Ijtimoiy fanlar ” kafedrasi falsafa

Eklektika. 

Eklektika hech qanday bilim faoliyati bilan bog‘lanmagan, bir-biriga zid dalillarga 

asoslanadi va olamni buzib yolg‘on aks ettiradi
. U bilim

tizimi rivojidagi yo‘nalish, u hech qanday 

yagona nazariy asosga ega emas va ba’zida ob’ektni o‘rganishning ziddiyatli jihatlarini
xarakterlovchi bilim elementlaridir.Metodologik usul sifatida eklektika birinchi marta qadimgi 
yunon falsafasida paydo bo‘ldi va iqtiboslarga asoslangan o‘rta acp sxolastik bahslarida,yangi davr
XV–VIII asrlar falsafiy bahslarida keng foydalanildi. U hozirgi

davrda ham reklama va 

tashviqotda, ommaviy kommunikatsiya tizimida qo‘llanilib,inson psixikasidagi an’analar,
ko‘nikmalar, intilishlarni bo‘rttiradi. Bunday

usulning bema’niligini Suqrot va Aristoteldan 

boshlab, hozirgi davr mutafakkirlarigacha tanqid qiladilar. Ammo bu undan foydalanilmaslikni
anglatmaydi. Eklektika olam, narsa va hodisalarning bir butunligini, umumiy asoslarini parchalab 
tashlash uslubiga tayanadi.
Sinergetika. 
Hozirgi zamon fanida sinergetika metodi keng qo‘llanilmokda.Sinergetika so‘zi 
yunoncha («sinergena») bo‘lib, kelishuv, hamkorlik, o‘zaro ta’sir kabi ma’nolarni anglatadi.
German Xakenning fikricha, sinergetika ko‘p qismlardan iborat bo‘lgan, o‘zaro murakkab 
aloqadorlikdagi komponentlar tizimini o‘rganadi. Xaken fikricha,

sinergetika hamkorliqdagi 

harakat bo‘lib, butunning tizim sifatida aks etuvchi qismlarining kelishilgan faoliyati


ma’nosida 


talqin qilinadi
. Xullas, sinergetika – olamning o‘z-o‘zini tashkil etishi, makon va vaqtda narsa va 
voqealarning azaliy ketma-ketligi, o‘zaro aloqadorligi, ularning muayyan tizimlardan iborat
sababiy bog‘lanishlar asosida mavjudligini e’tirof etishga asoslangan ilmiy qarashlar majmuidir. 
Bu ta’limotni dialektika asosida shakllangan va uni to‘ldiradigan ilmiy qarashlar majmuasi,
deydiganlar ham bor. Ularga qarshi o‘laroq, dialektika endi kerak emas, uni sinergetika bilan 
almashtirish lozim, deb hisoblovchilar ham yo‘q emas.

Sinergetikada bifurkatsiya, fluktuatsiya, 

tartibsizlik, dissipatsiya, g‘alatiat traktorlar, chiziqsizlik singari tushunchalar mashhur
. Ulardan 
tizimlar barcha turlarining, jumladan, old organizmik, organizmik, ijtimoiy, etnik, ma’naviy va
boshqa tizimlarning xulq-atvorini tushuntirish uchun foydalaniladi.