I. Kirish. II. Asosiy qism

Tadqiqotning predmeti. Boshlang'ich va o'rta ta'limdagi asosiy tuzilma - chiziqni qadimgi matematiklar tomonidan beparvo qilinadigan kengligi va chuqurligi bilan tekis ob'ektlarni ifodalash uchun kiritdi.

Samolyot geometriyasi chiziqlar, doira va uchburchaklar kabi tekis shakllarni o'rganib chiqadi. Qolaversa, qattiq geometriya kublar, prizmalar, tsilindrlar va sharlar kabi uch o'lchamli narsalarni o'rganadi.

Geometriyada yanada rivojlangan tushunchalar platonik qattiq , koordinat ionlari , radyanlar , konus kesimlari va trigonometriyani o'z ichiga oladi. Uchburchak burchaklari yoki burchaklarning bir birlikda o'rganilishi trigonometriya asosini tashkil etadi.

1-10 sonlarni o`qish, yozish, taqqoslash, ikkita sondan iborat tarkibi; natural qatorning hosil bo`lish prinsipi, matematik simvolika qo`llanilishi, (>, <, =, +, - belgilari) geometrik shakllar bilan ishlash, nol (0) soni va raqami, narsalarni ongli va mexanik sanash, guruhlab sanash, didaktik o`yinlar tuzish, hafta kunlari, avval, keyin, sm, kg, litr.

100 ichida

«O`nlik» xonasi, xona, xona birligi, 2 xonali sonlarni o`qish va yozish qoidalari, son bilan raqamning farqi, sonlarni biriktirish orqali qo`shish va ayirish usullari, ditsemetr, metr, soat, minut, 20 tiyin, 90 tiyin, 1 so`mni maydalash va hosil qilish, taqqoslash, x,: belgilari, og`zaki va yozma nomerlash, abak, geometrik shakllarni chizish, yasash.

1000 ichida

«Yuzlik», III xona birligi, 3 xonali sonlarni o`qish va yozish, raqamlarning o`rin qiymati prinsipi, 3 xonali sonlarni biriktirish orqali qo`shish va ayirish, taqqoslash, 3 xonali sonni yuzlik, o`nlik, birliklar yig`inidisi ko`rinishida yozish. Mm, km, kun, oy, yil, sekund, asr, vaqt, diametr, dm kub, m kub, narx, ularni boshqa birlikda ifodalash, geometrik shakllarni o`lchash, qismlarga bo`lish, taqqoslash.

Ko`p xonali sonlar ichida

«Minglik», «sinf» tushunchasi, sonlarning o`nli tarkibi, 4-6 xonali sonlarni o`qish va yozish, taqqoslash, sonlarni 10, 100, 1000 marta orttirish va kamaytirish. O`nli sanoq sistemasi, pozitsion va nopozitsion sanoq sistemalari, miqdorlar orasidagi munosabatlarni mustahkamlash, sonni tahlil qilish.

2.1. Nomerlashni o`rganish metodikasining umumiy masalalari.

Natural son va nolni nomerlash va ular ustida arifmetik amallar bajarish boshlangich matematika kursini asosini tashkil qiladi. Unga qo'shib algebra va geometriya elementlari o'qitiladi. Dasturda natural sonlar va nol haqidagi ma'lumotlarni asta-sekin o'nlik, yuzlik, minglik va ko'p xonali sonlar konsentrlari (takroriy) kiritish nazarda tutiladi. Bu o'nlik sanoq sistemasining xususiyalari bilan, og'zaki va yozma nomerlashni takror-takror qo'llash orqali beriladi.

Birinchi o'nlikni nomerlashda 1-10 sonlarini sanash, nomerlarni aytish, ketma-ketligini, katta-kichikligini o'z­lashtirish nazarda tutiladi. 1-o'nlik bilan nol' soni ham birga o'rgatiladi. Uni bo'sh to'plamning harkteristikasi sifatida berilgan. Nomerlash davomida 11-20, keyin 21-100 ichida sonlarni nomerlash qaraladi. 1-,2-, ....o'nliklarni hosil qilish, birgalikda o'nliklarni, ya'ni o'nli sanoq sistemasi­ning mohiyati tushuntiriladi. Keyingi sinflarda 100 ichida, 1000 ichida va ko'p xonali sonlar og'zaki va yozma nomerlash, arifmetik amallar bajarish, komponentlarning nomlarini o'rgatishlar amalga oshiriladi.

Butun nomanfiy sonlarni nomerlash va ular ustida amallar bajarish boshlang`ich matematika kursida asosiy mavzulardan hisoblanadi. Algebra va geometriya elementlari arifmetik bilimlar tizimiga imkoni boricha kiritiladi, natijada son, arifmetik amallar va musbatlar haqidagi tushunchalarni yuqoriroq darajada o`zlashtirish ta'minlanadi.

Natural son va nol ustida ishlash boshlang`ich sinflarda 4 yil o`qish davomida olib boriladi. Matematika dasturi natural son va nol haqidagi ma'lumotlarni asta-sekin 10, 100, 1000, ko`p xonali sonlar konsentrlari bo`yicha kiritishni nazarda tutib tuzilgan.

Kontsentlarga ajratish o`nli sanoq sistemasining xususiyatlari bilan, sonlarni og`zaki, yozma nomerlash bilan bog`liq bo`lgan asosiy masalalarni takror-takror qarashga imkon beradi.