HeydəR Əliyev I rsini araşdi rma məRKƏZİ xocali 1992 Bakı-2014
M əlu m at-soraq m aterialları
Yüklə 6,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
M əlu m at-soraq m aterialları ■ Erm anistam n Azarbaycana qarşı hərbi tdcavüzü Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ regionuna Ermə- nistanm və yerli erməni separatçılarınm xaricdəki erməni diasporunun köməyi ilə ərazi iddiası nəticə- sində baş vermiş hərbi-siyasi konflikt. 1988-ci il fev- ralm 20-də Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Soveti- nin sessiyası vilayətin statusuna baxılması haqqmda Azərbaycan SSR Ali Sovetinə müraciət edib. 1989-cu il dekabrın 1-də isə Ermənistan parla- m enti Dağlıq Qarabağm Errnənistana birləşdirilməsi haqqında antikonstitusion qərar qəbul edib. Bu Er- m ənistan tərəfindən Azərbaycan SSR-in ərazi bütöv- lüyünə qarşı açıq hüquqi müdaxilo aktı idi. Azərbay- can Respublikası tərəfindən 1991-ci il noyabr ayının 26-da isə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin statusu ləğv olunub. 1991-ci ilin sonlarından SSRİ-nin dağılması ilo Er- mənistan, faktiki olaraq, Azərbaycana qarşı açıq və ədalətsiz müharibəyə başladı. Errnənistanın hərbi birləşmələri Azərbaycamn sərhodlorini pozub Qa- rabağa daxil oldular və Dağlıq Qarabağın erməni separatçıları-terrorçuları ilə birləşərək Azərbaycan torpaqlarınm işğalına başladılar. Əvvəlcə Dağlıq Qarabağm azərbaycanlılar yaşa- yan məskənlərinin işğalına başlandı. 1992-ci il fevralm 26-na keçən gecə Azərbaycanın m üasir tarixində ən faciəli hadisə baş verdi. Erma- ni hərbi birləşmələri Xocalıda azərbaycanlılara qar- şı dəhşətli soyqırımı törətdi. 1992-ci ilin mayında erməni hərbi birləşmələri Şuşanı ələ keçirdilər. Bu- nunla da ermənilər Dağlıq Qarabağın, demək olar, bütün ərazisini işğal etdilər. Növbəti addım Dağlıq Qarabağı Ermənistanla birləşdirən Laçırı rayonunun işğalı oldu. Daha sonra, 1993-cü ilin aprelində Kəl- bəcər, elə həmin ilin iyul-oktyabr aylarında Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı və Zəngilan rayonları işğal olundu. 1988-1992-ci illər ərzində Ermənistanm hərbi təca- vüzü nəticəsində 20 min nəfər azərbaycanlı həlak ol- muş, 100 min nəfər yaralanmış, 50 min nəfər miixto- lif dərəcəli xosarət alaraq əlil olmuşdur. Təcavüz dövründə 4852 nəfər (o cümlədən 54 uşaq, 323 qadın, 410 qoca) azorbaycanlı itkin düş- rnüş, onlardan 1368 nəfəri (o cümlodon 169 uşaq, 338 qadın, 286 qoca) osirlikdon azad edilmiş, 783 nofori (o cümlədon 18 uşaq, 46 qadın, 69 qoca) iso bu güno- dək Ermonistanda osirlikdodir. Beynolxalq Qızıl Xaç Komitosinin molumatına görə 439 nofor əsirlikdo ölmüşdür. 1 milyon nofər insan işğal nəticosindo öz yurd-yuvalarından qaçqın düşmiişdür. Işğal nəticəsində Azorbaycana 431 milyard 536 milyon (2011-ci ilin ovvəllorino görə) ABŞ dolların- dan artıq maddi zorər dəyib. (E.Siilcymanov; V.Siileı/- manov "Erm.mistamıı Az.vbaycann qarşı silahh tacaviizii v? işğalın ağır ııjticələri " Bakı, CBS, 2012) • Ağdam rayonu Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Ərazisı - 1150 km2-dir. Əhalisi 167,3 min nəfərdir. Rayon 1993-cü ilin iyul ayinm 23-də ermənilər tərə- findən işğal olunmuşdur. İşğal nəticəsində 82 yaşayış məntəqəsi, 34.680 yaşayış evi və mənzil, 17 sənaye obyekti, 57 rabitə obyekti, 120 səhiyyə müəssisəsi, 114 tədris m üəs- sisəsi, 59 məktəbəqədər müəssisə, 108 m ədəniyyət müəssisəsi, 16 məscid, 3 su anbarı, 5 maldarlıq təs- sərüfatı, 10 körpü, 180 maqistral su xətti Erm ənis- tan silahlı qüvvəleri tərəfindən dağıdılmış və m əhv edilmişdir. 6 min nəfər rayon sakini şəhid olm uş- dur. Rayona altı milyard yüz milyon yüz yeddi min ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir. ■ Ağddrə rayonu Azərbaycan Respublikasmm cənub-qərbində inzibati rayon. Ərazisi 1700 km2-dir. 7 iyul 1993- cü ildə erməni silahlı birləşmələri tərəfindən işğal olunmuşdur. ■ Cəbrayıl rayonu Azərbaycan Respublikasmm conub-qərbində yerləşən inzibati rayon. Ərazisi 1049,8 km2, əhalisi 66,4 min nəfərdir. 23 avqust 1993-cü ildə erməni hərbi birləşm ələri tərəfindən işğal olunmuşdur. 97 yaşayış məntəqəsi, 8 sənaye, 44 kond təsərrüfatı, 65 rabitə obyekti, 83 səhiyyə, 91 tədris, 149 mədə- niyyət m üəssisəsi, 180 m aldarlıq təsərrüfatı Ermə- nistan silahlı qüvvələri tərəfindən dağıdılmışdır. Rayona üç milyard dörd yüz əlli milyon üç yüz m in ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir. ■ Dağlıq Q arabağ Azərbaycanm cənub-qərbində region. 7 iyul 1923- cü ildə Azərbaycan SSR-in tərkibində yaradılmış muxtar vilayətin ərazisi (Dağlıq Qarabağ Muxtar Vi- layəti) nəzərdə tutulur. Tərkibinə Ağdərə, Əsgəran, Şuşa, Xocavənd, Hadrut rayonları daxil idi. Erməni separatçılarmın terror və təcavüzkarlıq fəaliyyətinə görə 26 noyabr 1991-ci ildə Dağlıq Qarabağın mux- tariyyət statusu ləğv olunub. Hazırda ətrafındakı 7 əlavə rayon da daxil olmaqla Ermənistanm işğalı altındadır. Ermənistan Dağlıq Qarabağda əslində özünün yaratdığı separatçı erməni rejiminin idarəçi- liyini bəhanə gətirerək Dağlıq Qarabağı işğal etmə- si faktından boyun qaçırmağa çalışır. Azərbaycan tərəfi işğal olunmuş torpaqların azad edilməsi, ərazi bütövlüyünün bərpa olunması şərtlərilə Dağlıq Qa- rabağa Azərbaycanm tərkibində yüksək muxtariyyət statusu verməyi təklif edir. ■ Füzuli rayonu Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Əra- zisi - 1390 km2-dir. Əhalisi - 147,1 min nəfərdir. 23 avqust 1993-cü ildə Füzuli rayonu Ermənistan ordusu tərəfindən işğal olunmuşdur. 84 yaşayış məntəqosi, 45 sənaye, 990 kənd təsərrüfatı, 39 rabitə obyekti, 127 səhiyyə, 88 tədris, 76 məktəbəqədər, 183 mədəniyyət müəssisəsi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən da- ğıdılmışdır. Dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərin- dən biri - Azıx mağarası Füzuli rayonu ərazisindədir. Füzuli sakinlərinin 1100 nəfərdən çoxu işğal zama- nı şəhid olmuş və itkin düşmüş, 113 nəfər girov götü- rülmüş, 1450 nəfər yaralanmışdır. Rayona dörd milyard yeddi yüz qırx iki milyon doqquz yüz otuz iki min əlli ABŞ dolları həcmində zərər dəyib. ■ Xocalı Xankəndi-Ağdam yolunun üzərində şəhər. Xoca li rayonunun inzibati mərkəzidir. 1990-cı ildə şəhər statusu verilmişdir. 26 fevral 1992-ci ildə erməni si- lahlı birləşmələri tərəfindən keçmiş SSRİ-nin 366-cı motoalayınm dəstəyi ilə işğal olunmuşdur. Xocalım işğal etməklə ermənilər bir tərəfdən Qarabağın dağ- lıq hissəsində azərbaycanlılardan ibarət olan, strateji əhəmiyyətli maneəni aradan qaldırırdılarsa, digər tərəfdən ümumiyyətlə, bu şəhəri yer üzündən bir- dəfəlik silmək istəyirdilor. Çiinki Xocalı Azərbaycan tarixinin qədim dövrlərindən miiasir dövrə qədər tarix və mədəniyyət ənənolərini özündə əks etdirən yaşayış məskəni idi. Bu xiisusi mədəniyyot tarixo Xo- calı-Gədəbəy mədoniyyoti kimi diişmüşdür. Xocalı əhalisindən 613 nofər öldürülmüş, 487 nəfər şikəst olmuş, 1275 nəfor dinc sakin - qocalar, uşaqlar, qadmlar əsir götüriilərok ağlasığmaz ermə- ni zülmünə, təhqir vo hoqarətlərinə məruz qalmışlar. 150 nəfərin taleyi hələ də məlum deyildir. Xocalıda öldüriilmüş 613 nəfərdon 106 nəfəri qa- dın, 63 nəfəri uşaq, 70 nəfəri qoca insanlar olmuşlar. Xocalı faciəsində 8 ailə biitövlükdə məhv edilmiş, 25 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq isə valideynlərin- dən birini itirmişdir. ■ Xocalı-Gədəbəy mddəniyydti Azərbaycanda Kıçik Qafqazm dağ və dağətəyi rayonlarında, Kür-Araz çayları arasında son Tunc və ilk Dəmir dövrlərinə (e.ə.13-7 əsrlər) aid mədə- niyyət. Xocalı şəhəri yaxınlığında və Gədəbəy ra- yonunda ilk dəfə tədqiq olunmuş abidələrin adı ilə adlandırılmışdır. Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti abidələri yaşayış yerləri, emalatxanalar, qəbirlər, ibadətgahlardan ibarətdir. Mədəniyyətin yayıldığı ərazi-də misəritmə kürələri, mis və tunc məmulatları hazırlayan emalatxanalann qalıqları, çaxmaq daşın- dan alət və silahlarm istehsal tullantıları aşkar edil- mişdir. Buradan Neolit dövründa yaşayan insanlara aid əmək alətləri də tapılmışdır. Torpaq, daş qutu qəbirlər və kurqanlarda ölülər bükıilü, uzadılmış, oturdulmuş vəziyyətdo dofn olunmuşdur. Qəbirlə- rin keramikası demək olar ki, eynidir. Qəbirlərdən tunc, qılınc, təbərzin, toppuz, ox, yaba, xoncər, nizə ucluğu, bardaq, qazan, cilov, bilərzik, üzük, sümük- don hazırlanmış bəzək əşyaları, gildən vo daşdan ha- zırlanmış müxtəlif momulatlar aşkar edilmişdir. Er- məni işğahndan sonra bütün bu maddi mədoniyyət abidəlorinin mohv edilmosi vo dünyamn ən qodim məzarlıqlarından sayılan Xocalı qəbiristanlığının texnika vasitəsilə darmadağın edilməsi erməni van- dalizminin bariz nümunəsi olmaqla yanaşı, dünya mədəniyyətinə qarşı zorakılıq aktıdır. Tarixi faktlar sübut edir ki, Xocalı rayonu ərazisi Azərbaycanın ən qədim, qocaman diyarlarından biridir. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, xalqımızın uzaq keçmişin- dən tutmuş bu gününədək olan məşğuliyyəti, sənət- karlığı, dini baxışları, mədəniyyəti Xocali toponimi- yasmda öz əksini tapmışdır. ■ Xocavətıd rayonu Azərbaycan Respublikasmm cənub-qərbində in- zibati rayon. Ərazisi 1458 km2. 2 oktyabr 1992-ci ildə rayonun ərazisi erməni silahlı birləşmələri tərəfin- den işğal edilmişdir. ■ Işğal olunmuş torpaqlar Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi nəticəsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal etdikləri (1991- 1994) Dağlıq Qarabağ və onun ətrafındakı 7 rayonun ərazisi. ■ Kəlbəcər rayonu Azərbaycan Respublikasmm qərbində inzibati ra yon. Ərazisi 3054 km2, əhalisi 73,6 min nəfərdir. 2 ap- rel 1993-cü ildə erməni hərbi birləşmələri tərəfindən işğal edilmişdir. 128 yaşayış məntəqəsi, 18 sənaye, 627 kənd təsərrüfatı, 2 rabitə obyekti, 76 səhiyyə, 97 tədris, 7 məktəbəqədər, 254 mədəniyyət müəssisəsi Ermənis- tan silahlı qüvvələri tərəfindən dağıdılmışdır. Erməni işğalı zamanı Kəlbəcərin 511 dinc sakini öldürülmüş, 321 nəfər isə əsir götürülmüş və itkin düşmüşdür. Rayona bir milyard yeddi yüz yetmiş dörd milyon ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir. ■ Qaçqınlar Qarabağ müharibesində Ermənistandakı evlərini tərk edərək Azərbaycana pənah gətirmiş azərbay- canlılar. Onlara qaçqxn statusu verilib. ■ Qafqaz Qerbdən Qara dəniz və Azov dənizi, şərqdən Xəzər dənizi və şimaldan Kuma-Manıç düzənliyi, cə- nub-qərbdən Türkiyə və cənubdan İranla əhatə olunan ərazi. Sahəsi 440 min km2-dir. Dünyarun ən çoxmillətli və mədəni müxtəlifliyə malik ərazilərindəndir. Bu əra- zidə Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan respublikala- n və Rusiya Federasiyasmm cənub hissəsi yerləşir. ■ Qubadlı rayonu Azərbaycan Respublikasmda inzibati rayon. Ərazi- si 800 km2, əhalisi 35,7 min nefərdir. 31 avqust 1993-cü ildə erməni hərbi birləşmələri tərəfindən işğal edilmiş- dir. 94 yaşayış mentəqəsi, 8 sənaye, 1080 kənd təsərrü- fatı, 32 rabitə obyekti, 86 səhiyyə, 63 tədris, 11 məktə- bəqədər, 180 mədəniyyət müəssisəsi Ermənistan silahlı qüweləri tərəfindən dağıdılmışdır. Rayona bir milyard dörd yüz səksən beş milyon altı yüz iyirmi yeddi min ABŞ dollan həcmində zərər dəymişdir. ■ Laçın rayonu Azərbaycan Respublikasmda inzibati rayon. Əra- zisi - 1835 km2, əhalisi - 68,5 min nəfərdir. Laçın rayonu 18 may 1992-ci ilde erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdur. 127 yaşayış məntəqəsi, 228 sənaye, 244 kənd təsərrüfatı, 67 rabitə obyekti, 142 səhiyyə, 111 tədris, 25 məktəbəqədər, 217 mədə- niyyət müəssisəsi Ermənistan silahlı qüvvələri tərə- findən dağıdılmışdır. Laçının işğalı zamanı 264 nəfər şəhid olmuş, 65 nəfər girov götürülmüş, 103 nəfər əlil olmuşdur. Rayona yeddi milyard doxsan doqquz milyon beş yüz iyirmi altı min beş yüz ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir. ■ M əcburi köçkün Azərbaycan Respublikası ərazisində daimi yaşa- yış yerini tərk etməyə məcbur olub başqa yerə köçən şəxslər və ya başqa ölkədə daimi yaşayış yerini tərk etməyə məcbur olub Azərbaycan Respııblikasına gəlmiş Azərbaycan Respublikasmm vətəndaşları "məcburi köçkün" sayılır. ■ Şuşa Azərbaycanm Dağlıq Qarabağ regionunda şəhər. Şuşa inzibati rayonunun (ərazisi 289,0 km 2) mərkəzi. XVIII əsrin 50-ci illərinin əvvollorində Qa- rabağ xanı Pənahəli xan tərəfindon salırımışdır. Ilk çağlarda şəhəri Şuşa adı ilə yanaşı, xanın şərəfinə Pənahabad adlandırırdılar. Həmin dövrdon başla- yaraq Azərbaycanın Qarabağ xanhğınm əsas siya- si və mədani mərkəzinə çevrilməyə başlamışdır. Azərbaycanm Rusiya tərəfindən işğalmdan sonra da bütün Qarabağ regionunun əsas inzibati, iqtisadi və mədəni mərkəzi, həmçinin bütün Azorbaycanm əsas mədəni mərkozlərindən biri olmuşdur. Şuşa Azərbaycanm bir çox görkəmli mədoniyyət xadim- lərinin vətənidir. 8 may 1992-ci ildə ermoni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir. Şuşanın işğa- lı zamanı 200 nəfər şəhid, 150 nəfər əlil olmuşdur. 1989-cu ilin məlumatma əsasən əhalisi 20.579 nəfər olmuşdur. Onun 19036 nəfərini azərbaycanlılar, 1377 nəfərini ermənilər təşkil etmişdir. Hal-hazırda Ermənistanm işğalı altında olduğuna görə yalnız ermənilər yaşayır. Şuşanın azad edilməsi Ermənis- tanm Azərbaycana qarşı silahlı təcəvüzünün aradan qaldırılması üçün aparılan danışıqlarda Azərbay- can tərəfinin təkid etdiyi prinsipial məsələlərdən biridir. Təcəvüz nəticəsində rayona dörd milyard iki yüz əlli yeddi milyon dörd yüz yetmiş dörd min ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir. ■ Təzəpir məscidi Bakıda yerleşən, bütün Şərqdə nadir gözəlliyi ilə diqqəti cəlb edən, yaşı bir əsrdən çox olan tikili. Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi də məhz burada yer- ləşir. ■ Zəngilan rayonu Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Əra- zisi 707 km2, əhalisi 37,4 min nəfərdir. 29 oktyabr 1993-cü il tarixində təcavüzkar Ermənistan Respubli- kası tərəfindən işğal edilmişdir. 85 yaşayış məntəqə- si, 12 sənaye, 2820 kend təsərrüfatı, 80 rabitə obyekti, 66 səhiyyə, 81 tədris, 42 moktəbəqədər, 152 mədəniy- yot müəssisosi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfin- dən dağıdılmışdır. Rayona üç milyard dörd yüz on dörd milyon yüz yetmiş min ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir. ■ 31 mart 1918-ci il Həmin gün Azorbaycanm Bakı, Şamaxı, Quba da daxil olmaqla bir sıra şəhərlərində erməni daşnakları və bolşeviklər tərəfindən yerli əhaliyə qarşı soyqırı- mı törədilmişdir. MÜNDƏRİCAT Oxuculara m üraciət................................................. 7 Azərbaycan xalqınm ümummilli lideri Heydər Əliyev Xocalı soyqırımı haqqında................................ 13 Azərbaycan Respublikasmm Prezidenti İlham Əliyev Xocalı soyqırımı haqqında................................30 Xocalı soyqrımı bəşəriyyətə qarşı cinayətdir.... 40 Məlumat-soraq m aterialları.................................... 52 HEYDAR ALIYEV HERITAGE RESEARCH CENTER KHOJALY -1992 B ak u -2014 The Book ".Khojaly -1 9 9 2 " is dedicated to the memory o f the victims o f the Khojaly genocide committed by the Armenian armed forces in 1992. The Book includes speeches o f the national leader o f Azerbaijan Heydar Aliyev and President o f the Republic o f Azerbaijan Ilham Aliyev on the Khojaly genocide, relevant articles and reference materials. © Heydar Aliyev Heritage Research Center 2014 XOCALI KHOJALY A dvisor on «Publication of the H eydar Aliyev H eritage Research Center» series: A saf NADIROV A cadem ician of A zerbaijan N ational Academ y of Sciences Scientific Advisor: Elkhan SULEYMANOV President of ACSDA, M em ber of Parliam ent from Shamakhi, head of the Azerbaijani delegation in the EURONEST Parliamentary Assembly, m em ber of the Azerbaijani delegation in the Parliamentary Assembly of the Council of Europe H ead of Creative Group: Fuad BABAYEV, PhD on Political Sciences Editors: Gunduz NASIBOV Irina MUKHTAROVA Translator: Rusif H U S E Y N O V Linguistic Editor: Qilincxan BAYRAMOV Translation Coordinator: Tamkin MAMMADLI Assisstant Translation Coordinator: N igar GASIMOVA Turkan M A N A F L I Designers: Faig ALIYEV Elviz I S M A I L O V Paginator: Sevda A GH AY EVA M aterials of AzerTAj were used in the preparation of the Book. Photo-materials of the AzerTAj were used in the photo gallery of the book. The fragment of the m onum ent (2008, sculptors - Teymour, Aslan and M ahmoud Rustam ov brothers,) erected in m emory of the victims of the Khojaly genocide in Baku has been used on the cover of the Book. Republished with additions. Dedicated to the victims of the tragic Khojaly genocide D ea r readers! Twenty two years have passed since the genocide committed by the Armenian military formations in the town of Khojaly, one of the ancient habitations of man in Azerbaijan, it horrified the whole world. Twenty two years ago, on February 26, 1992, the armed formations of Armenia, armed detachments of the Armenians in the Mountainous Garabagh ter ritory of Azerbaijan, with the direct participation of the staff and heavy military machinery of Motor-Ri- fle Regiment 366 of the former USSR located in the town of Khankendi of Azerbaijan occupied Kho jaly at night and executed the policy of genocide against the Azerbaijani people. Within a night 613 civil residents of the town, including 63 children, 106 women, 70 old men and women, were mur dered with a special cruelty and torture, beheaded, their eyes were blinded, the wombs of the pregnant women were bayoneted, corpses were mutilated and abused inhumanely. As to its scale and essence the genocide in Khojaly is in the same rank with the genocides committed in Khatyn, Lidice, Song My. During this criminal operation committed by the professional military units against the peaceful ci vilians the fundamental principles of human rights and laws were grossly violated. Without any warn ing in the early hours of the night the town was blockaded, no corridor was left for the leave of the residents, the old, the sick, and children were bru tally slaughtered. The real essence of the genocide of Khojaly was best expressed by Heydar Aliyev, national leader of the Azerbaijani people: "The tragedy in Khojaly is a bloody page of the policy of ethnic cleansing and genocide pursued over two hundred years by the militant Armenian nationalists". On the initiative of Heydar Aliyev, who commemorated the victims of the genocide all the time and highly appreciated the memory of the martyrs, the parliament of the Republic of Azerbaijan gave the legal appreciation of this genocide in 1994 and issued a decree on the February 25, 1997, "O n Commemoration of the M emory of the Victims of the Genocide in Khojaly w ith the Silence of a M inute". He condemned the genocide severely and called it the gravest crime against the mankind. Just from this point of view I think that the publi cation of a book devoted to the genocide in Khojaly by the Heydar Aliyev Heritage Research Centre is symbolic. Heydar Aliyev attached great importance to the delivery of the truth about this tragedy to the world public:"At present the Azerbaijani government and people face the task of conveying the truth about the genocide in Khojaly and the cruelty committed by the Armenians in the Mountainous Garabagh wholly, with their scale and horrors, to all the states of the world, to the parliaments and to the public of the world, it is necessary to achieve the recognition of all this as an act of a real genocide". It is necessary to stress that the Heydar Aliyev Foundation chaired by Mehriban Aliyeva is mate rializing large-scale projects in this direction. The Foundation has published different literatures on the genocide in Khojaly. Every year on the initiative of the Foundation different events dedicated to this genocide are held in many countries of the world. The campaign called "Justice for Khojaly" initiat ed by Leyla Aliyeva, vice-president of the Heydar Aliyev Foundation has gained a wide scope. More detailed information about it has been included to the Book. We would like to note that one of the organiza tions working in this direction is the Association for Civil Society Development in Azerbaijan. In 2006, the Association published a book in English, Rus sian and Azerbaijani titled "The Khojaly Genocide (documents, facts and its echo in the foreign press)". In 2007 the Association held a wide scope action under the slogan: "T he genocide in Khojaly: one million signatures, one dem and". As a result, the Association collected the signatures of one million Azerbaijani citizens demanding the recognition of the genocide in Khojaly. It is necessary to stress particularly that these signatures are not only a demand, but live evidenc es of the witnesses of the genocide for the history, moral-political and historical-legal document. Be cause of it these signatures have been submitted to many influential libraries and archives of Azer baijan and foreign countries, as well as to the par liam ents of the super states for the restoration of truth and historical justice, and a book of the same title has been published. It should be noted that the world countries do not give political and legal assessment to the Kho- jali tragedy, it leads to new tragedies. Sophisticated provocations or technogenic incidents in the occu pied territories, which are beyond A zerbaijan's con trol, may put under risk tens of thousands of people. Any accident connected with the current situation in Sarsang Water Reservoir is real and inescapable. Taking it into account the Association for Civil Society Development in Azerbaijan started a big project in 2013. The purpose of the project is to in form not only the Azerbaijani public, but also the world public on the present situation connected with Sarsang Water Reservoir, the humanitarian catastrophe, biological and ecological crisis, which it may create, to achieve the adoption of respective documents on the issue by the international orga nizations, to develop the package of measures for preventing the birth of humanitarian catastrophe and ecological crisis. Sarsang Water Reservoir, which is of strategic importance for Azerbaijan, is situated in the terri tory occupied by Armenia. It was built on the Tar tar River in 1976. Due to the occupation regime, the reservoir's technical facilities have faced desolation and are in catastrophic conditions. Therefore, the possibility of collapse of water reservoir because of a natural disaster, technical failure, or pre-con- ceived provocation seriously threatens the lives of 400,000 people in seven Azerbaijani districts. Con sequently, Sarsang Water Reservoir has turned into a source of great danger to Azerbaijan and this dan ger is growing. Due and objective appreciation of such prob lems, including the genocide in Khojaly and the ag gression of Armenia against Azerbaijan as a whole, restoration of historical and legal justice may obsta cle other misfortunes which may take place in the region in future. Dear readers! As it is seen from the Book in front of you, the great statesman Heydar Aliyev and President of the Republic of Azerbaijan Ilham Aliyev have not once given the appreciation of the genocide in Khojaly in their speeches and appeals, and characterized it as the most terrible event of the 20th century, a crime against the humanity. It is also symbolic that the Book has been pub lished in English, French and Russian along with Azerbaijani, because these languages are the official languages of the countries which are co-chairing the Minsk Group of OSCE instituted for the solu tion of the Armenian-Azerbaijani conflict over the Mountainous Garabagh. By This Book its creative board once more draws the attention of the read ers to the reality connected with this most dramatic and bloody event. We can express it with the words of the Azerbaijani President Ilham Aliyev: "...th e threat of the ideology of ethnic separatism, hatred to other nations and terror for the world conduct- ed by the chauvinist Armenian nationalists in the region must be exposed. It is our debt as a citizen and human being in front of the spirits of the heroic martyrs of Khojaly". We hope that after getting acquainted with the second edition of This Book, the persons, who dis tort the truth and try to present the events, which took place one hundred years ago in the Ottoman Empire, as "the Armenian Genocide", will have a chance to distinguish the people subjected to the real genocide and those who committed the geno cide. Elkhan Suleymanov President of the Association for Civil Society Development in Azerbaijan, MP from Shamakhi District, head of the delegation of Azerbaijan in the EURONEST Parliamentary Assembly, member of the Azerbaijani delegation in the Parliamentary Assembly of the Council of Europe. National leader of the Azerbaijani people Heydar Aliyev about the Khojaly genocide ■ From the statement of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev at the summit of the CIS member-states - December 24,1993 ...Nearly 100,000 Armenians living in the territory of the Mountainous Garabagh, not having significant resources, are not able to wage large-scale military operations against a country with seven million pop ulation and occupy 20 per cent of its territory. There are attempts to ignore the rights of 50,000 Azerbai janis of the Mountainous Garabagh, who fled from Shusha, Khojaly, Khojavand, Hadrut and Aghdara as a result of the ethnic cleansing... ■ From the address of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to the families of the victims of Khojaly genocide - March 1,1994 ...On February 26, 1992, the world witnessed an unparalleled ferocity in the town of Khojaly. The Armenian military forces destroyed Khojaly, which was in siege for months. The helpless civilians were brutally massacred. They did not pity the infants, the old, women and children.The Khojaly genocide committed against the Azerbaijani people is an un paralleled act of ferocity in the history of mankind with its brutality and anti-humanism. It is also a crime against to the whole mankind... ■ From the address of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to the Azerbaijani people on the occasion of the third anniversary of Khojaly genocide - February 25,1995 ...This genocide committed by the Armenian ag gressors with the help of the foreign imperialistic forces entered the history of the 20th century as the most ruthless episode and horrible act of savagery committed against Azerbaijan and as a crime not only against the Azerbaijani people, but the whole humanity. The cruel massacre of the innocent peo ple displayed the real face of the Armenian barba rism and of their foreign patrons to the world com munity... ■ From the speech of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev at the ceremony dedicated to the third anniversary of Khojaly genocide, Tazapir Mosque, February 26,1995 ...There have been a lot of cases of barbarism of men against each other in history... ...The cases of genocide committed by the Arme nian aggressors against Azerbaijan are among the most brutal ones and have wounded our people bad ly throughout the 20,h century. One of the most hor rible wounds was the genocide in Khojaly... ...Khojaly genocide demonstrated that the Arme nians not only wanted to occupy our lands, but also annihilate our people. The Azerbaijani people were stabbed in the heart in that horrific night. This wound still hurts us. The brutal massacre of civilians, includ ing women, children, the old and the sick, proves the savagery of our enemies... ...Khojaly genocide remains one of the most brutal tragedies in the history of mankind. All the people murdered that night are martyrs, as well as examples of heroism and bravery of the Azerbaijani people... ...Khojaly genocide is our national sorrow. At the same time it is a glorious page of struggle and na tional freedom of our people. We have always had difficulties. However, nothing can break the spirit of the Azerbaijani people. Now we have to be more courageous. We have to defend our independence... ■ From the address of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to the Jewish community in Azerbaijan on the occasion of the genocide of the Jewish people - April 26,1995 ...From the beginning of 1988 the policy of geno cide of the Armenian aggressors against the Azer baijani people, massacre of the innocent population, unprecedented ravages in the occupied territories, atrocities, and the genocide in Khojaly shocked the whole world and still remains as an incurable wound in our hearts... ■ From the address of the Azerbaijani President Heydar Aliyev to the Azerbaijani people on the occasion of the fourth anniversary of Khojaly genocide - Baku, February 24,1996 ...The genocide committed against our people will remain as one of the most brutal crimes in the history of mankind. It demonstrated to the world the feroci ty of the Armenian aggressors once more... Ш From the speech of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev at the meeting with a group of Khojaly residents on the occasion of the fourth anniversary of Khojaly genocide - Presidential Palace, February 24,1996 ...Khojaly genocide is the most terrible action com mitted by the Armenians against the Azerbaijani peo ple. We must tell the world community about this ferocity, anti-humane event. This tragedy can never be forgotten. We must show the world and our future generations how many victims our people have given for our freedom... ...Khojaly genocide is not a simple crime. This genocide must not be forgotten even after hundreds of years. The future generations must be informed of the ferocity committed against our people... ■ From the address of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to the Azerbaijani people on the occasion of the fifth anniversary of Khojaly genocide - Baku, February 25,1997 ...On February 26, 1992, the Armenian armed for- 80 _______________________________ mations, with the direct participation and support of the pro-imperialistic forces committed an unprece dented genocide in Khojaly. Thousands of unarmed civilians of Khojaly exposed to the unexpected and merciless attack of the enemy armed to the teeth with modem military equipments. Hundreds of innocent people, including women, children and the old, were murdered with matchless ferocity and taken hostages. ...Khojaly genocide, which exposed the real face of the Armenian fascism, was a historical crime not only against the Azerbaijani people, but also against the en tire world. This crime must be judged according to the international law... ■ From the address of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to the Jewish com m unity in Azerbaijan - May 3,1997 ...Due to the scale of the Armenian atrocities, the genocide in Khojaly, which is a bloody page in the history of our people, can be compared to the mur ders committed by the fascists in Kiev, Warsaw and Krakow... ■ From the speech of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev at the opening ceremony of the Fourth International Congress of Pediatric Societies held in Baku - Azerbaijan State Academic Theatre of Opera and Ballet, September 21,1997 ...The military aggression of Armenia against Azerbaijan has begun since 1988. As a result of the aggression 20 per cent of the territory of the Repub lic of Azerbaijan has been occupied by the Armenian armed forces. Over one million Azerbaijanis have been forced to leave their homes from the occupied territories; now most of them live in tent camps. They are the people, who could flee. But tens of thousands of people, including children, became martyrs de fending our native lands. There are children among the captives, too. This is the tragedy of the Azerbaijani people, which took place at the end of the 20th century. The most terrible event of this tragedy is the genocide in Khojaly. Everybody must learn about the brutal massacre of the people in Khojaly, which is one of the most terrible and dark pages of the history of man kind. It was not a simple crime, but the murder of peo ple accompanied by brutal tortures and sufferings; it was a real genocide. All these factors have affected the socio-political life of Azerbaijan, damaged the social situation, inflicted harm on the health of people. There are 400,000 children among one million internally dis placed persons and refugees, most of whom are ac commodated in tents. It is a horrible picture!.. ■ From the address of the Azerbaijani President Heydar Aliyev to the Azerbaijani people on the occasion of the sixth anniversary of the genocide in Khojaly - Baku, February 23,1998 ...The genocide in Khojaly committed against the Azerbaijani people is a historical crime with unimag inable cruelty and anti-humane methods of cruelty... ...The aggression launched by a group of Arme nian nationalist and separatist forces in the Moun tainous Garabagh in 1988 led to a 10-year bloody conflict between the Armenian and Azerbaijani peo ples, ethnic conflicts in the Caucasus and other trag edies, including the genocide in Khojaly. The world community understands the danger of separatism and protests against it. It is condemned and evaluat ed politically and legally in international meetings... ...We shall not forget the blood which has been shed. The day, when the genocide in Khojaly will be internationally recognized and the guilty persons will be punished sooner or later, is inevitable... ■ From the speech of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev on the occasion of the International Children's Day - June 1,1998 ...The Armenian aggression against Azerbaijan resulted in the military conflict, battles, victims and martyrs of our people. Unfortunately, many children become victims of this conflict and of the tragedy called the Black January. There were children among the victims in the genocide of Khojaly, too. It grieves us very much. It is the most painful spot of our so ciety, of our life. As a result of the occupation of the Azerbaijani territories, a lot of people, including chil dren, have become refugees and been living in tent camps for several years. They live, grow and get ed ucation in tents. Our life has such painful aspects... ■ From the opening and final speeches of Heydar Aliyev, President of the Republic of Azerbaijan, Supreme Commander-in-Chief of the Armed Forces, at the ceremony of awarding the parents and family members of the martyred National Heroes, persons killed and distinguished in battles, who Yüklə 6,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|