I. Булим. Бухгалтерия хисоби

‘jalik mablag‘larini va majburiyatlarni baholash. 
‘zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonunning 
1. Tovar-moddiy zahiralarni baholash - 
quyidagi ikkita bahoning eng 
pasti bo‘yicha — balans tuzilayotgan sanadagi haqiqiy tannarx (sotib 
olish narxi yoki ishlab chiqarish tannarxi) bo‘yicha yoki bozor bahosi 
(realizatsiya qilishning sof qiymati) bo‘yicha amalga oshiriladi. Tovar-
moddiy zahiralar tannarxi bo’yicha baholanadi.
 
Ularning tannarxi barcha 
sotib olish xarajatlari va tovar-moddiy zahiralarni manziliga yetkazib 
berish va tegishli holatga keltirish bilan bog’liq bo’lgan transport-
tayyorlov xarajatlarini o’z ichiga oladi. Ularning sotib olish xarajatlari 
sotib olish qiymatini, import bojlari va yigimlarni, mahsulotni 
sertifikatsiya qilish xarajatlarini, ta’minot, vositachi tashkilotlarga 
to’langan komission to’lovlarni, soliqlarni (keyinchalik hisob-kitob 
tarzida, masalan, qo’shilgan qiymat soligi tarzida qaytadan oladigan 
korxonalardan tashqari), shuningdek transport-tayyorlov xarajatlari, 
xizmat va zahiralarni sotib olish bilan bevosita bogliq bo’lgan boshqa 
xarajatlarni o’z ichiga oladi. Teng bo’lmaydigan tovar-moddiy 
zahiralarni FIFO yoki o’rtacha o’lchanadigan qiymat formulasidan 
(AVECO) usulidan foydalanib baholanadi. FIFO usulining mohiyati 
qo’ydagicha: dastlab sotib olingan, birinchi bo’lib sotiladigan tovar-
moddiy zahiralarning birligi, binobarin, davr oxirida tovar-moddiy 
zahiralarda qolgan birliklar oxirida sotib olingan va ishlab chiqarilgan 
b
i
r
l
i
k
l
a
r

---

123 
‘
‘
‘
‘ladi. 
O’rtacha o’lchanadigan qiymat (AVECO) usulida har bir birlikning 
qiymati davr boshidagi o’xshash birliklarning o’rtacha o’lchanadigan 
qiymatidan va davr mobaynida sotib olingan va ishlab chiqarilgan 
o’xshash birliklar qiymati bilan belgilanadi. O’rtacha qiymat davriy 
asosda yoki xo’jalik yurituvchi sub’ektda mavjud bo’lgan vaziyatga 
ko’ra, har bir qo’shimcha yetkazib berish davomida hisoblanishi mumkin.