Rüblük elmi-praktik jurnal
Yüklə 4,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
REDAKS YA URASI Adil Bax liyev (Bak ) Amaliya yyubova (Bak ) C bray l M mm dov (Bak ) David Virsaladze (Tbilisi) lihüseyn Hiday tov (Bak ) li ir Musayev (Bak ) ziza a Tal inski (Bak ) van Dedov (Moskva) li Babayev (Bak ) M mm d N sirov (Bak ) N sib Quliyev (Bak ) Niyazi Novruzov (Naxç van) Pa a Musayev (Bak ) R na ir liyeva (Bak ) Sabir liyev (Bak ) K r m K rimov (Bak ) Mansur Bünyatov (Bak ) Yaqub Qurbanov (Bak ) . 354 : , - 1122, . ., 96 ISSN 0005-2523 .: (050) 371-66-04; (012) 409-28-67 - : tibbjurnali@gmail.com www.azerb.med.journal.com EMBASE, Excerpta Medica 3 Ç ND K L R C O N T E N T S KL N K T DQ QATLAR CLINICAL RESEARCH C f rova S.M. Anemik sindromu olan revmatoid artritli u aqlarda d mir mübadil sinin xüsusiyy tl ri 5 Jafarova S.M. Characteristics of iron metabolism in children with rheumatoid arthritis accompanied by anemic syndrome hm dov G. . U aqlarda k rli diabetin müxt lif klinik formalarinin a kar edilm si 9 Ahmadov G.A. Identification of different clinical forms diabetes mellitus in children Hümb tova A.D. kinci tip k rli diabet v ür yin i emiya x st liyi fonunda metilentetrahidrofolatreduktaza geninin polimorfizmi 13 Humbatova A.D. Genetic polymorphism of methylenetetrahydrofolate reductase against coronary heart disease and diabetes mellitus type 2 Hüseynov F.R. Kriptorxizmli v serebral iflicli u aqlar n qaninda follikulstimulyasiyaedici hormon konsentrasiya- s nnn ya xüsusiyy tl ri 17 Huseynov F.R. Age indices of follicle stimulating hormone levels in the blood of children with cryptorchism and cerebral palsy Hüseynov T.A. Burunda apar lan c rrahi m liyyatlar n qoxu hissin t siri 22 Huseynov T.A. Evaluation of the effect of nasal surgery to the olfactory sense mamverdiyev S.B., Tal bov T.A., Mahmudov .F. Yegan v yegan funksiyal böyr yin m rcan killi v çoxlu da lar n n aç q c rrahi müalic sinin n tic l ri 28 Imamverdiyev S.B., Talibov T.A., Mahmudov I.F. The results of open surgical treatment of staghorn and multiple nefrolithiasis at patients with single or single functioning kidney Quliyeva A.R., M mm dov . . Xronik böyr k çat mazl olan x st l rd proqraml hemodializ müalic sind iltihaba qar sistem cavab reaksiyas n n d yi iklikl ri 35 Guliyeva A.R., Mammadov J.T. Changes in the indices of systemic inflammation response in patients with chronic renal failure at program dialysis Quliyev F. . Radikal prostatektomiyadan sonra biokim- y vi residivin inki afinda üçüncülü Qlison indeksinin proqnostik h miyy ti 39 Guliyev F.A. The prognostic value of a tertiary Gleason pattern in the development of biochemical recurrence after radical prostatectomy Qurbanov Y.Z., Abbasova M.R., Rzayeva R. ., Novruzova M.S. 2-ci tip k rli diabeti olan v olmayan x st l rd ümumi yuxu arteriyas hövz si damarlar n n endotel disfunksiyas n n inki af nda homosisteinin rolu v bu zaman ür yin i emik x st liyinin inki af riski 45 Gurbanov Y.Z., Abbasova M.R, Rzayeva R.A., Novruzova M.S. Comparison of common carotid artery vascular pool condition with ischemic heart disease manifestation homocysteine exchange, vasomotor and productive activity of endothelium in patients with and without diabetes mellitus type 2 M mm dh s nov R.M., V liyeva G. . Qaraciy r z d l nm sinin klinik simptomatikas n n k rli diabetin tipind n as l l 53 Mammadhasanov R.M., Valiyev G.A. Clinical symptomatology of damage of a liver depending on diabetes type M mm dov E. . Dö q f si c rrahiyy sind borulu torakostomiya metodlar n n effektivliyinin müqayis si 59 Mammadov E.Sh. Comparison of efficiency of methods of tubular thoracostomy in thoracic surgery M mm dov F.Y., Erdo an . Somatik patologiya fonunda a z suyu v di ti mayesinin mikrobiosenozunun t dqiqi 63 Mammadov F.Y., Erdogan I. Study microbiocenosis saliva and gingival fluid on the background of somatic pathology Mirz yeva R.S., Qaz yev A.Y., Quliyev M.R. M d x rç ngi zaman malabsorbsiya sindromunun laborator-diaqnostik markerl ri v sitokin profili 68 Mirzoyeva R.S., Gaziyev .U., Guliyev .R. Laboratory markers and cytokines of malabsorption syndrome in gastric canser N c fquliyeva P.H., Abbasov P.A., Sultanova M.C. Piyl nm y gör icra edil n laparoskopik m d kiçiltm m liyyat n n m d nin passaj funksiyas na t siri 72 Najafguliyeva P.H., Abbasov P.A., Sultanova M.C. The influence of laparoscopic sleeve gastrectomy surgery to passage function of stomach by obesity V liyeva .M. Xronik destruktiv a ciy r v r mi olan x st l rd selektiv -blokator – eqilokun effektivliyi 76 Valiyev Sh.M. The effectiveness of selective - blokatora – egilok in patients with chronic destructive pulmonary tuberculosis EKSPER MENTAL V N Z R T BAB T EXPERIMENTAL AND THEORETICAL MEDICINE Hac yev C.N., xlinskaya R.Y., Allahiyeverdiyev V.A., Hac yev N.C. Xora m n li k skin qastroduodenal qanaxma residivl rinin proqnozla d r lmas n n müasir aspektl ri 81 Hajiyev J.N., Shikhlinskaya R.Y., Allahverdiyev V.A., Hajiyev N.J. Modern aspects of predicting recurrence of bleeding in acute gastroduodenal ulcer brahimova A. ., Bayramov N.Y., Öm rov T. . Piyl nm v piyl nm nin orqanizmd tör tldiyi d yi iklikl r 89 Ibrahimova A.A., Bayramov N.Y., Omarov T.I. Obesity and changes in the organism caused by obesity 4 smay lov .Y., Osman Yüksel, Emin Ersoy, Tu ba Ta ç Türkmeno lu. Siçovullarda postoperasion y rt qlar n onlay metodu il müalic sind Disba-01 madd sinin istifad sinin n tic l ri 94 Ismayilov I.Y., Osman Yuksel, Emin Ersoy, Tugba Tazch Turkmenogli. The results of usage postoperative hernias in rat onlay method and of using Disba-01 to the surgical wounds Qas mov E.K., N sirov M.Y., l kb rova S. ., Tahirova S.N. Eksperimental mexaniki sar l n ilkin dövründ qaraciy rd ba ver n d yi iklikl rin histoloji v elektron- mikroskopik xarakteristikas 99 Qasimov E.K., Nasirov M.Y., Alakbarova S.A., Tahirova S.N. The histologic and electron micro- scopic characteristic f changes in liver during the initial period of experimental obstructive jaundice Mustafayeva N.A. B tnd nk nar inki af n müxt lif dövrl rind göz yuvas n n, göz yuvas üstü v gözyuvas alt d likl rin morfometrik, topoqrafik v ya xüsusiyy tl ri 106 Mustafayeva N.A. Morphometric, topographic- anatomical and age features of entrance into the orbit, supraorbital and infraorbital foramen in postnatal ontogenesis adlinski V.B., Rüst mova S.M. Az rbaycan razisind ya ayan xalqlar n antropoloji xüsusiyy tl rin dair 113 Shadlinsky V.B., Rustamova S.M. About antropological peculiarities of peoples living in Azerbaijan G G YENA, EP DEM OLOG YA V S H YY T K L HYGIYENE, EPIDEMIOLOGY AND HEALTH ORGANIZATION N biyev T.F. G nc halisi aras nda qlaukoman n yay lmas n n ya dan as l l 117 Nabiyev T.F. Age-dependent prevalence of glaucoma among the population of Gandja Ataki izad S.A, .Hac yev Y.V, Qarayev Z.Ö. C rrahi klinikalarda sidik yollar n n x st xanadaxili infeksiyalar 122 Atakishizadeh S.A., Haciyev Y.V., Garayev Z.O. Hospital-acquired urinary tract infection in surgical clinics KL N K PRAKT KADAN M LUMAT INFORMATION FROM THE CLINICAL PRACTICE hm dzad .Y., N sirli C. ., M simov H.M., Qas mov Q.C. Displastik koksartrozun c rrahi müalic si 127 Ahmadzadeh A.Y., Nasirly J.A., Masimov H.M., Gasimov G.J. Surgical treatment of dysplastic coxarthrosis Rzayev T.M., Rüst m .M., X d rova N.M. Qaraciy rin metastatik tör m l rinin radiofrekans ablasiyas ndan sonra m l g lmi bilio-plevral fistulun endoskopik retroqrad xolangiopankreatektomiya üsulu il müalic si 132 Rzayev T.M., Rustam A.M., Khidirova N.M. Endoscopic retrograde cholangiopancreatectomy management of biliopleural fistula complicated after radiofrequency ablation of metastatic liver lesions CMALLAR REVIEWS Abbas liyeva K.T., M mm dov C.T., Ba rzad A. ., Babayeva F.R., Quliyev R. . Xronik obstruktiv a ciy r x st liyinin k skinl m sinin diaqnostikas nda sistem v pulmonar biomarkerl rin h miyy ti 136 Abbasaliyeva K.T., Mammadov C.T., Baghirzadeh A.A., Babayeva F.R., Guliyev R.A. Value of systemic and pulmonary biomarkers in diagnosis of chronic obstructive pulmonary disease exacerbation Hüseynova G.A. Postnatal ontogenezd sidik kis si v zil rinin involyusiya xüsusiyy tl ri 143 Huseynova G.A. The involution peculliarities of the urinary bladder glands in postnatal ontogenesis KL N K MÜHAZ R L R CLINICAL LECTURES A ayeva N.V., H s nov .B. Adenomioz probleminin müasir v ziyy ti 146 Aghayeva N.V., Hasanov A.B. The current state of the problem of adenomyosis Qarayeva K.Q. Alkoqolizmin qad n orqanizmind yaratd patoloji d yi iklikl r 151 Garayeva K.G. Pathological changes in woman body created by alcoholizm Qas mova Z.V. aquli di -ç n anomaliyalar n n diaqnostika, müalic v profilaktika üsullar n n optimalla d r lmas 158 Qas mova Z.V. Optimization of diagnosis, treatment and prevention methods in vertical dent alveolar anomalies YUB LEY JUBILEE Tamerlan liyev 167 Tamerlan Aliyev 5 J, 2016, 3, 5-8 KL N K T DQ QATLAR C f rova S.M. ANEM K SINDROMU OLAN REVMATO D ARTR TL U AQLARDA D M R MÜBAD L S N N XÜSUS YY TL R Az rbaycan Tibb Universitetinin I U aq x st likl ri kafedras , Bak Xülas . T dqiqat i i revmatoid artritli x st l rd anemik sindromun inki af na s b b olan faktorlar v d mir mübadil sinin xüsusiyy tl rini öyr nm k m qs dil apar lm d r. T dqiqata 82 n f r 3-18 ya l revmatoid artritli x st u aq c lb edilmi dir. Bu u aqlarda qan n ümumi analizi, qanda d mir, ferritin, transferrin, transferrinin doyma s viyy si, fol tur usu, B 12 vitamini, eritropoetin, düz Kumbs reaksiyas , ANA, anti-dsDNT, anti-ssDNT, CRZ, RF, ASO t dqiq edilmi dir. Al nm n tic l r sas n anemik sindromlu x st l rd immun-iltihabi göst ricil r anemik sindrom a kar olunmayan qruplardan yüks k olmu dur. Açar sözl r: revmatoid artrit, anemiya : , Key words: rheumatoid arthrit, anemia Revmatoid artrit (RA) nam lum etiolo- giyal a r autoimmun x st lik olub, xronik eroziv artritl (sinovit) v daxili orqanlar n sistem z d l nm si il xarakteriz edilir. X st lik m k qabiliyy tinin itirilm sin v erk n lilliy s b b olur [1]. Pediatriya v revmatologiyanin inki af n n haz rk m r- h l l rind yuvenil revmatoid artritin (YRA) öyr nilm si qar da duran sas v zif l rd ndir [2,3]. R smi statistik m lumatlara sas n, h r il dunyada 17 ya a q d r olan 17 min u a a YRA diaqnozu qoyulur [4]. 16 ya a q d r u aqlar aras nda x st liyin rastg lm tezliyi h r 100 000 u a a gör 2-16 n f r t kil edir. Muxt lif ölk l rd x st liyin rastg lm tez- liyi 0,05-0,6% t kil edir. O lanlarla nisb td q zlar daha çox x st l nir. Ölüm hallari 0,5-1 % hallarda ba verir [5]. Anemiya – iltihabi revmatik x st likl r zaman n çox rast g lin n lam tdir. A rl - ndan as l olaraq anemiyalar x st l rin ür k- damar sistemin , fiziki aktivliyin v h yat keyfiyy tin m nfi t sir göst rir. H mçinin anemiyalar sas x st liyin lam ti hesab olunaraq konkret diaqnoz v müalic t l b edir [6]. d biyyatda revmatik x st likl r zaman anemiyalar n yaranmas n n sas s b bl rind n d mir defisiti v xronik iltihabi x st lik ol- du u göst rilmi dir [7,8]. Bu sah d t dqiqat aparm müxt lif aliml rin ara d rmalar n tic sind revmatoid artritli x st l rd ane- miyan n rastg lm tezliyi müxt lif 16-65% [9,10], 20-68% [11], 69-70% [12], 23,9- 70,1% [13] olmu dur. Xronik x st likl rl laq dar anemiya (XXA) bu x st l rin 25- 64%-d [14,15], d mir defisitli anemiya (DDA) 36-48,4 %-d , [15,16]vitamin B 12 defisitli anemiya is 24-29%-d [17,18] a kar edilmi dir. Az hallarda aplastik v hemolitik [19,20] anemiya mü ahid edilm dir. R ng göst ricisi fakt na gör anemiya ks r hal- larda hipoxrom [9], b zi hallarda normoxrom, nadir hallarda is hiperxrom [21] xarakterd olmu dur. T dqiqat i i revmatoid artritli x st l rd anemik sindromun inki af na s b b olan fak- torlar v d mir mübadil sinin xüsusiyy t- l rini öyr nm k m qs di il apar lm d r. T dqiqat n material v metodlar . T dqiqata 82 n f r 3-18 ya l revmatoid artritli x st u aq c lb edilmi dir. Bu u aqlardan 45 n f ri o lan (54,8%), 37 n f ri q z (45,2%) u aqlar olmu dur. X st l r ATU- nun T dris Terapevtik Klinikas n n III Pediatriya öb - sind müalic alan u aqlar aras ndan seçilmi dir. Bu u aqlarda qan n ümumi analizi, qanda d mir, ferritin, transferrin, transferrinin doyma s viyy si, fol tur usu, B 12 vitamini, eritropoetin, Düz Kumbs reaksiyas , anti- nuklear anticisiml r (ANA), anti-dsDNT, anti-ssDNT yoxlan lm d r. Qanda d mir, transferrin, transferrinin doyma s viyy si, ferritinin S EMENS firmas n n Di- mension X pand Plus aparat il , S EMENS Flex reaktiv d sti il , ANA, anti-ds DNT, anti-ss DNT- Euroimmun firmas n n yar mavtomat STAR FAX aparat vasit sil EL SA metodu il , B 12 vitamini v 6 fol tur usunun qat l Roche firmas n n Roche reaktiv d sti il t yin edilmi dir. Kumbs reaksiyas ya ü si üz rind aqqlütinasiya metodu il v eritropoetin im- munoxemilüminessent metodla t yin edilmi dir. Apa- r lm bütün müayin l r istehsalç irk tin tövsiy l rin sas n yerin yetirilmi dir. Müayin y c lb edilmi x st l r 2 qrupa ayr lm - d r. Birinci qrupa anemik sindromu olmayan revma- toid atritli x st l r, ikinci qrupa anemik sindromu olan revmatoid artritli x st u aqlar c lb edilmi dir. Al nm n tic l r variasion-statistik metodla i l nil- mi dir. Bundan ötrü Microsoft Office Excel-2010 ve SPSS-20 statistika proqramlar ndan istifad edilmi dir. T dqiqat n n tic l ri. Apar lm t dqiqat n tic sind müayin y c lb edilmi 82 u aq- dan 49 n f rind (II qrup) anemik sindrom a karlanm dir ki, bu u aqlar n 26 n f ri o lan (53,1%), 23 n f ri q z (46,9%) olmu - dur. 11 n f r 4-6 ya l (22,4 %), 27 n f r 7- 14 ya l (55,1%), 11 n f r 14-18 ya l (22,4%) u aqlar olmu dur. Birinci qrupa is anemik sindrom a kar edilm y n 33 n f r revmatoid artritli x st u aq c lb edilmi dir. T dqiqata c lb edilmi x st l rd qan n ümumi analizinin n tic l ri a a dak c d- v ld verilmi dir (c dv l 1). C dv l 1. Revmatoid artritli u aqlarda qan n ümumi analizinin göst ricil ri Göst ricil r I qrup (n=33) M±m II qrup (n=49) M±m p Hb -q/l 12,7±0,2 9,7±0,1 p<0,001 Eritrosit-10 12 /l 4,75±0,08 4,08±0,08 p<0,001 Leykosit-10 9 /l 9±0,5 14,5±1,3 p<0,001 Trombosit-10 9 /l 339,3±16,9 529,4±30,9 p<0,001 MCV-fl 78,8±0,9 73,3±1,2 p<0,01 MCH-pg/hüceyr 26,5±0,3 24,2±0,5 p<0,01 MCHCg/dl 33,6±0,2 32,1±0,7 p<0,01 EÇS-mm/saat 18,6±2,4 55±3,8 p<0,001 Hemoqlobin (Hb) s viyy sinin anemiyali u aqlarda I qrupa gör statistik h miyy tli 24% a a oldu u mü yy n edilmi dir. Ane- miyalar n diferensial diaqnostikas n n labo- rator markerl ri olan eritrositar indeks MCV (eritrositl rin orta h cmi) I qrupla müqayis d 7 %, MCH (Eritrositl rd hemoqlobinin orta h cmi) 8,6 %, HCT (hematokrit) 17,8 %, MCHC (eritrositl rd hemoqlobinin orta kon- sentrasiyas ) 4,7 % a a oldu u mü yy n edilmi dir. 1-ci c dv ld n göründüyü kimi, bu göst ricil r aras nda II qrupda EÇS-nin n z r çarpan (196%) yüks k göst ricil ri qeyd edilir ki, bu da anemik sindromun inki af nda iltihabi prosesin rolunu inkar etmir. N tic l rd n göründüyü kimi, anemik sindrom mü ahid edilmi qruplarda iltihab n k skin faza göst ricil rind n olan C-reaktiv zülal (CRZ) 6,1 d f (514,6%) yüks k olmu - dur (c dv l 2). II qrupa daxil olan x st l rd n 3 n f rind CRZ normal h dl rd , 46 n f - rind is normadan yüks k olmu dur ( 2 = 24,04; p<0,001) ki, bu da iltihabi prosesin anemik sindromun inki af nda m nfi t sirinin göst ricisidir. C dv l 2. Revmatoid artritli u aqlarda iltihab n k skin faza göst ricil ri ltihab n k skin faza göst ricil ri I qrup (n=33) M±m II qrup (n=49) M±m p CRZ-mg/L 8,5±1,5 52±7,8 p<0,001 RF- U/mL 23,7±4 16,9±0,6 p<0,05 ASO-mg/dL 248,6±53,9 204,6±18,2 p>0,05 ANA göst ricil ri anemik sindrom a kar edilmi revmatoid artritli u aqlarda 394,6% yüks k olmu dur (c dv l 3). T dqiq edilmi dig r göst ricil rd is art ma meyl mü ahid edils d , h min d yi iklikl r statistik bax m- dan etibarl olmam d r. C dv l 3. Revmatoid artritli u aqlarda immun marker göst ricil ri Autoanticisiml r I qrup (n=33) M±m II qrup (n=49) M±m p Anti-ss DNT (Eu/ml) 9,3±1,0 10,2±1,5 p>0,05 Anti-ds Dnt ( u/ml) 12,9±1,3 18,7±2,0 p>0,05 ANA( .v.) 0,5±0,1 2,4±0,7 p<0,05 T dqiqata c lb edilmi x st l rd qanda d mirin s viyy si I qrupla müqayis d 2,6 d f a a olmu dur (p<0,001). D mir müba- dil sinin sas gost ricil rind n olan ferritinin s viyy si 3,7 d f yüks k (p<0,01), transfer- rin n doyma s viyy si 2,9 d f a a (p<0,001) olmu dur. Ferritinin s viyy sinin bel yüks k h dl rd olmas revmatoid artrit zaman anemiyan n yaranmas na xronik ilti- habi x st liyin s b b oldu u mü yy n edil- mi dir ( 2 =14,92; p<0,01). 7 C dv l 4. D mir mübadil sinin göst ricil ri Göst ricil r I qrup (n=49) M±m II qrup (n=33) M±m P D mir- μg/dl 12,7±0,2 28,1±1,7 p<0,001 Ferritin- ng/ml 65,1±7,3 240,8±44,1 p<0,01 Transferin- mkmol/l 2,9±0,1 11,8±5,3 p<0,05 Transferrin doymu luq %-i 31,9±2,4 11±0,5 p<0,001 Eritropoetin-mU/ml 10,7±1,2 22,4±2,4 p<0,001 Fol tur usu-ng/ml 10,6±1,1 41,7±32,3 p>0,05 Vit.B12-pg/ml 406,9±37,1 414,9±79,1 p>0,05 Bel likl , apar lm t dqiqat i inin n tic - sin sas n mü yy n edilmi dir ki, revmatoid artritli x st l rd immun markerl rin v ilti- hab n k skin faza göst ricil rinin x st liyin aktiv fazalar nda yüks lm si anemik sindro- mun yaranmas na s b b olur v anemiyan n gedi in m nfi t sir edir. Bu x st l rd ane- mik sindromun aradan qald r lmas apar lm iltihab leyhin bazis terapiyan n effektivliyin- d n as l l mü yy n edilmi dir. Yüklə 4,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|