g) Sistema, struktura va element. Borliqdagi narsa va hodisalar sistema, struktura va element aloqadorligiga ham ega bo‘ladi.
CHunki ular ma’lum sistemalar tarzida mavjud bo‘lib, o‘z tuzilishi va tarkibiga ko‘ra esa muayyan
strukturaga ega hamda qator elementlardan tashkil topgan bo‘ladi.
Sistema — bu borliqdagi o‘zaro
bog‘liq, muayyan tartibdagi bir-biriga ta’sir va aks ta’sir qilib turuvchi narsalar, hodisalar va
jarayonlarning qonuniyatli birligidir.
Struktura esa shu sistemani tashkil etgan narsalar, hodisalar va jarayonlarning tartibi,
tuzilishi, tarkibi, joylashishi va ifodalanishidir. Struktura har bir narsa yoki hodisaning, har bir
sistemaning ajralmas tub xususiyati bo‘lib, u muayyan elementlardan tashkil topadi.
Element sistema strukturasini tashkil kilgan, nisbiy mustaqillikka ega bo‘lgan tuzilmadir.
Har bir sistema o‘z strukturasiga ko‘ra bir qancha o‘zaro chambarchas bog‘liq va aloqadorlikda
bo‘lgan elementlardan iborat bo‘ladi. Sistema, struktura va element kategoriyalari narsa va
hodisalarga xos bo‘lgan ana shu moddiy sistemalar, strukturalar va elementlarning aqliy
in’ikoslaridir.
Odatda, har bir sistema, o‘zining tuzilishiga ko‘ra alohida sistemachalarga ajralishi, nisbiy
mustaqil elementlarga bo‘linishi, ularning o‘zaro uzviy bog‘liqligi, bir butunlikni tashkil etishi
kabi xususiyatlarga egadir. Bunda sistemalar ierarxiyasi shundaki, doimo bir qancha sistemachalar
birikib, yangi, hajm jihatidan kengroq sistemani hosil qila boradi. Bu holat yanada yuqorilashib
borib, natijada, bir-biriga kiruvchi, bir-biri bilan bog‘liq, biriga nisbatan ikkinchisi kengroq bo‘lib
boradigan sistemalarning oliy birligi — bir butun borliqni qaror toptiradi. Umuman, har bir
sistemaning tashkil topishi va mavjud bo‘lishida uning strukturasi muhim rol o‘ynaydi. Ayni shu
