Ijtimoiy pedagog faoliyatining mazmuni. Ijtimoiy pedagogning umumiy va maxsus funksiyalari

MAVZU: IJTIMOIY-PEDAGOGIK FAOLIYAT MAQSADI

Reja:
1. Ijtimoiy pedagog faoliyatining mazmuni.


2. Ijtimoiy pedagogning umumiy va maxsus funksiyalari.

3. Shaxs bilan ijtimoiy-pedagogik ish olib borish metodikasi va texnologiyasi.
Tayanch iboralar: Ijtimoiy-pedagogik faoliyat, ijtimoiy pedagog vazifalari, ish texnologiyasi, ish metodikasi, kompetentlik

Mashg‘ulotning maqsadi: Ijtimoiy-pedagogik ishning asosiy yo‘nalishlari, ijtimoiy pedagogning eng muhim fazilatlari haqida tasavvurni shakllantirish
1.Ijtimoiy pedagog faoliyatining mazmuni.
Ijtimoiy-pedagogik faoliyat deganda ijtimoiy tarbiya va ijtimoiy-pedagogik muhofaza qilish vazifalarini yechishga qaratilgan faoliyat tushuniladi.
Hozirgi davr sharoitlarida turli ijtimoiy tuzilmalar ishida ijtimoiy pedagog olib boruvchi faoliyatning asosiy yo‘nalishlari belgilangan. Bular: moddiy yordam ko‘rsatish (nafaqalar va imtiyozlar, kundalik hayotda yordam); ijtimoiy ishni tashkillashtirish (xodimlarni tanlash); insonga ta’sir ko‘rsatish. Insonga ta’sir ko‘rsatish - bu pedagogik va psixologik ta’sir ko‘rsatish jarayoni bo‘lib, mazkur ish bilan ijtimoiy xodim, ijtimoiy pedagog shug‘ullanadi.
Ijtimoiy pedagog ijtimoiy tarbiya, oilaviy tarbiya, bola shaxsiyati nimaligini, qanday muloqot usullari mavjudligini, tarbiyasi og‘ir bolalar bilan ishlashning xususiyatlarini bilishi lozim.
Ijtimoiy pedagog ishining maktab pedagogi yoki sinf rahbari ishidan farqi nimada? Pedagog ko‘pincha sinf yoki guruh bilan ishlaydi, uning ish metodlari asosan jamoa bilan ishlashni nazarda tutadi. Ijtimoiy pedagog ayrim shaxs, ayrim bola bilan, kichik guruh bilan, muayyan oila bilan ishlaydi.
Ijtimoiy pedagogning asosiy vazifasi - bolani, o‘smirni ijtimoiy himoya qilish, unga ijtimoiy yoki tibbiy yordam ko‘rsatish, uning ta’lim olish, uni reabilitatsiya qilish yoki jamiyatga moslashuv jarayonini tashkillashtirish. Bu vazifalarni hal qilish uchun ijtimoiy pedagog bolani, uning holatini o‘rganadi, uni yanada rivojlantirish yo‘llarini rejalashtiradi.
Ijtimoiy-pedagogik muhofaza - ayrim tarbiyalanuvchining jismoniy, ruhiy va axloqiy-psixologik xavfsizligini ta’minlovchi omillar va vositalar tizimi, uning manfaatlari va huquqlarini himoya qilish, uning ma’naviy va jismoniy kuchlari erkin rivojlanishi uchun moddiy va ma’naviy sharoitlar yaratish.
Ijtimoiy muammolar - inson maqsad va natija o‘rtasidagi nomuvofiqlik sifatida tushunuvchi ziddiyat. O‘suvchi organizm sifatidagi har qanday bola ijtimoiy hayotda muammoli vaziyatlarga duch keladi. Rivojlanishning har bir bosqichida bola va uni qurshagan muhit ijtimoiy vazifalarning yangi darajasi va o‘z imkoniyatlari o‘rtasida ziddiyatlarni aniqlaydi. Agar me’yorlar o‘z vaqtida o‘zgartirilmasa, tegishli sharoitlar yaratilmasa, hayot uchun muhim vazifalarni mustaqil yechish yo‘lida turli xil muammolar yuzaga keladi.
Mushkul vaziyatda bolani qo‘llab-quvvatlash oson ish emas. Pedagog bolaga yordam berishga qodir bo‘lgan mutaxassislar, ijtimoiy himoya xizmatlari bilan bog‘lanadi. Buning uchun u professional tayyorgarlikdan o‘tgan, ta’lim va tarbiya ishini olib borish uchun yetarli malakaga ega bo‘lishi lozim. Bu pedagogik mahorat deb ataladi. Har bir o‘qituvchi shaxsdir. Bola shaxsini shakllantirish haqida gapirganda, pedagog haqida unutmaslik kerak, chunki u tarbiyalanuvchiga juda kuchli ta’sir ko‘rsatadi.
Pedagog kasbi o‘ta individualdir. Har bir pedagogning bosh vazifasi - o‘z ishining ustasi bo‘lish. Pedagogik mahorat o‘z kasbi sohasida individuallikni yorqin ifoda etish sifatida tushuniladi. Pedagogik mahorat unsurlari kasbiy vazifalarni bajarish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalar bilan belgilanadi. Ko‘nikmalarning quyidagi guruhlari farqlanadi:
1. Loyihalash ko‘nikmalari.
2. Konstruktiv ko‘nikmalar.
3. Tashkilotchilik ko‘nikmalari.
4. Kommunikativ ko‘nikmalar.
5. Gnostik ko‘nikmalar.
Pedagogik mahorat zamirida pedagogik kompetentlik yotadi. Pedagogik kompetentlik deganda konkret tarixiy davrda qabul qilingan me’yorlar, standartlar va talablarga muvofiq pedagogik funksiyalarni bajarishga tayyorlik va qodirlikni belgilovchi professional-shaxsiy xususiyatlar tushuniladi. Professional - pedagogik kompetentlik pedagogik voqelikni izchil idrok etish va unga izchil ta’sir ko‘rsatish ko‘nikmalarini o‘z ichiga oladi. Professional kompetentlik o‘z faoliyat sohasida erkin mo‘ljal olishni nazarda tutadi.
Insonning kasbiy layoqati - muayyan ish funksiyalarini o‘zlashtirish va muayyan sohada samarali faoliyat ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan qobiliyatlar, jismoniy, ruhiy va axloqiy fazilatlarning zaruriy majmui. Pedagogik faoliyatga loyiqlikni tavsiflovchi shaxsiy fazilatlar qatoriga yoshlar bilan ishlashga moyillik, kirishimlilik (boshqa odamlar bilan til topa olish), sipolik, kuzatuvchanlik, zehni o‘tkirlik, tashkilotchilik qobiliyatlari, o‘ziga o‘ta talabchanlik kiradi. Bu fazilatlarning barchasini aniqlash va sinovdan o‘tkazish mumkin.
Pedagog o‘z kasbiy bilimlari va mahoratini oshirishi uchun pedagogik faoliyatning tarkibiy tuzilishini aniq tasavvur qilishi lozim.
Ijtimoiy pedagogga zarur bo‘lgan kasbiy bilimlar: pedagogika va psixologiya, bola rivojlanishi fiziologiyasi, tarbiyaviy ish metodikasi. Ushbu bilimlar bolani o‘rganish, uning qilmishlari va xulq-atvorini, o‘zaro munosabatlari xususiyatlarini, boshqa bolalar guruhiga moslashuv yo‘llarini tahlil qilish uchun zarur.
Ijtimoiy pedagog bolalar faoliyati va hamkorligini tashkillashtira olishi lozim. Pedagogik texnologiya tushunchasi mavjud bo‘lib, ijtimoiy pedagog uni ham yaxshi bilishi zarur. Bu tarbiyalanuvchilarga ta’sir ko‘rsatish usullari va ko‘nikmalarini o‘zlashtirishni anglatadi. Pedagogik texnika va shakllangan ko‘nikmalar ijtimoiy pedagogni kasbiy mahorat cho‘qqilariga olib keladi. Bu tarbiyalanuvchini tushuna bilish, qilmishga, insonga o‘z munosabatini bildira olish, ayni vaqtda o‘zini o‘zi boshqarish, o‘zini o‘zi tahlil qilish qobiliyatini anglatadi.
Pedagog har bir bola bilan til topa olishi lozim. U pedagogning har bir so‘zi bola hayotida ulkan rol o‘ynashini yodda tutishi kerak.
Ijtimoiy pedagog nutq madaniyati va texnikasiga e’tibor berishi lozim. Nutq madaniyati o‘z fikrini aniq, lo‘nda va o‘rinli bayon etish ko‘nikmasi bilan belgilanadi. Nutq texnikasi nafas olish, ovoz va diksiya usullari bilan belgilanadi. Bularning barchasini uzoq mashq qilish yo‘li bilan o‘zlashtirish mumkin.
Ijtimoiy pedagog teatr pedagogikasi unsurlarini ham o‘zlashtirishi muhimdir. Zero pedagog ishi rejissyor ishi, aktyor ijodiga yaqin turadi.
Ijtimoiy pedagog tashkilotchilik qobiliyatlariga ega bo‘lishi, tez qaror qabul qilishi va ishni tez tashkillashtira olishi lozim.
Hozirgi jamiyatda ijtimoiy pedagog ishi quyidagilar uchun zarur:
• maktabda, tarbiyasi og‘ir bolalar bilash ishlash uchun;
• maktab-internatlar, bolalar uylarida;
• bolalar sanatoriyalari, sog‘lomlashtirish markazlarida;
• ijtimoiy-psixologik yordam markazlarida;
• dam olish markazlari, yoshlar klublarida;
• yozgi mehnat va dam olish oromgohlarida.