Ijtimoiy fanlar ” kafedrasi falsafa

Ratsionalizm


Rationalism


Рационализм
(lotincha moyillik) gnoseologiya va 

prakseologiyadagi yo‘nalish bo‘lib,

inson aqlining bilish jarayonida ham, 
inson faoliyatida ham hissiy (sezgi,
idrok,

tasavvur)

bilish

shakllariga

nisbatan ustuvorligini tan oladi.


Skpetitsizm


Skpetitsizm


Скпетицизм
(yunoncha –muxokama kilish, taqdim 

qiluvchi) falsafiy oqim bo‘lib, shubhani

tafakkurning 
tamoyili
sifatida 
ta’kidlaydi, haqiqatning ishonchligiga
shubha bildiradi.


Ssientizm


Stsientizm


Сциентизм
(lotincha 

bilim,
fan)

falsafiy
dunyoqarashning bir turi bo‘lib, uning 
asosida ilmiy bilim madaniyatning eng
oliy qadriyati, degan tasavvur yotadi.


Sensualizm


Sensualism 


Сенсуализм
(fran. 


sensualisme, 
lotin.

sensus 
— sezgi, 
xis-tuygu, idrok, xissiyot) bilimning
mox.iyati va paydo bulishini urganuvchi 
falsafiy
yunalishlardan 
bulib,
bu

ta’limotga kura, bilimlarning anikligi,

haqqoniyligi faqat sezgilarga asoslanadi. 

---

Glossariy 

355
Sensualizm

empirizmning 
ajralmas
unsuridir.


Feyerbax 

Lyudvig


Feyerbax 


Ludwig


Фейербах 


Людвиг
olmon 

klassik
falsafasining 

yirik
namoyandasi. U Bavariyada tanikdi 

olmon xukuqshunosi Anselm Feyerbax

oilasida tavallud topgan. F.ning asosiy 
asarlari: «Gegel falsafasining tankidiga
doir»,

«Xristianlikning

mohiyati», 
«Kelajak falsafasining asoslari»,
«Falsafa isloxiga doir tezislar»


4-mavzu. Borliq – falsafaning fundamental kategoriyasi


Borliq


Existence


Существование
falsafiy 

tushuncha

o‘zida

butun
mavjudotni, uning o‘tmishi, hozirgi 

davri
va

kelajagini

ham

qamrab
oladi.Borliq o‘ziga ham ob’ektiv ham 

sub’ektiv reallikni, shuningdek mavjud
bo‘ladigan olamlarni qamrab oladi.


Vaqt


Time


Время
borliqning asosiy yashash shakllaridan 

biri bo‘lib, u voqea va hodisalarning

ro‘y berish ketma-ketligi va izchilligi 
tartibini, davomiyligini ifodalaydi
Voqelik


Reality


Реальность
(lotin so‘zidan olingan bo‘lib, haqiqiy 

mavjud
reallik

ma’nosini
bildiradi).Voqelik mavjud narsalarga 
taalluqli,
ularning 
mavjudligi
dalilisbotni 
talab
etmaydi.Voqelik 

bo‘lishi mumkin bo‘lgan narsalarni

oldindan

sezish, ko‘rish,

his
qilish

tarzida namoyon bo‘ladi

Zamon va 

makon


Time and space 


Время и 

пространство
olam mavjudligining asosiy shakllari