Icf azeri version 02 07 2008

FBT
Giri
19
5.2. Tibbi v  sosial model 
H yat f aliyy tinin m hdudiyy tl ri v   f aliyy t anlamaq v  anlatmaq üçün bir çox konseptual 
modell r
16
 t qdim olunub. Bu “tibbi modelin” “ictimai model  ” qar ı polemikasında ks olunub. 
Tibbi model  h yat f aliyy tinin m hdudiyy tl rini, müt x ssisl rin apardı ı f rdi müalic
klind  tibbi yardım t l b ed n x st lik, travma v  ya sa lamlıqda ba qa d yi iklikl rl
bilavasit
m l   g l n personal problem kimi qiym tl ndirir. H yat f aliyy tinin 
m hdudiyy tl rin   n zar t f rdin müalic   m qs di v  ya uy unla ması v  davranı ının
d yi m sidir. Tibbi yardım v ziyy td n sas çıxı  kimi qiym tl ndirilir, siyas t sah sind  is
prinsipial reaksiya s hiyy nin d yi m si v  islahatıdır. Ba qa t r fd n, h yat f aliyy tinin 
m hdudiyy tl rinin ictimai modeli m s l y  ictimai problem kimi yana ır v
sas etibarı il
f rdin c miyy t  tam inteqrasiyası m s l si kimi. H yat f aliyy tinin m hdudiyy tl ri – f rdin
atributu deyil, ictimai  trafla formala an
raitin kompleks uy unlu udur. Bunun n tic si olaraq 
v ziyy tin idar  edilm si sosial h llini t l b edir, v  bir çox m s l l rd   c miyy tin, ictimai 
h yatın bütün sah l rind   h yat f aliyy ti m hdudiyy tli
xsl rin yararlı i tirakı üçün vacib 
olan, traf mühitd  d yi iklik aparmaq üçün, kollektiv m suliyy tini n z rd  tutur. Buna gör  d
bu pozisiyanın v  ya ideologiyanın n tic si siyasi s viyy d  insan hüquqları m s l si olan, sosial 
d yi iklikl r olacaqlar. Bu model  uy un olaraq h yat f aliyy tinin m hdudiyy tl ri siyasi m na
alırlar.
FBT bu iki zidd modell rin inteqrasiyasına  saslanır. F aliyy tin müxt lif t r fl rinin birl m si
üçün biopsixisosial yana madan istifad  olunur. Ona gör   d  FBT, bioloji,  xsi v  ictimai 
pozisiyadan sa lamlı ın müxt lif t r fl rin  razıla dırılmı   n z r nöqt sini t min etm k üçün, 
sintez  çatma a çalı ır
17
.
16
 “Model” termini burada konstruksiya v  ya paraqdiqma anlamını verir v  bu terminin buradakı istifad si vv lki 
bölm l rd kind n f rql nir. 
17
 H mçinin bax:  lav  5. “FBT v  h yat f aliyy ti m hdudiyy tli  xsl r” 

---