1-Mavzu: Sanoq sistemalari. Sanoq sistemalarida arifmetik amallarni bajarish. Reja

ⁱ1-Mavzu: Sanoq sistemalari. Sanoq sistemalarida arifmetik amallarni bajarish.
Reja:
1.Sanoq sistemasi haqida tushuncha
2.Sonlarni bir sanoq sistemadan ikkinchi sanoq sistemaga o’tkazish
3.Sanoq sistemalarida arifmetik amallarni bajarish
4.Ikkili-sakkizli va ikkilik-o’n oltilik sanoq sistemalari.
1.Sanoq sistemasi haqida tushuncha.Sanoq sistemasi -bu,sonlarni belgilangan miqdoriy qiymatga ega bo’lgan belgilar asosida nomlash va tasvirlash usulidir.Sonlarni tasvirlash usuliga bog’liq ravishda sanoq sistemasi pozitsion va nopozitsion bo’ladi.
Pozitsion sanooooq sistemasida harbir raqamning miqdoriy qiymati uning sondagi joyiga (pozitsiyasiga) bog’liq bo’ladi .Quyidagi jadvalda pozitsion sanoq sistemaga misollar keltirilgan (1-rasm ):

Asosi Sanoq sistemasi Foydalaniladigan belgilar

2 Ikkili 0,1
3 Uchli 0,1,2
4 To’rtli 0,1,2,3,
5 Beshli 0,1,2,3,4,
8 Sakkizli 0,1,2,3,4,5,6,7,
10 O’nli 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,
12 O’n ikkili 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,AB

iZamonaviy axborot texnologiyalari haqida umumiy tushunchalar. Axborot 


texnologiyalari tushunchasi va ularning turlari. 
Reja: 

1. Axborot texnologiyalari tushunchasi. 

2. Zamonaviy axborot texnologiyalari va ularning turlari. 
3. 
Zamonaviy axborot texnologiyalarining texnik va dasturiy vositalari 

4.
Zamonaviy axborot texnologiyalarining hozirgi kundagi o’rni, qo’llanilishi va kelajakdagi 

istiqbollari 
Axborot texnologiyalarining takomillashtirilishi jamiyatni axborotlashtirishda muhim omil 

hisoblnadi. Ma’lumki, axborot texnologiyalari informatika qonun – qoidalari asosida 

takomillashtiriladi. Yangi mavzuning bayoniga o’tishdan oldin demak, ba’zi bir savollarga javob 
olishimiz kerak.
Axborot lotincha “nformation” so’zidan olingan bo’lib tushuntirish, biror narsani bayon 
etish yoki hodisa haqida ma’lumot ma’nosini anglatadi. Axborot a niq va amalda ishlatiladigan 
xabar. 

Savol: Qanday sezgi organlarimiz mavjud? 

Javob: ko’rish, eshitish,hid bilish, ta’m bilish, sezish. 
Savol: axborot tizimi nima? 
Javob: Axborot tizimi belgilangan maqsadga erishish uchun axborotlarni shakl va 
mazmuniga ko’ra turlarga ajratish, ularni saqlash, izlash va qayta ishlash prinsiplari, qayta 
shlashda qo’llaniladigan usullar, shaxslar hamda vositalarning o’zaro bog’langan majmui. 
Savol: axborot tizimlarining qanday ta’minoti mavjud? 
Javob: texnik, matematik, dasturiy, axborot, tashkiliy, huquqiy. 
Savol: Informatika faning asosiyvazifasi nimadan iborat?
Javob: Informatikaning asosiy vazifasi – axborotni qayta ishlashning yangi usullari va 
vositalarini yaratish hamda ularni amaliyotda qo’llashdan iborat. 
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA ULARNING TURLARI 
Texnologiya so'zi grekchadan tarjima qilinganda san'at, ustalik, malaka ma'nosini 
anglatadi. Texnikada texnologiya deganda ma'lum kerakli material mahsulotni hosil qilish uchun 
usullar, metodlar va vositalar yig'indisidan foydalanadigan jarayon tushuniladi. Texnologiya 
ob'ektining dastlabki, boshlang'ich holatini o'zgartirib, yangi, oldindan belgilangan talabga javob 
beradigan holatga keltiradi. Misol uchun sutdan turli texnologiyalar orqali qatiq, tvorog, 
smetana, yog' va boshqa sut mahsulotlarini olish mumkin. Agar boshlang'ich xom ashyo sifatida 
axborot olinsa, ushbu axborotga ishlov berish natijasida axborot mahsulotinigina olish mumkin. 
Ushbu holda ham "texnologiya" tushunchasining ma'nosi saqlanib qolinadi. Faqat unga 
"axborot" so'zini qo'shish mumkin. Bu narsa axborotni qayta ishlash natijasida moddiy 
mahsulotni emas, balki axborotnigina olish mumkinligini aniqlab turadi. 
Texnologiyani quyidagicha ta'riflash mumkin. Texnologiya - bu sun'iy ob'ektlarni 
yaratishga yo'naltirilgan jarayonlarni boshqarishdir. Kerakli jarayonlarni kerakli yo'nalishda 
borishini ta'minlash uchun yaratilgan shart-sharoitlar qanchalik yaxshi tashkil etilganligi 
texnologiyaning samaradorligini bildiradi. Bu erda tabiiy jarayonlar nafaqat moddaning tarkibi, 
tuzilishi va shaklini o'zgartirish maqsadida, balki axborotni qayta ishlash va yangi axborot hosil 
qilish maqsadida ham boshqariladi. Shuning uchun axborot texnologiyasini quyidagicha 
ta'riflash mumkin.
Axborot texnologiyasi - bu axboriy ma'lumotni bir ko'rinishdan ikkinchi, sifat jihatidan 

yangi ko'rinishga keltirish, axborotni yig'ish, qayta ishlash va uzatishning usul va vositalari 

majmuasidan foydalanish jarayonidir.