I. To’plamning muallifi to’g’risida ma’lumot

Bulutli hisoblash va tumanli hisoblash

Talab Bulutli hisoblash Tumanli hisoblash
Kechikish	Yo‘qori	Past
Sinxronizatsiyaning beqarorligi	Yo‘qori	Juda past
Serverlarning joylashuvi	Internetda	Tarmoqning chetida
Mijoz va server o‘rtasidagi masoffa	Ko‘p o‘tishlar	Bir yoki bir nechta o‘tishlar
Ma’lumotlarning joylashish o‘rni ma’lummi	Yo‘q	Ha
Xavfsizlik	Aniqlanmagan	Aniqlash mumkin
Ma’lumotlarni uzatish jarayonida ularga hujumlar	Ehtimolligi yo’qori	Ehtimolligi juda past
Geografik joylashuvi	Markazlashkan	Markazlashmagan yoki ma’lum hududlarda markazlashkan
Serverlar soni	Bir nechta	Juda ko’p
Masshtab o’zgarishini qo’llab quvvatlash	Sheklangan	Qo’llab quvvatlaydi
Ulanish turi	Ajratilgan liniya	Simsiz ulanish
Apparat ta’minoti	Muhim va kengaytiriladigan xotira va ishlov berish quvvati	Cheklangan xotira va ishlov berish quvvati
Ekspluatatsiya shartlari	Yaxshi sovutish tizimiga ega katta binolar	Ko'chada yoki ixtisoslashtirilmagan binolar ichida

Jadvalga asoslanib, tumanli hisoblashning bir qator qo'shimcha afzalliklarini ajratib ko’rsatish mumkin.

Tumanli hisoblash mijozlarning sanoat Internetidagi va umuman olganda chegara yoki uzoq joylardagi ehtiyojlarini to'liq qondiradi. Bunday tizimlar sanoat komplekslarining samaradorligini boshqarish va tahlil qilish uchun, shuningdek, masofaviy quvurlarda va klassik paradigma zarur darajadagi xizmatlarni taqdim eta olmaydigan boshqa ob'ektlarda sensorlarni yagona tarmoqqa birlashtirish uchun javob beradi. Tarmoqning kechikish darajasining pastligi va so'rovlarga kam javob berish vaqti tizimlardagi o'zgarishlarga o'z vaqtida javob berishga imkon beradi, bu uskunalar va odamlar xavfsizligi uchun javobgar bo'lgan sensorlar uchun muhimdir. Belgilangan ko'rsatkichlardan oshib ketishi texnogen falokatga olib kelishi mumkin bo'lgan neftni qayta ishlash zavodlaridagi sensorlar bunga misol bo'lishi mumkin.
Yuqoridagilardan kelib chiqadigan mijoz uchun yana bir afzallik - bu mahalliy tarmoqdan keladigan trafikning past stavkalari. Bu aloqa xizmatlariga yuqori narxga ega yoki cheklangan qamrovli chekka joylar uchun juda muhimdir. Tashqi tarmoqqa kamroq trafik klassik paradigma bilan solishtirganda quvvat sarfini kamaytiradi va chekka tarmoq va asosiy ma'lumotlar markazi o'rtasidagi oraliq tarmoqlarning umumiy uglerod izini kamaytiradi.
Chegaraviy hisoblash
Tumanli va chegaraviy hisoblash usullari o'xshash, ammo farq qiladi. Tumanli axborot tizimlarida hisoblashlar ma'lumot yig'ish punktiga yaqin bo'lgan tugunda amalga oshirilsa, chegaraviy hisoblash ma'lumotni qabul qilingan joyda qayta ishlashga imkon beradi, bu esa tezkor javob berishga imkon beradi. Buning sababi, chegaraviy hisoblashda ishlab chiqarish jarayonini boshqarish tizimining bir qismi bo'lishi mumkin bo'lgan dasturlashtiriladigan mantiqiy kontrollerdan foydalanadi. U bir qator periferik qurilmalar ustidan nazoratni amalga oshiradi va ulardan olingan ma'lumotlarga deyarli darhol munosabat bildirish qobiliyatiga ega. Biroq, har bir holatda, bunday kontroller individual sozlanishi kerak.
Quyida tumanli va chegaraviy hisoblash texnologiyalari o'rtasidagi yana bir nechta farqlarni yoritadigan jadval berilgan.

Jadval. Tumanli va chegaraviy hisoblash

Talab Tumanli hisoblash Chegaraviy hisoblash
Tugun qurilmalari	Marshrutizatorlar, kommutatorlar, kirish nuqtalari, shlyuzlar	Bazaviy stantsiya serverlari
Tugunlarning joylashuvi	Oxirgi qurilmalar va bulut o’rtasida	Dasturlanuvchi mantiqiy kontroller/Bazaviy stantsiya
Mijoz va server o’rtasidagi masoffa	Bir yoki bir nechta o’tishlar	Bir o’tish
Kirish mexanizmi	Bluetooth, Wi-Fi, mobil tarmoqlar	Mobil tarmoqlar
Javob berish tezligi	O’rtacha	Yo’qori

30.5-rasmda siz integratsiya yechimining umumiy ko'rinishini ko'rishingiz mumkin.

30.5-rasm. Integratsion yechimning umumiy arxitekturasi

Sxemada operator ish joylari mavjud emas, lekin ko'p hollarda ular tashkilotning boshqarish perimetri ichida joylashgan. Shamol turbinalari yoki neft konlari kabi uzoq joylar va so'nggi qurilmalar uchun tizimni amalga oshirishda operatorlarning ish joylari markazlashtirilishi mumkin va yuqoridagi integratsiya sxemasi boshqaruv perimetridan chegaraviy hisoblashni chiqarib tashlaydi. Nazorat perimetri deganda odamlar va jihozlarning nazoratsiz mavjudligi olib tashlanadigan binolar yoki maydon tushuniladi. Bunga misol - ofis, kirishni boshqarish quvvatiga ega elektr stantsiyasi va boshqalar.

Nazorat savollari

1. IoT tushunchasi.

   
   

2. Qaysi yillar IoT konseptsiyasi uchun burilish momenti hisoblanadi?

   
   

3. IoT konseptsiyasining mazmuni nimadan iborat?

   
   

4. IoT ning rivojlanish tendentsiyalari.

   
   

5. Blockchain va IoT.

   
   

6. Aqlli shahar va IoT.

   
   

7. IoT ni rivojlantirishning asosiy texnologiyalari

   
   

8. IoT uchun simsiz tarmoqlar qanday turlarga ajratiladi?

   
   

9. Bulutli hisoblash texnologiyasining mazmunini tushintiring.

   
   

10. Tumani hisoblash texnologiyasining mazmunini tushintiring.

    
    

11. Chegaraviy hisoblash texnologiyasining mazmunini tushintiring.

    
    

12. Bulutli hisoblash tizimlarining asosiy xususiyatlari nimalardan iborat?

    
    

13. Bulutli hisoblashning kamchiliklari va cheklanganliklari nimalardan iborat?

    
    

14. Tumanli hisoblashning afzalliklari nimalardan iborat?

    
    

15. Bulutli va tumanli hisoblashning asosiy farqlari nimalardan iborat?

    
    

16. Tumanli va chegaraviy hisoblashning asosiy farqlari nimalardan iborat?

    
    

“TASDIQLAYMAN”

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari
M.Allamova
“ ” 2021 yil NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI № 21

Guruhlar
Dars o’tiladigan sana

Mavzu(nomi): Tarmoq model tushunchasi O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli