Icf azeri version 02 07 2008

FBT
Giri
3
1. Ön söz 
Hazırkı n r Funksionallıq, sa lamlıq v   h yat f aliyy ti m hdudiyy tinin beyn lxalq 
t snifatından (qısaca olaraq FBT
1
) ibar tdir. FBT-nin  sas ba lıca m qs di – sa lamlıq
göst ricil rinin v  sa lamlıqla ba lı olan göst ricil rin ç rçiv sinin t yin edilm si v  vahid 
standart
kl  salınmı  standart dill   t svirini t min etm kdir.  FBT sa lamlıq v  sa lamlıqla
ba lı olan rifahın (t hsil v
m k kimi) bir sıra t rkib hiss l rin  d qiqlik g tirir. Bel likl , FBT-
nin t rkibind  olan domenl r
2
 sa lamlıq domenl ri v  ya sa lamlıqla ba lı domenl r kimi baxıla
bil r. Bu domenl r orqanizm, f rd v   c miyy t mövqel rin  istinad edil r k 2  sas siyahının
köm yi il   t svir edilmi dir: 1) orqanizmin funksiyası v  qurulu u (B - Body), 2) aktivlik (A - 
Activity) v  i tirak (P - Participation)
3
. T snifat kimi FBT sa lamlı ında mü yy n d yi ikl r ba
vermi  f rdin (misal üçün x st l nmi  v  ya sa lamlıq problemi olan f rdin n  etdiyini v  ya n
etm k iqtidarında oldu unu göst rir) müxt lif domenl rini sistematik qrupla dırır. Funksionallıq
orqanizm funksiyalarının müsb t v  ya m nfi aspektl rinin, aktivlik v  i tirakının ks etdirilm si
üçün ümumi bir termindir. H yat f aliyy tinin m hdudiyy ti termini is  bütün pozuntuların,
aktivliyin m hdudiyy tinin v   i tirak imkanlarının m hdudiyy tini özünd
ks etdirir. Bundan 
lav , FBT bütün bu kateqoriyalarla qar ılıqlı laq d  olan  traf mühit amill rinin siyahısını da 
özünd   c ml mi dir. Bu yolla, istifad çiy
m li olaraq f aliyy t profilini v   f rdin h yat
f aliyy tinin müxt lif domenl r ç rçiv sind  t svir etm k imkanı verir. 
FBT Ümumdünya S hiyy   T kilatı (ÜST) t r find n
sası qoyulmu  müxt lif sa lamlıq
aspektl rin   t tbiq edil  bil c k beyn lxalq t snifatlar “ail ”-sin  daxildir. ÜST-nın beyn lxalq 
t snifat “ail ”-si sa lamlıqla laq li olan (misal üçün tibbi köm y  müraci t üçün funksionallı ın
v   h yat f aliyy tinin m hdudla dırılması diaqnozu) geni
hat li informasiyaların
kodla dırılmasının ümumi qaydalarını t min edir, sa lamlıqla v  s hiyy  il
laq li probleml rin 
bütün dünya üzr  elmin bütün sah l rind  standartla dırılmı  ümumi dild n istifad  edilm sin
imkan yaradır.
ÜST-nın beyn lxalq t snifatlarında sa lamlı ın d yi ilm si (x st lik, pozuntu, travma v  s.) 
vv lc d n XBT-10
4
kimi t snif olunub (abbreviatura “X st likl rin beyn lxalq t snifatı, 10-cu 
baxı ”) v  onun etioloji qurulu unu t yin edir. Sa lamlı ın d yi ilm si il  ba lı olan 
funksionallıq v   h yat f aliyy tinin m hdudiyy ti FBT-da t snif olunur. Bu yolla XBT-10 v
1
Bu m tn h yat f aliyy ti v  ictimai çatı mamazlıqla m hdudla mı  pozuntuların beyn lxalq t snifatının (PBT) yenid n baxı ını
ifad  edir.  lk d f  1980-ci ild  Beyn lxalq S hiyy  T kilatı t r find n t dqiqat m qs di il  n r edilmi dir. Son 5 ild  h r t r fli
sınaq v  beyn lxalq konsultasiyalardan sonra hazırlanmı  v  22 may 2001-ci ild  ÜST-nın 54-cü sessiyasında t sdiq edilmi dir
(q tnam  WHA54.21). 
2
Domen – bir-biril  ba lı olan praktik v
h miyy tli toplunun fizioloji funksiyalar, anatomik qurulu lar, f aliyy t, h yat 
f aliyy tinin m s l  v
hat  dair si baxımından yı ımıdır.
3
“Pozuntu, h yat f aliyy tinin m hdudlu u v  “ictimai çatı mamazlıq” - Bu terminl r vv l istifad  olunmu  terminl rl
v z
olunur v  t snifatın imkan dair sini geni l ndir r k müsb t aspekti t svir etm y  imkan yaradır. Bu yeni terminl r “giri ”
bölm sind  t yin olunub v  t snifatlar bölm sind  t fsilatı il  göst rilib. Qeyd etm k lazımdır ki, daimi günd lik istifad d
d yi dikl ri üçün onlar xüsusi  h miyy t  malikdirl r. 
4
X st likl rin v  sa lamlıqla ba lı probleml rin beyn lxalq statistika t snifatı, X baxılı . Cild 1-3, Cenevr , ÜST, 1992-94 

---