Ijtimoiy fanlar

1. Ishlabchiqarishsohasida:

• 
  bandlikni yuqori darajada ushlab turish;
  
• 
  xususiylashtirish va davlat tasarrufidan chiqarish amalga oshirilayotganda mehnat jamoalari manfaatlarini himoya qilish;
  
• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun shart-sharoit yaratish.
  

2. Daromadlarni taqsimlash va qayta taqsimlash sohasida:

• 
  ish haqi, pensiya, nafaqa, stipendiyalarning minimal miqdorini belgilash;
  
• 
  inflyatsiyaning o’sishiga mutanosib ravishda aholi daromadlarini indeksatsiyalash;
  
• 
  daromadlarni kam ta’minlangan fuqarolar hisobiga qayta taqsimlash.
  

3. Iste’molsohasida:

• 
  ichkiiste’molbozorinihimoyalash;
  
• 
  iste’mol mollari ishlab chiqarishni rag’batlantirish;
  
• 
  tovarlarning erkin almashinuviga sharoit yaratish;
  
• 
  asosiy iste’mol mollari darajasining pasayishiga yo’l qo’ymaslik;
  
• 
  o’ta muhim, yuqori kalloriyali oziq-ovqat iste’molining tarkibini takomillashtirish.
  

4. Ijtimoiy xizmatlarni taqdim etish sohasida:

• 
  Davlat tomonidan kafolatlangan ta’lim, sog’liqni saqlash, ijtimoiy ta’minot xizmatlarining miqdorini belgilash va sifatini ta’minlash;
  
• 
  Bu xizmatlarni ko’rsatishning moddiy, mehnat va moliyaviy asosini mustahkamlash;
  
• 
  Bu sohalarda band bo’lgan xodimlar malakasini oshirish va moddiy rag’batlantirish mexanizmini mustahkamlash;
  

5. Ijtimoiyhimoyasohasida:

• 
  kam ta’minlangan oilalarga qaratilgan nafaqalarni belgilash;
  
• 
  aholini ijtimoiy himoya qilishda manzillilikni ta’minlash;
  
• 
  shu maqsadlarda kam ta’minlangan oilalarga nafaqalarni mahallalar orqali etkazilishini ta’minlaydigan mexanizmlarni yaratish va takomillashtirib borish;
  
• 
  aholining ijtimoiy muhofazasi uchun davlat moliyaviy manbalari bilan bir qatorda, homiylik, xayriya tashkilotlari, korxonalar mablag’larini jalb etish;
  
• 
  davlat tomonidan yuqori tug’ilish sur’atlarini rag’batlantirishni qisqartirish.
  

Amalga oshirilish usuliga ko’ra ijtimoiy siyosatni aktiv va passiv turlarga ajratish mumkin. Passiv ijtimoiy siyosat narxlarni sun’iy ravishda tutib turish, shuning hisobiga aholi turmush darajasini ma’lum darajada tutib turish yoki barqarorlashtirish, ijtimoiy muhofaza qilish maqsadida ishlab chiqaruvchilarga narxlarni sun’iy ravishda tutib turish natijasida ko’rilgan zararlarni qoplash maqsadida dotatsiyalarni oshirishni ko’zda tutadi. Aktiv ijtimoiy siyosat esa tashabbus ko’rsatish va tadbirkorlik uchun sharoit yaratib berishda, aholi bandligini oshirishda, yangi ish o’rinlarni ochishda, aholining nozik qatlamlari bandligini oshirishni rag’batlantirishda, pensionerlar, qariyalar, nogironlar, bolalar, ko’p bolali oilalarni ijtimoiy muhofazalashda va qo’llab-quvvatlashda namoyon bo’ladi.
Bugungikundamamlakatimizaholiyoshiningtarkibiytuzilishihamrespublikamizdagibarchaijtimoiyjarayonlargao’zta’siriniko’rsatmoqda, busohadagidolzarbmuammolarnikeltiribchiqarmoqda. Buesaijtimoiymasalalarning, jumladan, ijtimoiyhimoya, pensiyata’minoti, yoshlarmasalasi, ta’lim, sog’liqnisaqlash, jismoniytarbiyavasportsohalarinirivojlantirishningislohotlarimizningustuvoryo’nalishlariekanliginibelgilabbermoqda.
Ijtimoiysiyosatdaquyidagiasosiyyo’nalishlarniajratibko’rsatishmumkin:

• 
  aholiniijtimoiyhimoyaqilish;
  
• 
  ijtimoiyta’minot;
  
• 
  davlatijtimoiykafolatlarinita’minlash.
  

Ijtimoiyhimoya - o’zigabog’liqbo’lmaganravishdaijtimoiymuhofazagamuhtojfuqarolarganisbatanko’rsatiladiganijtimoiyyordamshaklibo’lib, kamta’minlanganaholiqatlamlarigako’rsatiladiganxizmatlar, nafaqalarvaimtiyozlarniko’zdatutadi. Ijtimoiyhimoyatadbirlariyordamidaaholiningumumjamiyatishlabchiqarishjarayonidaqandayqatnashishidanqat’inazar, aholiningma’lumtabaqalariturmushdarajasinibirmuncha (vaqtinchalikyokidoimiy) yaxshilashgaerishiladi. Bumaqsadlardagixarajatlarningaksariyatidavlatbyudjetimablag’larihisobidanmoliyalashtiriladi, shuningdek, mulkchilikshaklidanqat’iynazar, korxona, muassasavatashkilotlarningo’zmablag’larihisobidanhamamalgaoshiriladi. Bugungikundaquyidagilarijtimoiyyordamtiziminimoliyaviyvamoddiyjihatdanqo’shimchatarzdaqo’llab-quvvatlamoqda:

• 
  o’zmablag’larivaFondlarihisobidano’zxodimlarigaijtimoiyqo’llab-quvvatlashmaqsadlaridamoliyaviyyordamto’layotganvaturliimtiyozlarberayotgankorxonalar;
  
• 
  jamoattashkilotlari;
  
• 
  kasaba uyushmalari, nuroniylar, nogironlar jamiyatlari va boshqalar.
  

Ijtimoiy ta’minot - fuqarolarning qarilikda, kasallik ro’y berganda, mehnat qobiliyatini vaqtinchalik yoki butunlay yo’qotganda, boquvchisini yo’qotganda, shuningdek, uyda ijtimoiy yordam ko’rsatish davlat tizimidir. Ijtimoiy ta’minotning markazida pensiya ta’minoti yotadi. Bizning respublikamizda ijtimoiy ta’minotni amalga oshirishning quyidagi tashkiliy-huquqiy shakllari mavjud:

• 
  davlatijtimoiysug’urtasi;
  
• 
  davlatbyudjeti.
  

Davlatijtimoiysug’urtasifuqarolarningzarurturmushdarajasinikafolatlaydi. Umajburiybo’lib, ishberuvchilarvamehnatkashlarningsug’urtabadallarihisobidanPensiyafondi, BandlikfondivaKasabauyushmalarimablag’lariningshakllanishigaasosbo’ladi.
Demak, davlatijgimoiytaminotiquyidagilarnio’zichigaoladi:

• 
  davlatijtimoiysug’urtasibo’yichanafaqalar;
  
• 
  davlatpensiyata’minoti;
  
• 
  uy-internatlarda keksa va mehnatga layoqatsiz fuqarolarga qarash va xizmat ko’rsatish;
  
• 
  nogironlarni ortopediya-protez buyumlar va harakatlanish vositalari bilan ta’minlash;
  
• 
  bolalar uylari, internatlar va boshqa muassasalarda bolalarga qarash va ularni tarbiyalash;
  
• 
  nogironlarni ishlab chiqarish va kasbiy reabilitatsiya qilish;
  
• 
  aholiga sanatoriya-kurort xizmatlari ko’rsatish va imtiyozli aholi qatlamlarini dori-darmonlar bilan ta’minlash;
  
• 
  uylarda ijgimoiy xizmat ko’rsatish va boshqalar.
  

Bu xizmatlarning ayrimlari Pensiya fondi hisobidan moliyalashtirilsa (masalan: yoshga doir, boquvchisini yo’qotganlik va nogironlik pensiyalari, dafn marosimlari uchun nafaqa kabi), ayrimlari (masalan: qariyalar va nogironlar uylarini saqlash, bepul ortopediya-protezlash vositalari bilan ta’minlash, uyda ijtimoiy yordam ko’rsatish kabi) davlat byudjeti (respublika byudjeti va mahalliy byudjetlar) hisobidan mablag’ bilan ta’minlanadi.