Ikki tomondan ta’minlovchi birlik liniyalarida avtomatik qayta ulagich (aqu)ning xisobiy o‘rnatmalarini tanlash usullari

2- amaliy mashg‘ulot
yopiq elektro tizimlarda liniyachlarning AQUsini tanlash

EUL liniya AQUni quyidagilardan tanlanadi:

2ta generatsiyalovchi nuqta orasidagi tarmoqda 3ta va undan ortiq bog‘lanish bo‘lsa, bularda bir vaqtda ajratishning ehtimoli kam. Agar xech qilmaganda 1ta bog‘lanishda bo‘lsa, liniyalar tezda sinxronizmdan chiqa olmaydi, va o‘chgan liniyada AQU bo‘lganda nosinxron ulanish sodir bo‘lmaydi. Bunday holda parallel liniyalarning xar ikkala tomoniga xuddi bir tomonlama ta’minlanuvchi liniyaniki kabi oddiy AQU qo‘yiladi. 2 parallel bog‘lanishda 1 EULda QT bo‘lsa ikkalasi ajralgan xolda bo‘lishi mumkin. Unda AQU mashinasi davri vaqtida sinxronizmdan chiqishi mumkin. Bunday xollarda, NAQU imkoniyatlarini tekshirish kerak. Agar hisoblash natijasi to‘g‘ri kelmasa, qarama-qarshi kuchlanishni yo‘qolishini boshqaruvchi AQUni o‘rnatish kerak


3- amaliy mashg‘ulot
TOMONLAMA TA’MINLANUVCHI LINIYA AQUlarini hisoblash va tanlash na’munalari
1-misol.
Uzunligi 40km, 220kV kuchlanishli va KESni sistema bilan bog‘lovchi 3 fazali EUL AQU usulini tanlash. Sistemada . KESda 4ta TVF-60-2 generatorli transformator-generator bloki. Quvvati 80MVA, yuqori kuchlanishi 220kVli TDS trnasformatorlari, 2ta TVF-100-2 generatorli, quvvati 125 MVA va yuqori kulanishi220kVli TDS kuchaytiruvchi transformatori o‘rnatilgan. EULda sistemadan 200 MVt quvvat 0,8 da uzatiladi.
Qolgan quvvat bir tomonlama ta’minlanadigan iste’molchilarga uzatiladi. Sistema bilan bog‘lovchi liniya o‘z o‘chish vaqtiga ( 0,02s) ega bo‘lgan va ulash vaqti ( =0,2s) bo‘lgan VVB-220 uzgichi bilan jixozlangan. Unda ishlash vaqti 0,05s bo‘lgan yuqori chastotali himoya o‘rnatilgan.
3.1-rasmda ko‘rilayotgan elektr tarmoqning prinsipial sxemasi ko‘rsatilgan.
Hisob uchun talab etiladigan elementlarning parametrlari quyidagicha:
L-1
TFV-60-2 tipidagi G1-G4 generatorlari -
nominal aktiv quvvati =60MVt;
to‘la quvvati =75MVA ( 0,8);
tebranish momenti =4*9,7tm²;
sinxron qarshilik =1,606;
o‘ta o‘tkinchi qarshilik =0,195.
TVF-100-2 tipidagi G-5, G-6generatorlari –
nominal aktiv quvvati =100MVt;
to‘la quvvati =117,5MVA ( 0,85);
tebranish momenti =4*13tm²;
sinxron qarshilik =1,79;
o‘ta o‘tkinchi qarshilik =0,183.



1ta KES agregatining nosinxron ulash toki

Kuchlanishning bazis qiymatiga keltirilgandagi KES generatorining nominal toki

Nosinxron ulash tokining ruxsat etilgan turtkisi

L-1 liniya L-7 liniyaga nisbatan qisqa. SHuning uchun unda NAQU xam o‘tmaydi. Bulardan kelib chiqib, L-6 va L-7 liniyalarda qarama-qarshi kuchlanish yo‘qolishini boshqaruvchiva sinxronizmni tekshiruvchi (kutuvchi) o‘rnatish zarur.
Bu AQUlar o‘rnatmalarini tanlaymiz. Vaqt rele o‘rnatmasi xuddi L-1-L-5 liniyalar AQU bilan minimal kuchlanish relesi o‘rnatmasi

deb qabul qilamiz. Unda, transformatsiya koeffitsienti bo‘lgan NKF-110-1 tipidagi kuchlanish transformatori EUL o‘rnatmasida
ni topamiz.
Sinxronizmni boshqaruvchi rele o‘rnatmasi