I-bob. Korxona bozor iqtisodiyotining xojalik subyekti

KORXONANI TASHKIL ETISH, FAOLIYATINI TUGATISH TAMOYILLARI VA TARTIB-QOIDALAR
Iqtisodiyotning jadal rivojlanishi va ishlab chiqarish kuchlarining o‘sishi faoliyat yuritayotgan korxonalardan tashqari, yangi korxonalarni tashkil qilish va ishga tushirishga tayanadi. Bunday qadam iqtisodiy jihatdan maqbullikka, resurslar imkoniyati va korxona malisulotlariga boMgan talabga asoslanadi.
Yangi korxonani tashkil qilish quyidagi tashkiliy tamoyillar asosida amalga oshiriladi:
korxonani tashkil qilish fikrining paydo bo‘lishi korxona muassislarini tanlash korxona nizom jamg‘armasini tuzish uchun moliya manbalarini aniqlash davlat ro‘yxatidan o'tish

Yangi korxona tashkil qilishdan asosan quyidagi maqsadlar ko‘zlanadi:

iste’molchilar talab qilayotgan mahsulot ishlab chiqarishni
ko‘paytirish va uni sotishdan foyda (daromad) olish;
ishlab chiqarishga mavjud qo‘shimcha resurslami jalb qilish
ishlab chiqarishga ish bilan band bo‘lmagan aholini jalb qilish va shu orqali ish bilan ta’minlashdagi ijtimoiy muammolami hal qilish
fan-texnika yutuqlaridan foydalangan holda yangi sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish
yakka tarzda yoki hamkorlikda faoliyat yuritish uchun kichik
korxona (o‘rtoqchilik kabi) tashkil qiluvchi alohida fiiqarolar yoki shaxslar gumhi a’zolarining shaxsiy ehtiyojlarini qondirish
ishlab chiqarishni mustahkamlash va rivojlantirish hamda bozor muhitini kengaytirish
KORXONALAR FAOLIYATINI LITSENZIYAIASH TARTIBI

Korxonalar faoliyatini ayrim turlari davlat tomonidan litsenziyaiash (ruxsatnoma) orqali amalga oshiriladi.Jahon tajribasida litsenziya ixtiro, texnologiya, texnologik bilim,ishlab chiqarish siri, tajribasi, savdo markasi kabilarga beriladi.Chet ellar amaliyotida litsenziyalar huquqiy xarakteri va miqdoriga qarab har xil turlarda ishlatifadi. Ular maxsus, maxsus bo‘lmagan (oddiy), to‘la kabilar. Bu litsenziyalar patentli yoki patentsiz bo‘ladi. Patentli litsenziya - litsenziyani ishlatish huquqini nou-xausiz berishni («sof patent») bildiradi,Litsenziyalami sotish patentli va patentsiz bo‘lishi mumkin.Oddiy - bunday litsenziyalar (litsenziya egasiga) ushbu hududida bitta litsenziyani bir necha sotib oluvchilarga sotilish huquqini beradiMaxsus - sotib oluvchiga litsenziyani ishlatishni mo-napol huquqini beradi. To‘la – litsenziantga litsen-ziyani muddatiga (patent yoki nou-xouni) ishlatishga maxsus huquq beradi. Litsenziyalar bilan savdo litsenziya kelishuvlar (shart-nomalar) asosida amalga oshiriladi. Litsenziya - iqtisodiyotning ayrim sohalari yoki tarmoqlarida jiddiy davlatshumul ahamiyatga ega bo‘lgan sohalar, tarmoqlar, korxonalarga ayrim mahsulotlami yaratish, ishlab chiqarish sotish, tashish, saqlash va ta’mirlash kabi ishlami amalga oshirish uchun ruxsatnoma berish to‘g‘risidagi hujjat.