Rüblük elmi-praktik jurnal

 
 
Xayalar  normal v ziyy td  olan 36 n f r 
serebral iflicli u aqdan 8 n f rind   y ni 
ümumi müayin l r   c lb olunmu   u aqlar n 
13,33%-d  qanda FSH göst ricil ri anormal 
oldu u halda, qalan 28-d , y ni 46,6%-d  
normal olmu dur.  
Xayalar  normal v ziyy td  olmayan 24 
n f r  serebral iflicli o lan u aqlar ndan 17 
n f rind   y ni ümumi müayin y   c lb 
olunanlar n 28,3%-d  qanda FSH göst ricil ri 
norma daxilind  oldu u halda, c mi 7 n f rd  
y ni bütün x st l rin 11,67%-d  anormal 
xarakterli qeyd  al nm d r.  
Daha sonra is  yuxar da qeyd etdiyimiz 
xayalar  enm mi  24 x st nin 1-10 v  10-15 
ya  aras nda t r ddüd etm kl  ya  qruplar  
t kil edib, onlar n qan nümun l rind  FSH 
göst ricil rinin xarakterini öyr nmi ik.       
Ümumilikd  ya  1-10 aras nda d yi il n 
u aqlar ümumi müayin y   c lb olunan h m 
serebral iflicli, h m d  xayalar  xayal a 
enm mi   u aqlar n 79,17%-ni t kil etm kl , 
19 n f ri, ya  10-15 aras  olanlar is   c mi 
20,83%-i t kil etm kl , 5 n f ri  hat  
etmi l r (c dv l 3).  
T dqiqat zaman  ya  1-10 aras nda 
t r ddüd ed n h m serebral iflicli, h m d  
enm mi  xayalar  olan qrupdan götürülmü  
qan nümun l rind  FSH göst ricil ri 15 
n f rd  norma ç rçiv sind , 4 n f rd  is  
anormal xarakterli olmu dur ki, bu da mü-
vafiq olaraq, 46,6% v  13,33% t kil et-
mi dir.  
Ya  10-15 aras nda t r ddüd ed n h m 
serebral iflicli, h m d  enm mi  xayalar  olan 
qrupdan götürülmü   x st l rin qanlar nda 
FSH göst ricil ri 2 n f rd  normal, 3 n f rd  
is  anormal xarakterli mü yy n edilmi dir ki, 
bu da uy un olaraq, 8,33% v  12,5%  xsl ri 
hat  etmi dir. 
Ümumilikd  is  müayin y   c lb edilmi  
24 n f r serebral iflicli v  xayalar nda 
anadang lm  problem mü yy n olunmu  
u aqdan 17 n f rin (70,83%) qan nümun -
l rind  FSH göst ricil ri normada, 7 n f rd  
(29,17%) anormal xarakteli a kar edilmi dir.  
Al nm  göst ricil r serebral iflic zaman  
bir s ra beyin strukturlar n n z d l nm sil  
laq dar olaraq, qanda FSH qat l n n da 
d yi ikliy   u rad n   v  bu halla  laq dar 
olaraq, xayalar n v ziyy tin   t sirl rin ol-
du unu göst rir. Xayalar n enm m sind   sas 
etioloji x ttd  mühüm rola malik hormonal 
balans v  beyin sah l rinin v ziyy ti yuxar da 
qeyd olunan v ziyy tl rd   m liyyatdan  v-
v l v  postoperasion dövrd  mütl q n z r  
al nmal d r.  
 
C dv l 3. Serebral iflicli enm mi  xayalar  olan u aqlarda FSH göst ricil ri 
 
FSH göst ricisi 
Ya  aral  qruplar  
Anormal 
Normal 
Ümumilikd        
1-10 
4 (16,67%) 
15 (62,5%) 
19 (79,17%) 
10-15 
3 (12,5%) 
2 (8,33%) 
5 (20,83%) 
Ümumilikd  
p=0,126 
7 
29,17% 
17 
70,83% 
24 
100% 
 
 

20 
D B YYAT  
 
1.
f ndiyev A.M.,  slamzad  F.O.,  slamzad  F. .  nsan biokimyas n n  saslar  (I-IV cildl r), Bak  -2004. 
2.
M mm dov Y.C., T qdisi C.H.,  slamzad  F. . Patoloji fiziologiya. Bak  2004. 664 s. 
3.
Schneck F.X., Bellinger M.F.: Abnormalities of the testis and scrotum: surgical management. Campbell-Walsh 
Urology, 9.bas m, Philadelphia, WB Saunders Co., Bölüm 127, 2006. 
4.
Barthold JS, González R. The Epidemiology of Congenital Cryptorchidism, Testicular Ascent and Orchiopexy // 
J Urol, 170: 2396, 2003. 
5.
Wagner-Mahler K, Kurzenne JY, Delattre I et al. Prospective study on the prevalence and associated risk factors 
of cryptorchidism in 6246 newborn boys from Nice area, France. Int JAndrol. 34: 499, 2011. 
6.
Acerini CL, Miles HL, Dunger DB, Ong KK, Hughes IA. The descriptive epidemiology of congenital and 
acquired cryptorchidism in a UK infant cohort.Arch Dis Child, 94: 868, 2009. 
7.
Tekgül S, Riedmiller H, Gerharz E et al. Gu del nes On Paediatric Urology. EAU Gu del ne, Mar 341, 2011.  
E E ETO EST  Elder JS. Ultrasonography is unnecessary in evaluating boys with a nonpalpable testis. 
Pediatrics, 110: 748, 2002. 
8.
Tasian GE, Yiee JH, Copp HL. Imaging use andcryptorchidism: determinants of practicepatterns. J Urol, 
185:1882, 2011.]. 
9.
Tekgül S, Riedmiller H, Gerharz E et al. Gu del nes On Paediatric Urology. EAU Gu del ne, Mar 341,2011.]. 
10.
 Schneck FX, Bellinger MF. Abnormalities of the testes and scrotum and their surgical management. In: 
Campbell-Walsh Urology. Wein AJ, Kavoussi LR, Novick AC, Partin AW, Peters CA (editors). Ninth Edition. 
Philadelphia, Saunders, 2007;3761-98 
11.
 Zabransky S. LH-RH nasal spray (Kryptocur), a new aspect in the hormonal treatment of undesended testes. Klin 
Padiatr 1981:193;382-4. 
12.
 Bogaert GA. Undescended testes. In: Handbook of Pediatric Urology. Baskin LS, Kogan BA (editors). Second 
Edition. Philadelphia, Lippincot Williams&Wilkins, 2005:20-9. 
13.
 De Muinck Keizer-Schrama SM, Hazebroek FW. Hormonal treatment of cryptorchidism: role of pituitary 
gonadal axis. Semin Urol 1988:6;84-95. 
14.
 Zabransky S. LH-RH nasal spray (Kryptocur), a new aspect in the hormonal treatment of undescended testes. 
Klin Padiatr 1981:193;382-4.    
15.
 Hagberg S, Westphal O. Treatment of undescended testes with intranasal application of synthetic LH-RH. Eur J 
Pediatr 1982:139;285-8. 
16.
 Christiansen P, Muller J, Buhl S, Hansen OR, Hobolth N, Jacobsen BB, et al. Hormonal treatment of 
cryptorchidism-hCG or GnRH-a multicentre study. Acta Paediatr 1992:81;605-8. 
 
 
  . . 
 
 
 
 
  
 
   
   
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
, 
, 
  
  
. 
 
 – 
 
 
, 
 
 
 
 
 
,   
 
 
 
 
   
 
 
,   
 
   
 
.   
 
 
 
 
, 
   
 
 
 
 
 
 (
 
)   
 
 
 
   
   
 
. 
 
 
, 
 60 
   
 
 44   
,   
 73,3%, 
   
 1-9 
,   
 16 
,   
   26.6%, 
 
   
 10-15 
. 
   8   36 
,   
,   13,33%   
 
 
   
,   
 
     
 
, 
 
   
 
   
,   
 28 
,   
   46,6%, 
 
   
 
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
. 
 
 
 

21 
Huseynov F.R. 
 
AGE INDICES OF FOLLICLE STIMULATING HORMONE LEVELS IN  
THE BLOOD OF CHILDREN WITH CRYPTORCHISM AND CEREBRAL PALSY 
 
Department of Pediatric Surgery, Medical Faculty, Ege University, Izmir, Turkey 
 
Summary.  Cerebral palsy – a complex pathological process that develops at birth or after birth due to 
various reasons in connection with damage of the brain, and that accompanied by sensory and motor 
disorders. This article presents the results of a study conducted to assess the performance of the age 
characteristics of follicle stimulating hormone (FSH) in the blood at undescended testicle in children with 
cerebral palsy. According to a survey among 60 boys with cerebral palsy 44 of them, i.e., 73,3%, were aged 
1-9 years old and age of 16 children, that is, 26,6% of those ranged from 10-15 years. If at 8 of the 36 
children, i.e., 13,33% of the total number involved in the studies, with cerebral palsy and normal testes, FSH 
indicators in the blood differed from normal, at the blood of the remaining 28 children, i.e., 46,6%, it was in 
the normal range. The result demonstrate existence the influence on the testicles condition of the changes 
indicators of the pituitary hormones – FSH secreted into the blood on the background of cerebral palsy and 
certain structural brain damage. 
 
 
 
 
 
R yçi: t.e.d. K.R.Yusifzad  
 
 
 

22 
J, 2016,  3, 22-27                
 
Hüseynov T.A. 
 
BURUNDA APARILAN C RRAH   M L YYATLARIN QOXU H SS N  T S R  
 
“Dokuz Eylül” Univeristeti Tibb fakült sinin Qulaq-Burun-Bo az bölümü,  zmir, Türkiy  
 
Xülas . Septoplastika  m liyyatlar n n n tic l rinin qiym tl ndirilm sind  qoxu hissinin v ziyy tinin  h -
miyy tini ara d rmaq m qs dil   t dqiqat apar lm d r. Nazal obstruksiya  ikay ti il  müraci t ed n, 
rinoskopiya v   endoskopik müayin l rl  burun arak sm sinin  yriliyi diaqnozu qoyulmu  35 n f r x st  t d-
qiqata v  qoxu testl rind n sonra  m liyyata c lb olunmu dur. Ümumi anesteziya alt nda x st l r  septo-
plastika  m liyyat  t tbiq edilmi dir.  m liyyatdan sonra 1-ci v  8-ci h ft l rd  kontrol m qs dil  x st l rin 
burunlar  müayin  edilmi dir. T dqiqatda floumetriya v  rinomonometriya üsullar ndan istifad  olun-
mu dur.  m liyyatdan  vv l v  sonra subyektiv göst ricil r   sas n qruplarda t testinin müqayis si fonunda 
ld  olunan göst ricil rd  statistik dürüst azalma qeyd  al nm d r. 
Açar sözl r: burun, septoplastika, qoxu hissi 
 
: 
, 
 
 
Keywords: septoplasty, olfactory sense  
 
Qoxu hissi h ayti vacib funksiyalardan 
olub, müxt lif amill rin t sirind n d yi ikliy  
u raya bil r. Qoxu burunun selikli qi as ndak  
qoxu reseptorlarn n  yerl diyi sah d n q bul 
edilir. H tta b z n 1-2 iki qoxu molekulu bel  
kifay t q d r qoxunu duyma a yardm edir. 
H yat n mü yy n dön mind  burunda ba  
ver n deformasiyalarla  laq dar  m liyyatlar 
icra edilm li olur ki, onlar aras nda burun 
ç p rinin  m liyyatlar  ön s ralarda g lir. Bu-
runda apar lm   m liyyatlar zaman  yuxar da 
qeyd etdiyimiz qoxu reseptorlar n n yerl diyi 
selikli qi a sah sini müxt lif z d l nm l r  
m ruz qoya bilir ki, bu da öz növb sind  qoxu 
duy usunun bu v  ya dig r s viyy d  azal-
mas  yaxud itirilm sin   g tirib ç xara bilir.  
Statistik göst ricil r  hali aras nda iybilm  
qabiliyy tinin pozulmalar n n rast g linm si-
nin t xmin n 0,9% oldu unu göst rir 
(Türkiy  Respublikas nda) [1].  ybilm  qabi-
liyy tinin itirilm si hissi v   n qli olmaqla 2 
formada olur. Burun arak sm sinin  yrilik-
l ri, bal qqulaqlar n n hipertrofiyas , allergik 
v  bakterial rinosinusit, burun bo luqlar n n 
polipozu kimi sinonazal patologiyalar n qli 
tipli iybilm  pozulmalar n   t kil edir. Qoxu 
lifl ri v  sinirl rinin v  sonrak  qoxu yollar -
n n patologiyalar  is  iybilm  qabiliyy tinin 
hissi tip itirilm sin  aiddir [2]. 
T dqiqat i i septoplastika  m liyyatlar n n 
n tic l rinin qiym tl ndirilm sind  qoxu his-
sinin v ziyy tinin  h miyy tini öyr nm k 
m qs dil  apar lm d r. 
T dqiqat n material v  metodlar .  Bu 
t dqiqat  zmir 3 sayl  Klinik Ara d rmalar 
Etika Qurumunun 18.12.2009 tarixli v  
09/08-06 sayl   q rar  al nd qdan sonra icra 
edilmi dir. T dqiqat 2010-cu ilin yanvar-iyul 
aylar nda Türkiy  Respublikas , “Dokuz 
Eylül” univeristeti, tibb fakült si, Qulaq 
Burun Bo az v  Biofizika bölüml rind  icra 
edilmi dir.   
Türkiy  Respublikas , “Dokuz Eylül” uni-
veristeti, tibb fakült si, Qulaq Burun Bo az 
bölümün  nazal obstruksiya  ikay ti il  mü-
raci t ed n, ön rinoskopiya v   elastik endo-
skopik müayin l rl  burun arak sm sinin 
yriliyi diaqnozu qoyulmu  35 n f r x st  il  
t dqiqata ba lan lm d r.  m liyyatdan qabaq 
icra edil n qoxu h ddi testind  4 x st nin 
göst ricisi  1 oldu u üçün bu x st l r t d-
qiqatdan k nar edildil r. Bundan ba qa,  m -
liyyatdan 6 h ft   vv l  q d r per os v  yerli 
üsulla steroidl r istifad  ed n, k skin bakte-
rial v  ya virus m n li infeksion x st lik v  
sinusit keçirmi , daha  vv l nazal c rrahi 
porbleml ri olmu  v  allergik riniti olan x s-
t l r d  t dqiqata daxil edilm mi dir. 31 x s-
t d n 10-u qad n v  21-i ki i olmu dur. X s-
t l rin ya lar  19-61 aras nda (orta hesabla 
35,58) d yi ilmi dir.    
m liyyatdan  vv lki dövrd   x st l rd  
nazal obstruksiya il   laq dar  ikay tl ri sub-
yektiv olmaqla 10 sualdan ibar t burun “tutul-

23 
mas ”  ikay tl rini qiym tl ndirm   kalas  il  
qiym tl ndirilmi dir. 
m liyyatdan sonrak  
8-ci h ft d  bu suallar t krar soru ularaq 
c rrahi müdaxil nin  m liyyatdan sonrak  
uzun müdd t subyektiv  ikay tl r  olan t siri 
ara d r lm d r (c dv l 1). Daha sonra x st l r 
burun arak sm sinin  yilm sinin yerl m -
sin  gör  üst v  alt burun arak sm si  yriliyi 
olmaqla 2 qrupa ayr lm d r.   
Obyekt nazal hava yolunun qiym tl ndiril-
m si üçün x st l r   m liyyatdan  vv lki 
dövrd  zirv   n f salma floumetri v  Rino-
metrics 2000 cihaz  il  ön aktiv rinomono-
metriyas  testl ri t tbiq edilmi dir.    
Testd n qabaq x st l r testl r bar sind  
m lumatland r ld qdan sonra yaz l  
kild  
razl l qlar   ld  olunmu dur. X st l rin dik 
v ziyy td  oturmalar   v  eyn k taxanlardan 
eyn kl rini ç xartmalar  xahi  olundu. X st -
l rin 30 d qiq  istirah t etm l ri t kil olun-
duqdan sonra Rinometrics 2000 cihaz  olan 
otaqda obyektiv test ölçülm l ri apar lm d r.  
Daha sonra sa  v  sol burun yollar nda bir 
doza t rkibind  0,05%-li oksimetazolin olan 
sprey  ( liadin® nazal sprey, Merck, 
Darmstadt, Almaniya) püskürtül r k gözl -
nildi. Be   d qiq  sonra daha 0,05%-li oksi-
metazolin t rkibli sprey t tbiq olunaraq, 
burnun selikli qi as n n t xan lmaqla 15 
d qiq  sonra ölçm l r t krarlanm d r. Bu 
yolla burun dövran n n nazal hava yolunun 
aç ql na olan t siri aradan qald r lm d r 
[3,4]. X st l r   vv lc  burun t zyiqini ölç-
m k üçün inspirator PF cihaz  il  test t tbiq 
olunmu dur. X st d n 3 d f  d rin n f s al b 
verdikd n sonra maskan  üz  tam oturmu  
v ziyy td  yerl dirib burundan d rin n f s 
almaq tap r ld . 3 d f   t krarlanan testin  n 
yüks k göst ricisi nazal hava yolunun  müqa-
vim tinin göst ricisi kimi q bul edilmi dir 
( kil 1). 
 
 
C dv l 1. Burun tutulmas   ikay rinin qiym tl ndirilm si  kalas  
(The NOSE Scale _ 2003, the American Academy of Otolaryngology–Head and  
Neck Surgery Foundation) 
 
 
Burun tutulmas n n h yat keyfiyy tiniz   n   d r c d   t sir göst rdiyini ba a dü m k üçün xahi  edirik 
a a dak  suallar  cavabland r n:   
A a dak  probleml rd n hans lar  siz  n  d r c d  t sir göst rir?  
                               Xahi  olunur  n uy un d r c ni dair y  al n!   
 
     
ikay t yoxdur 
Çox az 
Orta 
Çox 
idd tli 
1. Burun tutulmas  0 
1 
2 
3 
4 
2.
ybilm  hissinin azalmas  0 
1 
2 
3 
4 
3. Xoruldama 0 
1 
2 
3 
4 
4. Burundan n f salman n ç tin-
l m si 
0 1 
2 
3 
4 
5. T n ffüsl   laq dar yuxu po-
zulmas   
0 1 
2 
3 
4 
6. A zla n f salma 0 
1 
2 
3 
4 
7. M q zaman  burunla n f sal-
man n ç tinliyi 
0 1 
2 
3 
4 
8. Burundan n f s ala bilm diyin  
gör  narahat olma  
0 1 
2 
3 
4 
9. Yolda lar aras nda v   i  
-
raitind  burunla n f salma 
problemi il   laq dar utanma  
0 1 
2 
3 
4 
 Pis 
Orta 
Yax  Çox 
yax  
Mük mm l 
10. Ümumi sa laml q v ziyy tim  
0 
1 
2 
3 
4 

24 
      
 
  
 
           kil 1. Pik floumetri il  testin icras                     kil 2. Ön rinomonometriya maskas n n tutulm  qaydas  
 
 
 
kil 3. Sniffin’ Sticks testinin icra edilm si 
 
Pik floumetriya testind n sonra x st l rd  
rinomonometriya ölçm l ri icra edilmi dir. 
lk olaraq, t zyiqölç n zond sol burun d li-
yin  yerl diril r k plastr n köm yil  hava 
buraxmayacaq  kild  fiks  edilmi dir. Ölç-
m l r burun d likl rinin aç ql n  ayd n gör  
bilm k üçün  ffaf üz maskas  istifad  olun-
maqla v  maskan  da x st nin öz üzün  tam 
oturtdu u zaman x fif t zyiql  tutmas  xahi  
olunaraq icra v  qeyd edilmi dir ( kil 2). 
Burnun sa  yolunun ölçm l ri icra edildikd n 
sonra eyni  kild  sol burun yolu üçün d  
ölçm l r icra edilmi dir. Bu zaman x st nin 
dalbadal t krarlanan be  ölçülm sind n ç tin-
likl  icra edil n n f salma v  n f sverm d ki 
n yax  hava h cmini özünd  ehtiva etdir n 
göst rici qeyd  al nm d r [5-8]. Bu göst rici 
sabit 150 P t zyiqind  saniy d  bo lu a daxil 
olan v  ç xan “sm ” göst ricisi il  hava h cmi 
göst ricisi olmu dur (sm³ / Pa/ sn). 
Daha sonra x st l r  “Dokuz Eylül” 
Üniversitetinin Biofizika Bölümünd  “Sniffin 
Sticks” (Burghart Medizintechnik, 
www.burghart.net) il  qoxu testi icra 
edilmi dir ( kil 3). “Sniffin Sticks”  testi v  
ya “Ç tin Seçim” testi Avropada  n çox 
istifad  olunan qoxu testidir [9,10,11].  Bu 
test qoxu ver n madd  hopdurulmu  16  d d 
q l m olan 3 set icra edilmi dir. Bu testd  
istifad  olunan q l ml r daha uzun saxlanma 
müdd tin , t krar istifad  olunma üstün-
lükl rin  sahibdir. “Sniffin Sticks” testi il  
qoxu s rh ddi, qoxunun seçilm si v  qoxunu 
tan ma göst ricil rin  bax lm d r. Qoxunun 
“s rh ddi” testl rind   xsin duya bildiyi  n 
a a  konsentrasiyadak  qoxu “s rh d” göst -
ricisi kimi q bul edilir.  
Testd  3 qoxu q l mind n istifad  edil-
mi dir. Bu q l ml rin t rkibind  2 q l md  
“solvent” h lledici v  1 q l md  n-butanol ol-
mu dur. X st nin gözl ri ba land qdan sonra 
vv lc   n yüks k konsentrasiyal  qoxu q l -
mi iyl dilmi  v  bu qoxunu dig r qoxu q l -
mind n ay rd etm si xahi  olunmu dur. X s-

25 
t y   t rkibind  qoxulu madd  olan 3-cü q -
l mi tan yana q d r  n yüks k konsentra-
siyaya malik q l ml r  do ru art rmaqla qo-
xulu madd l r t qdim olunmu dur. H r 3 
q l m x st y  3 d f  iyl dilmi dir. X st nin 
qoxunu hiss etdiyi h dd qoxu “h ddi” göst -
ricisi kimi qeyd edilmi dir. Daha sonra t kra-
r n geriy , t rkibind  az konsentrasiyal  qoxu 
olan q l m  do ru gedilmi dir. X st  qoxunu 
hiss etdikd n sonra  t krar n bir a a  qrupa 
daha az konsentrasiyaya malik 3-lü q l m  
keçilmi dir. X st nin duydu u son 4 “s rh d” 
göst ricisi toplanaraq 4-  bölünmü dür v  
x st nin “qoxu h ddi” göst ricisi olmaqla 
qeyd  al nm d r [12,13]. 
Qoxu tan ma testind   x st y  16  d d 
qoxu q l mi iyl dilib v  4 reaksiya seçimi 
t qdim olunmu   v  düzgün reaksiyan n c mi 
identifikasiya göst ricisi kimi qeyd  al nm -
d r. Qoxu s rh ddi, seçimi v  qoxu tan ma 
göst ricil ri toplanaraq TDI (treshold+discri-
mination+identification) bal  göst ricisi  ld  
olunur. Bu bal 0 il  48 aras nda d yi ilir. TDI 
bal  15 v  daha a a  göst ricid   ld  olun-
mu dursa, x st  anosmik, 15-30 aras nda ol-
duqda hiposmik v  bal 30 v  daha yuxar  
olduqda is  normomik olaraq q bul edilmi dir 
[14,15]. 
Qoxu testl rind n sonra x st l r  m liy-
yata c lb olunmu dur. Ümumi anesteziya al-
t nda x st l r  septoplastika  m liyyat  t tbiq 
olunmu dur. Septoplastikadan sonra buruna 
ön burun tamponlar  yerl dirilmi dir. 48 
saatdan sonra ön burun tamponlar  ç xar lm  
v   x st l r 24 saat sonra t krar n burun ara-
k sm sind ki hematomaya n zar t olunmas  
üçün müayin  edilmi l r.  m liyyatdan sonra 
1-ci h ft d   n zar t m qs dil   x st l rin bu-
runlar  müayin  olunduqdan sonra 8-ci h f-
t d  d  müayin  icra edilmi dir.  
Kontrol m qs dil   x st l r  ön rinosko-
piya v  elastik (fleksibl) endoskopiya edilmi -
dir. Subyektiv qiym tl ndirm  üçün 10 sual 
soru ulumu dur. Daha sonra nazal hava yolu 
pik floumetriya v  ön rinomonometriya test-
l ri t krarlanm d r. X st l r  “Sniffin Sticks” 
testi icra edilm kl   m liyyat önc si v  son-
rak  n tic l r müqayis  olunmu dur.   
Kontrol qrupu kimi burun  m liyyat ndan-
k nar dig r s b bl rd n c rrahi müdaxil y  
m ruz qalm  14 x st  t dqiqata c lb edilmi -
dir. Bu x st l rin 5-i qad n, 9-u ki i olmaqla, 
ya lar  22-50 aras nda olmu dur (orta hesabla: 
36.4). Bu x s tl r  veril n ümumi anesteziya 
alt nda 8 x st y  timpanoplastika, 3 x st y  
timpanomastoidektomiya  m liyyat , 3 x st -
y  birba a larinqoskopiya t tbiq edilmi dir. 
X st l rin heç biri daha  vv l burun  m liy-
yat  keçirm mi l r. X st l r   m liyyatdan 
vv l “Sniffin Sticks” testi t tb edilmi   v  
m liyyatdan sonra 8-ci h ft d  yenid n bu 
test icra edil r k  m liyyatdan  vv lki v  
sonrak  göst ricil r qiym tl ndirilmi dir 
[16,17].  
T dqiqatda al nan göst ricil rin statistik 
analizi as l  qruplarda t testi v  Xi kvadrat  
(Mak Nemar) testl ri, qeyri-parametrik 
olmaqla Vilkoksonun i ar l nmi   s ralar testi 
istifad  edilmi dir. Bu testl r il   ld  olunan 
göst ricil r v  onlar n ortaq göst ricisi (SD) 
i l n r k statistika proqram na daxil edil-
mi dir. Statistik analiz apar lmas   m qs dil  
SPSS 15.0 (SPSS for Windows 15.0 SPSS 
Inc. 2007, Microsoft) qroqram   t tbiq edil-
mi dir. 
T dqiqat n n tic l ri v  onlar n müza-
kir si. X st l rin subyektiv  ikay tl rini qiy-
m tl ndirm k üçün  m liyyatdan  vv l v  
sonra onlardan soru ulan 10 suala cavablar-
dan  ld  olunan m lumatlar n orta göst rici-
l ri  ld  olunmu  v  as l  qruplarda t testi isti-
fad  edilm kl  müqayis si apar lm d r 
(c dv l 2).  
 
C dv l 2. Subyektiv cavabland r lan suallara 
cavablar n orta göst ricil ri 
 
m liyyatdan 
vv lki 
göst ricil r ± SD 
m liyyatdan 
sonrak  göst ricil r 
± SD 
p 
26,22 ± 6,44 7,77 
± 4,56 
< 0,05 
 
m liyyatdan  vv l v  sonra subyektiv 
göt ricil rin as l  qruplarda t testi il  müqa-
yis si n tic sind   ld  olunan göst ricil r 
statistiki olaraq dürüst azalma qeyd  al n-
m d r ( p < 0,05).  
Pik floumetriya testi  m liyyatdan  vv l 
v  sonrak  8-ci h ft d  icra edil r k orta 
göst ricil ri as l  qruplarda t testi il  müqayis  
olunmu dur (C dv l 3).  
 

26