəli olduqda aparılır. İnaktivləşdirilmiş xəstə zərdabları müxtəlif nisbətlərdə durulaşdırılır, sonra keyfiyyət analizində olduğu kimi təcrübə aparılır. Nəticə__Təsviri'>Nəticələrin oxunması və qiymətləndirilməsi keyfiyyət analizində olduğu kimidir, lakin bu zaman durulaşmaların titri də bildirilir. Titrin 4 dəfə azalması müalicənin effektli olmasını göstərir. Bu test xüsusi hazırlanmış və içərisində kömür parçaları olan modifikasiya olunmuş VDRL antigeni ilə aparılır 4-6 həftə sora pozitivləşir Hazırda RPR testi üçün kitlər ticari yolla əldə edilə bilər
İnaktivləşdirilmiş zərdab və ya plazma ilə aparıla bilər Açılmış antigen paketinin keyfiyyətini itirmədən saxlanılmasına imkan verir
edilə bilər Nəticələrin oxunması adi gözlə mümkündür Keyfiyyət üsulu: qiymətləndirmə VDRL-də olduğu kimidir Kəmiyyət üsulu: Durulaşdırmaqla aparılır Nəticə Təsviri Kəskin
pozitiv (+4) Presipitatın iri lopaları ağ rəngli olub oyuğun həcmi boyu bərabər yayılır və ya oyuğun periferiyasında yerləşir,reaksiya mühiti praktiki olaraq şəffaf olur Pozitiv Lopalar orta ölçüdə olub oyuğun bütün həcmi boyu yayılır,reaksiya mühiti ağımtıl olur Zəif pozitiv (+2 və+1) Kiçik lopacıqlar oyuğun bütün həcmi boyu yayılır,reaksiya mühiti ağımtıl olur Şübhəli
Çox kiçik lopaların mövcudluğu presipitatın olmasına şübhə yaradır,çalxaladıqda bəzi antigen hissəcikləri parlaq çalarlı olur.Müayinə təjrar aparılmalıdır. Neqativ (-) Presipitat yoxdur, reaksiya mühiti qeyri-şəffafdır
Trust
USR reagentinə kömür və ya qırmızı boya pigmenti əlavə olunur. Antigen –anticisim flokulyasiyası makroskopik olaraq müşahidə olunur. Treponemal testlər
Antibody Test
double staining test
T.Pallidum antigen olaraq istifadə olunur Spesifikliyi yüksəkdir Təsdiqedici testlər Müalicənin izlənməsi üçün istifadə olunmur Sifilis əlamətləri olmayan ancaq sifilitik uşaq dünyaya gətirmiş anada diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün Şəxsin həyat yoldaşında sifilis şübhəsi olduqda və nontreponemal testləri negativ olduqda Araşdırma laboratoriyalarında istifadə olunur: Mürəkkəbdir Spesifikliyi azdır Sərfəli dey il FTA-ABS –dolayı flurosensiya testidir. Birinci dövr sifilis üçün spesifik testdir. Testin spesifikliyi: Birinci dövrdə: 86-100% İkinci və üçüncü dövrdə : 96-100% Infeksiyanin 3-cü həftəsindən etibarən pozitivləşir. FTA-ABS üçün xüsusi T.Pallidum (Nichols) antigeni (Difco,BBL) liofilizə olunmuş və ya suspenziya şəklindədir. İçərisində nişanlanmış insan antiqlobulini(anti-human globulin) olan flüorosent zərdab sonda əlavə olunur Müayinə üçün flüorosent mikroskopu istifadə olunur FTA-ABS –də yalançı pozitivlik Yüksək qamma-qlobulin və ya ANA pozitivliyi Autoimmun hemolitik anemiya İnfeksion mononukleoz Lepra
Malyariya Sistemik qırmızı qurdeşənəyi Trioditlər Genital herpes Hamiləlik İkili boyama ilə T.Pallidum –a qarşı flüorxrom ilə işarələnmiş bir boya istifadə olunur və tetrametilrodamin izotiosiyanat ilə işarələnmiş insan İgG-nə qarşı əmələ gələn anticisimlər təyin olunur.
Residivlər və anadangəlmə sifilisin təyini üçün spesifikdir FTA-ABS testin üstünlükləri Nontreponemal testləri təsdiqləmək üçün istifadə olunur. Yüksək spesifikliyə malikdir və infeksion sifilisdə ilk pozitiv nəticə verən seroloji testdir. FTA-ABS testin çatışmazlıqları Nonvenereal treponematozlarla çarpaz reaksiya verir. BOM-un müayinəsində istifadə olunmur. Reinfeksiyanın və müalicənin effektivliyinin təyini üçün yararsızdır. EİA- treponemal İgM və İgG –nin səviyyələri müəyyən edilir.Spesfikliyi yüksəkdir.Əsasən anadangəlmə sifilisdə və sifilisin birinci dövründə yüksək həssaslığa malikdir. Bahalıdır İmmunoferment analizi (İFA) və ya Enzyme-linked immunosorbent Assay (ELISA) Anticisim-antigenin kompleksinin uyğun substrat–xromagen əlavə edilməklə onların rəngli reaksiya vasitəsi ilə aşkar olunmasına əsaslanır. İFA üçün istifadə olunan spesifik antigenlər müxtəlif mənbəli ola bilərlər:
zədələnməsindən alınır
edilir.
Spesifik İgG və İgM anticisimləri ayrı-ayrı təyin olunur. Nonspesifik testlər kimi müalicədən sonra neqativ(-) nəticə alınır. FTA-ABS VƏ TPHA subyektiv testlər olduğu halda bu obyektivdir. Spesifikliyi yüksək,pratikdir. İFA-nın nəticələri avtomatik olaraq optik sıxlıqla müəyyən edilir. İFA-nın hər bir qoyuluşunda optik sıxlığın kritik əhəmiyyəti və “boz zona” müəyyən edilir. “Boz zona” kritik optik sıxlığın 10% hüdudlarında yerləşən interval hesab olunur.
Tədqiq olunan nümunə o zaman müsbət sayılır ki, optik sıxlıq boz zonadan yüksəkdə yerləşir, şübhəli olduqda boz zona həddində, mənfi olduq isə boz zonadan aşağı olur. Qeyd: Treponem İFA testləri, yalnız keyfiyyət testləri kimi qiymətləndirilməlidir. İmmunoferment analizi (İFA) Passiv hemaqqlütinasiya reaksiyası (PHA) və ya Treponema pallidum hemaqqlütinasiya reaksiyası (TPHA) TPHA - bu test antigen kimi T.Pallidum (Nikol ştamı) antigenləri konyuqasiya edilmiş qoyun eritrositləri ilə xəstə zərdabında spesifik anticisimlərin axtarılması prinsipinə əsaslanır . TPHA testləri aparmaq üçün dəstlərə adətən bunlar daxil olur: test eritrositləri – patogen treponema antigenləri ilə sensibilizə edilmiş heyvan eritrositləri kontrol üçün eritrositlər durulaşdırma üçün bufer məhlulu müsbət və mənfi kontrollar reaksiya aparmaq üçün 96 oyuqlu immunoloji planşetlər. Asan və sürətli üsuldur Çatışmazlığı: Müalicə olunmuş xəstələrdə həyat boyu pozitiv qalır. Nəticə Təsvir Kəskin müsbət nəticə (4+) Çuxurcuğun bütün dibini əhatə edən, kənarları qıvrılmış, tutqun hüceyrə kütləsi Müsbət nəticə (3+) Eritrositlər oyuğun dibinin çox qismində yerləşir, bu zaman çöküntünün periferiyasında eritrositlərdən ibarət halqa formalaşır. Zəif müsbət (2+) Eritrositlər oyuğun dibinin kiçik bir hissəsində yerləşir. Oyuğun mərkəzi hissəsində eritrositlərin çöküntüsündən təşkil olunmuş və orta qismində nəzərə çarpan işıqlanma zolağı qeyd edilən həlqə formalaşır. Qeyri-müəyyən nəticə (1+ və ) Daha kiçik həlqə ilə əhatə olunmuş,həlqədən kənarda da hemaqqlütinasiya verən və ya mərkəzi hissədə düymə şəklində toplanmış və mərkəzində deşik olan hüceyrə kütləsi.Belə nümunələr təkrar müayinə olunmalıdır. Mənfi nəticə Oyuğun dibinin mərkəzində təmiz fonla əhatə olunmuş yığcam çöküntü qeyd olunur.
TPHA reaksiyasının diaqnostik qiymətləndirilməsi TPHA metodikasının yerinə yetirilməsi sadədir, xüsusi avadanlıq və uzun zaman tələb etmir Həssaslıq və spesifikliyi yüksək olan reaksiyadır Reaksiyanın nəticəsi bərk şankr yarandıqdan 3-4 həftə sonra müsbət olur. birinci dövrdə – 76% ikinci dövrdə – 100%-ə qədər xəstəliyin gizli gedişə malik formalarında isə 94- 97% təşkil edir Anticisim-aqqlütininlər sifilislə xəstələnmiş insanların qanında uzun müddət ərzində aşkar olunur, ona görə də TPHA reinfeksiyanın diferensial diaqnostikası və ya infeksion prosesin kəskinlik dərəcəsinin müəyyən olunması üçün tövsiyə edilə bilməz.
TPHA kimidir,fərqi mikroplaklardan istifadə olunmasıdır. Daha az reaktiv və serum istifadə olunur. Şübhəli olarsa FTA-ABS ilə təsdiqlənir. SPHA
Bunlarla reaksiyon verib mikrotitrasyontabakalarinin solid fazina baglanan spesifik İgM antikorlari tespit edilir. Spesifik İgM-in tapılmasına əsaslanır Neyrosifilis və reinfeksiya diaqnozunda istifadə olunur p15 kDa, p17kDa, p45 kDa, p47kDa Hamısı (-) : Neqativ 1(+) : Sərhəddə >1(+) : Pozitiv FTA-ABS dən daha həssas və spesifikdir Obyektivdir Bahalıdır Protein məhlulunda müvafiq proteinlərin tapılmasına əsaslanır. Elektro blotting üsulu ilə tətbiq edilən proteinlər xüsusi membrana keçirilir. Müxtəlif məhlullarla işlənilir. Membrandakı proteinlərə spesifik anticisimlər bağlanır. Anticimlər təsbit edilir Cizgilərin qalınlığı standart kontrollarla müqayisə edilərək miqdar təyin olunur. WESTERN BLOT (WB )
Birincili sifilisdə Neyrosifilisdə Anadangəlmə sifilisdə PCR, 47 kDa Seroloji testin nəticəsi Yekun rəy Qeyri-treponem test (+) Treponem test (-) Qeyri-treponem skrininq testin yalançı müsbət nəticəsi Qeyri-treponem test (+) Treponem test (+) Müalicə olunmamış sifilis Əvvəl müalicə olunmuş gecikmiş sifilis Qeyri-treponem test (-) Treponem test (+ ) Müalicə olunmamış çox erkən sifilis Əvvəl müalicə olunmuş erkən sifilis Qeyri-treponem test (-) Treponem test (-) Sağlam pasiyent Sifilisin inkubasiya dövrü Sifilisin çox gec dövrü HİV infeksiyalı və ya immunosupressiya vəziyyətində olan pasiyentlərdə sifilis Seroloji testlərin nəticələrinin interpretasiyası Amniotik mayedə PCR ilə Fetal İgM pozitivliyi ilə Ultrasəs müayinəsində: Hepatosplenomeqaliya Plasentomeqaliya Fetusda anemiya Trombositopeniya Qaraciyər funksional testləri artarsa Neyrosifilis Göz və ürək-damar sisteminin sifilitik zədələnməsi Müalicənin effektsizliyi 1ildən çox davam edən sifilis infeksiya zamanı nontreponemal testlərdə titr 32 dən çox olarsa İİV infeksiyası Nevroloji simptomların yaranmasında sifilitik infeksiyanın etioloji roluna şübhə olarsa. Üçüncülü sifilis və ya anadangəlmə sifilisdə Lümbal punksiya aparılmalıdır: Orta dərəcədə mononuklear pleiositoz(10-400 hüc/ml) Total protein (0.46-2.0 g/L) VDRL pozitiv (+) BOM Meningovaskulyar sifilisdə : Leykositlər 10-500/mm 3 olur
Qlukoza azalmış, protein artmışdır Yaymada limfositoz müşahidə edilir. VDRL,TPHA pozitivdir. Diaqnozu təsdiqləmək üçün FTA-ABS,PCR istifadə olunur. İTpA indeksi - intratekal T.pallidum anticisim indeksi (İTPA >3 Pozitiv nəticə) BOM-dakı total İgG- BOM-dakı TPHA titri Serumdakı total İgG-serumdakı TPHA titri TPHA indeksi=BOM–da TPHA titri x1000 / albumin səviyyəsi Nəticənin qiymətləndirilməsi •BOM-da TPHA negativ, FTA- ABS negativ ,TPHA indeksi 70↓ Neqativ(-) • TPHA indeksi 500 ↑ Neqativ (-) •TPHA indeksi 70 ilə 500 arası Şübhəli
•TPHA indeksi 500 ↑ Pozitiv (+) Qan donorları Nikahdan öncə
Hamiləlik Xəstə sayı ELİSA +;-
Çox ELİSA
-;+ Şübhəli/
Sərhəddə Xəstə sayı Çox Az
VDRL+ TPHA
+/- -/+
-/- +/+
-;+ FTA-
ABS +;-
Az VDRL+
TPHA +/+
-/- -/+
+/- ALQORİTM
Cinsi yolla keçən x.g risk qrupunda olanlar Z.Qarayev , R.Bayramlı : Tibbi mikrobiologiya immunologiya və klinik mikrobiologiya təcrübə məşğələlərinə rəhbərlik Henry. D. İcenberg :Clinical microbiology procedures handbook Tramont EC. Treponema pallidum (Syphilis). In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds). Principles and Practice of Infectious Diseases, 7th ed., Churchill Livingstone Elsevier, Philadelphia. 2010. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guidelines. MMWR 2010;59 (RR-12):26-40. Bulaşıcı hastalıkların Rehberi ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi, Sağlık Bakanlığı Ankara. 2013. Radolf JD, Pillay A, Cox DL. Treponema and Brachyspira, human host-associated spirochetes. In: Versalovic J, Carroll KC, Funke G, Jorgensen JH, Landry ML, Warnock DW (eds). Manual of Clinical Microbiology, 10th ed., ASM Press, Washington D.C. 2011, p. 941-963. Zanto SN. Changing algorithms in syphilis laboratory diagnosis. Clinical Microbiology Newsletter 2010;32(8):59-64.
Yüklə 136,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|