Iii bob. Kriptografik protokollar va ularning xavfsizligiga qilinadigan asosiy hujumlar

 
Kalit taqsimoti:
Ba’zi protokollar xavfsiz kalit tarqatish kanallarini talab 
qiladi, ularni muayyan vaziyatlarda, ayniqsa tomonlar geografik jihatdan tarqoq 
boʻlsa, oʻrnatish qiyin boʻlishi mumkin. 
Ushbu zaif tomonlarni bartaraf etish uchun doimiy izlanishlar, jiddiy sinovlar 
va kriptografik standartlar va amaliy dasturlarni doimiy yangilash zarur. Bundan 
tashqari, paydo boʻlayotgan kriptografik hujumlar va kriptotahlildagi yutuqlar 
haqida xabardor boʻlish doimiy ravishda rivojlanib borayotgan tahdidlar 
landshaftida kriptografik protokollar xavfsizligini ta’minlash uchun juda muhimdir. 
3.1.1. Shamir-Rivest-Adleman protokoli 
“Shamir-Rivest-Adleman protokoli” deb nomlanuvchi kriptografik protokol 
yoʻq. Biroq, RSA deb nomlangan mashhur ochiq kalitli kriptotizim mavjud boʻlib, 
u Rivest-Shamir-Adlemanni anglatadi. U eng koʻp qoʻllaniladigan assimetrik 
shifrlash algoritmlaridan biri boʻlib, uning ixtirochilari: Ron Rivest, Adi Shamir va 
Leonard Adleman nomi bilan atalgan. 
RSA katta tub sonlarning matematik xususiyatlariga asoslanadi va ochiq va 
yopiq kalit juftliklaridan foydalanishni oʻz ichiga oladi. RSAning kuchi 
algoritmning asosini tashkil etuvchi ikkita katta tub sonning koʻpaytmasini 

---

faktorlarga ajratish qiyinligidadir. Bu erda RSA qanday ishlashi haqida qisqacha 
ma’lumot:
 
Kalit avlodi: 
Ikkita katta tub sonni tanlang, p va q. 
Umumiy va shaxsiy kalitlarning bir qismi sifatida ishlatiladigan n = p * q 
mahsulotini hisoblang. 
(p-1) (q-1) (ya’ni, gcd(e, (p-1) (q-1)) = 1) ga teng boʻlgan nisbatan kichik, toq 
butun son boʻlgan e shifrlash koʻrsatkichini tanlang. Bu umumiy kalitni (e, n) hosil 
qiladi. 
(d * e) mod ((p-1)*(q-1)) = 1. Bu shaxsiy kalitni (d, n) hosil qiladigan darajada 
shifrni ochish koʻrsatkichini d hisoblang.
 
Shifrlash: 
M xabarni shifrlash uchun joʻnatuvchi qabul qiluvchining ochiq kalitidan (e, 
n) foydalanadi va C ≡ M^e (mod n)ni bajaradi. Bu erda C shifrlangan matndir.
 
Shifrni ochish: 
C shifrlangan matnning shifrini ochish uchun qabul qiluvchi oʻzining shaxsiy 
kalitidan (d, n) foydalanadi va M ≡ C^d (mod n)ni hisoblaydi. Ushbu operatsiyadan 
asl M xabari tiklandi.