sifatida ularni bir guruhga birlashtirishdan boshqa hech bir vazifani bajarmaydi. Shunga
qaramay, eng ko’p qo’llaniladigan teglardan biri hisoblanadi. Chunki, bu teg yordamida
guruhlangan elementlar uchun CSS yordamida umumiy stillarni ta’sir ettirish mumkin.
Bu qisqa kod yozish va kod yozishda takrorlashlardan halos bo’lish uchun juda qo’l
HTML
HASAN SHODIYEV
1.
2.
Olma
3.
Anor
4.
Nok
5.
Behi
6.
Banan
7.
Natija:
Olma
Anor
Nok
Behi
Banan
Bu yerda, har bir
tegi ro’yxatning har bir elementini hosil qilishda ishlatiladi.
Shu sababdan ham,
6.
Behi
7.
Banan
8.
Attributlari
tegining yagona
type
attributi mavjud bo’lib, ro’yxat markerining turini
ko’rsatish uchun ishlatiladi. Uning quyidagi qiymatlari mavjud:
disc
– doira (default qiymat);
circle
– aylana;
square
– kvadrat.
15.2. Tartibli ro’yxat (ol)
juft tegi yordamida tartibli ro’yxat hosil qilinadi. Tegning “ol” deb
nomlanishi ingliz tilidagi “ordered list” so’zlar birikmasi bilan bog’liq.
Qo’llanilishi:
1.
2.
Olma
3.
Anor
HTML
HASAN SHODIYEV
9.
Semerenko
10.
11.
12.
13.
Noklar
14.
15.
Limon
16.
Lada
17.
Sincap
18.
19.
20.
Hammasida ham ichma-ich ishlatish shart emas
😉
21.
Browser oyinasida shakllanishi: block.
15.4. Izohli ro’yxat (dl, dt, dd)
Izohli ro’yxat biron odatda atamalar va ularning izohlaridan tashkil topgan
ro’yxatlarni hosil qilish uchun ishlatiladi. Buday ro’yxatlar
,
-
va
-
teglari
yordamida quyidagicha tashkil qilinadi:
1.
Web dasturlashning frontend qismi
2.
3.
4.
HTML - HyperText Markup Language
5.
6.
7.
Web dasturlashning asosi bo'lib, browserga matnning qaysi bo'lagi
8.
nima ekanligini tushuntirish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari HTML
9.
yordamida sahifaga media fayllar, boshqarish elementlari, hamda
10.
boshqa turli fayllarga havolalarni joylashtirish mumkin.
11.
12.
13.
14.
CSS - Cascading Style Sheets
15.
16.
17.
HTML-hujjat elementlarining ko'rinishini o'zgartirish orqali
18.
sahifaga bezak berishda qo'llaniladi.
19.
20.
21.
22.
JavaScript
23.
24.
25.
Web dasturchilar uchun aynan JavaScriptdan boshlab haqiqiy
26.
dasturlash boshlanadi. Uni o'rgangandan keyingina o'zingizni
27.
"Web dasturchi" deb atashingiz mumkin! JavaScript web
28.
browser'da foydalanuvchi harakatlariga reaksiya beruvchi ajoyib
29.
web sahifalarni yaratish uchun qo'llaniladi. Hozirda dasturlash
30.
tillarining Dunyo reytingida birinchi o'rinni egallab turibdi.
31.
Bunga sabab, WWW texnologiyasi orqali ma'lumot almashinish hajmi
32.
kun sayin ortib borayotgani va JavaScript yordamida istalgan platforma
33.
uchun dastur yaratish mumkinligidir.
34.
35.
Eslatma:
,
-
hamda
HTML
HASAN SHODIYEV
Browser oyinasida shakllanishi: block (dl, dt, dd).
16. Grafika
Tasvir – web-sahifani yoqimli qilishda katta o’rin egallaydi. Sahifa fonida hamda
kontent ichida tasvirlardan to’g’ri foydalanish, zerikarli web-sahifa sabab
foydalanuvchilarni yo’qotish muammosidan halos etish bilan birga, sahifadagi
ma’lumotlarni ya’nada tushunarli bo’lishida ham qo’l keladi.
16.1. Web-sahifada sur’at hosil qilish (img)
toq tegi yordamida web-sahifada sur’at hosil qilish mumkin.
Attributlari
Majburiy attributlar (qo’llash shart bo’lgan attributlar):
src
– sur’at faylining absolut yoki nisbiy
(sur’at joylashtirilayotgan HTML-
hujjatga nisbatan) URL-manzili. ;
alt
– sur’atning so’zlardagi ifodasi. Qiymati sifatida sur’at tarkibini
ifodalovchi istalgan matndan foydalanish mumkin. Bu attributning qiymati
sifatida yozilgan matn, sur’at yuklanmay qolganda yoki
src
attributida
ko’rsatilgan manzilda mavjud bo’lmaganda sur’atning o’rnida ko’rinadi.
Majburiy bo’lmagan attributlar:
width
– sur’atning browser oyinasidagi kengligi. Qiymati sifatida
px
yoki
%
o’lchov birliklaridagi
nomanfiy son
lardan foydalanish mumkin. O’lchov birligi
ko’rsatilmagan holda, browser kenglikni
px
o’lchov birligida deb hisoblaydi.
Qiymat
%
o’lchov birligida ko’rsatilgan taqdirda, browser sur’atning kengligini
“ota” element kengligining ko’rsatilgan miqdordagi foizicha
qilib belgilaydi;
height
- sur’atning browser oyinasidagi balandligi. Qiymati sifatida
px
yoki
%
o’lchov birliklaridagi
nomanfiy son
lardan foydalanish mumkin. O’lchov birligi
ko’rsatilmagan holda, browser balandlikni
px
o’lchov birligida deb hisoblaydi.
Qiymat
%
o’lchov birligida ko’rsatilgan taqdirda, browser sur’atning
balandligini “ota” element balandligining
height
(CSS) attributida
ko’rsatilgan miqdordagi foizicha qilib belgilaydi. Bunda, “ota” elementning
ham balandligi aniq ko’rsatilgan bo’lishi kerak (CSS). Aks holda,
height
attributi uchun qiymatni
%
da berish hech qanday natija bermaydi.
width
va
height
attributlari birga ishlatilgan holda, sur’atning real kenglik hamda
balandligiga mos proporsiyadagi qiymatlar berilmasa, browser oyinasida sur’at
deformatsiyalangan holatga kelib qoladi. Bu attributlarning biridan foydalanib
ikkinchisidan foydalanilmagan holda, foydalanilganining qiymatiga ko’ra,
sur’atning real o’lchamlariga proporsional ravishda ikkinchisining qiymati
HTML
HASAN SHODIYEV
browser
tomonida
automatik
tarzda
tanlanadi.
Bu
sur’at
deformatsiyalanmasligi uchun yaxshi yechimdir;
vspace
– sur’atning yuqori hamda quyi qo’shnilarigacha bo’lgan masofani
belgilash. Qiymati sifatida noldan farqli istalgan sondan foydalanish mumkin
(bu attribut eskirgan attribut sifatida standartdan chiqarilgan);
hspace
- sur’atning chap hamda o’ng qo’shnilarigacha bo’lgan masofani
belgilash. Qiymati sifatida noldan farqli istalgan sondan foydalanish mumkin
(bu attribut eskirgan attribut sifatida standartdan chiqarilgan).
Sur’atni absolut URL-manzili orqali joylashtirish
Web-sahifaga sur’atni uning to’loq URL-mazilini (joylashgan joyini) ko’rsatish
orqali ham joylash mumkin. Bunda sur’at biror web-serverda yoki shaxsiy
kompyuterimizda joylashgan bo’lishi mumkin. Albatta, shaxsiy kompyuterimizdagi
sur’atning to’liq manzilidan foydalanishimiz yaxshi emas. Chunki, biz sahifamizni web-
serverlarda saqlaymiz. Web-serverda joylashgan sahifamizda, kompyuterimizdagi faylni
yuklab ko’rsatishning esa iloji yo’q. Bunga sabab xavfsizlikni ta’minlash bilan bog’liqdir.
Agar mumkin bo’lgan taqdirda ham, kompyuterimiz sur’atni internet orqali har doim
uzatib turish uchun uzluksiz internetga ulangan yoki yoniq holatda bo’la olmaydi.
Web-serverda joylashgan faylning absolut URL-manzilini quyidagicha
ko’rsatishimiz mumkin:
1.
2.
src
=
"https://sc01.alicdn.com/kf/UTB8ou8hOyDEXKJk43Oqq6Az3XXaz.jpg"
alt
=
"Red app
le image, .jpg"
>
3.
Sur’atni u qo’llanilayotgan HTML-hujjat joylashgan joyga nisbatan
manzilini ko’rsatish
Faraz qiling, bizning web-sahifa (olmalar.html) hamda unga joylamoqchi bo’lgan
sur’atimiz (olma.jpg) web-serverdagi fermer.uz nomli saytimiz papkasida 1-rasmdagi
kabi joylashgan.
Bu holda,
olma.jpg
nomli sur’atning manzilini
olmalar.html
sahifamizga (ya’ni
u joylanayotgan sahifamizga) nisbatan quyidagicha ko’rsatishimiz mumkin (src
attributiga e’tibor bering):
1.
align
=
"center"
>
2.
src
=
"./../../rasmlar/mevalar/olma.jpg"
alt
=
"Red apple, Qizil olma, .jpg"
>
3.
Bu yerda,
./
– joriy papka(fermer.uz/sahifalar/mevalar)ni;