Imom Al-Buxoriyning vatani

Imom Al-Buxoriyning vatani
Imom al-Buxoriy qadimiy Buxoro shahrida tavallud topgan, qadim zamonlardan mashhur shahar bo'lib, hozir O'zbekiston, Markaziy Osiyo hududida joylashgan.
Islomiy Ramazon hayitining 13-kuni Buxoroda juma namozidan so‘ng (milodiy 810-yil, 21-iyul) Imom al-Buxoriy dunyoga keldi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning sunnatlarini ziynatlab, uning abadiy bo‘lishiga hissa qo‘shgan
Imom Al Buxoriy kitoblari
“Al-jome’ as-sahih”, “Al-adab al-mufrad”, “At-tarix as-sag‘ir”, “At-tarix al-avsot”, “At-tarixal-kabir”, “Kitob” shular jumlasidandir. al-ilol ”, “Barr ul-volidayn”, “Asami us-sahoba”, “Kitob al-kuna” va boshqalarni ko‘rsatish mumkin.Buyuk allomaning eng muhim asari, shubhasiz, “Al-jome’ as-sahih”dir.
Imom Al Buxoriy maqbarasi tarixi
Samarqanddan 25 km uzoqlikda joylashgan Xartang qishlogʻida (hozirgi Samarqand viloyatining Chelak tumani) vafot etgan va shu yerda dafn etilgan. Biroq, bu joy asrlar davomida qarovsiz qoldi. O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, majmua qayta tiklandi. O‘zbekiston Respublikasi hukumati 1997-yil 29-aprelda Imom al-Buxoriy tavalludining 1225 yilligini hijriy qamariy taqvim bo‘yicha nishonlash to‘g‘risida qaror qabul qildi. Joriy yilning noyabr oyida YUNESKO bosh konferensiyasida 1998 yilda Ismoil al-Buxoriy tavalludining 1225 yilligini nishonlashda ishtirok etish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi. Imom al-Buxoriy maqbarasida qurilgan. Yodgorlik uchun ajratilgan umumiy yer maydoni 10 gektarni tashkil etadi
Imom Al Buxoriy maqbarasi haqida
Imom al-Buxoriy maqbarasiga keladigan boʻlsak, u yodgorlik majmuasining markazida joylashgan boʻlib, kub shaklida boʻlib, tepasida ulkan firuza gumbazli. Maqbara ichiga kiradigan eshik o'ng tomonda joylashgan bo'lib, daxmaga tushadi - qadimgi vaqtlarda bu ibodat joyining nomi edi.
O'ng tomonda, sag'ona ostida - har doim iymon, sevgi va umidga to'la kosa afsonalarda shunday deyilgan - Al-Buxoriyning qabri butunlay oq marmar bilan qoplangan. Maqbara devorlari erk va e’tiqod ramzi bo‘lmish kaptarlar, shuningdek, turli tosh va marmar toshlar bilan bezatilgan. Maqbaraning orqa tomonida madrasa (Dorus Hadis) oʻquv markazi boʻlib, unda Qurʼon ilmlari oʻqitilib kelinmoqda. O'qishni tugatgandan so'ng, o'g'il bolalar masjidlarda imomlik qilish huquqiga ega. Masjid yaqin joyda, hovlining chap tomonida joylashgan. U bir vaqtning o‘zida 1500 nafar namozxonni sig‘dira oladi
Indoneziyada Imom Buxoriy nomidagi masjid ochildi

Masjid O‘zbekistonning Indoneziyadagi Turizm elchisi Eko Shri Margianti tashabbusi bilan barpo qilingan bo‘lib, masjid Gunadarma universiteti arxitektor talabalari tomonida loyihalashtirilgan

Ushbu masjidning qiziq jixati shundaki, masjidni barpo etishda yurtimizda mavjud arxitektura yechimlari asosida barpo etildi. Masjid naqshlari Shohi Zinda ziyoratgohidan andoza olingan bo‘lsa, masjid g‘ishtlarini terishda Buxorodagi Poyi Kalon masjidiga o‘xshash tarzda yondashilgan. Masjidning old tarafida Hast Imom masjidida mavjud minoralar kabi ikki minora qad rostlagan. Ushbu masjidning ochilishi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentning “Ichki va ziyorat turizmini rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” PF-6165-sonli Farmoni doirasida Indoneziyada O‘zbekistonning boy islomiy merosini targ‘ib qilishga xizmat qilishi mumkin.
Al Buxoriy muzeyi.
Imom al-Buxoriy memorial muzeyi 2001 yilda Chashmai Ayyub maqbarasining sharqiy tomonida tashkil etilgan. Majmua buxorolik arxitektor Zoyirshoh Qilichev taqdim etgan loyiha asosida qurilgan. Bino ikki qavatli maqbara shaklida qurilgan bo‘lib, zamonaviy va qadimiy sharq me’morchiligi uyg‘unlashgan. Kitob shaklidagi mahobatli minoraning ikki tomonidagi zinadan yuqoriga ko‘tarilib, Samarqanddagi qabridan olib kelingan tuproq ustiga Imom al-Buxoriy dafn etilgan sharqona moviy gumbaz tomon yo‘l oladi. Gumbaz ramziy ma’no kasb etgan “Kitob”ni nurlantirayotgandek o‘ziga xos yangilik kasb etdi. Kitob va gumbazdan iborat yarim oy shaklida qurilgan binoning ikkinchi qavati zamonaviy derazalar bilan ishlangan bo‘lib, kirish eshigi o‘rtasiga o‘rnatilgan.
Muzey ikkita katta boʻlimdan iborat boʻlib, birinchi boʻlim “Oʻrta Osiyoda islom madaniyati (IX-XII asrlar)”ga bagʻishlangan. Binoning yuqori qismida Imom al-Buxoriyning sayohat xaritasi o‘rnatilgan. Bo‘lim o‘n olti kichik qismdan iborat bo‘lib, har bir bo‘lim Imom al-Buxoriy zamondoshlari va IX-XI asrlarda yashab o‘tgan buyuk allomalar, ularning hayoti va ijodi haqida bir allomaga bag‘ishlangan. Bu zalning keyingi bo‘limlari islom dini, arxeologiya, me’morchilik, uy-ro‘zg‘or buyumlari, o‘sha davrda qurilgan tarixiy obidalar qurilishi, xarita, yog‘och o‘ymakorligi, kulolchilik kabi buyumlarni o‘z ichiga olgan bo‘limlardan iborat. Ikkinchi bo‘lim faqat Imom al-Buxoriyga bag‘ishlangan bo‘lib, uning hayoti va faoliyatini to‘liq qamrab olgan uch tilda yozilgan izoh, devorda esa Poykentning tug‘ilganidan boshlab tarixi va xaritasi davriy ravishda ketma-ket berilgan. , Buxoro tarixi va oʻsha davrdagi islom dini, bundan tashqari oʻsha davr muhiti va sharoiti, Movarounnahr va uning shaharlarini boshqargan Somoniylar davlati, savdo aloqalari yoritib beriladi. Shuningdek, ushbu zal vitrinalarida Samarqanddagi Alloma qabri maketi, Alloma asarlariga yozilgan sharhlar, o‘sha davr etnografiyasini aks ettiruvchi eksponatlar o‘rin olgan.

1247-yilda tugʻilgan. U moʻynachining oʻgʻli edi. Rivoyatlarga koʻra, bu voqea Xivaga kiraverishda, Xorazmning eski poytaxti Gurganjdan kelgan muhojir otasining aravasida sodir boʻlgan. Mahmud ustaxonani otasidan meros qilib olgan. Ammo bu uning asosiy mashgʻuloti emas edi: u baklavon edi (forscha: پهلوان qahramon) – musobaqalarda qatnashgan polvon. Shuning uchun koʻpincha Pahlavon Mahmud nomi bilan mashhur. U tez-tez turli davlatlarga (birinchi navbatda, hozirgi Oʻzbekiston, Turkmaniston, Eron, Afgʻoniston, Pokiston va Hindiston hududlariga) borib, u yerda oʻtkazilgan musobaqalarda qatnashib, unga tirikchilik va yengilmas polvon sifatida shuhrat keltirgan.

Mahmud 1325-yil yoki 1326-yillarda vafot etgach, ustaxonasi hovlisiga dafn etilgan. Bu joy tezda ziyoratgohga aylandi. 1701-yilda bu yerda kichik qabr qurilgan. 1810-yilda bino qaytadan ulugʻvor maqbaraga aylantirildi. 1913-yilda unga oxirgi qoʻshimchalar kiritildi. Musulmon ruhoniylari Mahmudni avliyo deb eʼlon qilgan, Xivada u qadimdan pir, yaʼni shahar homiysi hisoblangan. Vaqt oʻtishi bilan uning maqbarasi Xiva xonlari qabriga aylangan.
Fors tilida ijod qilgan. Postindoʻzlik, telpakdoʻzlik bilan shugʻullangan. Hindiston va Eronda polvonlikda dong taratgan. Shunga koʻra, Paxlavon Mahmud deb atalgan. Fors va turkiy xalqlar adabiyotida Umar Xayyomdan soʻng faqat ruboiy yozgan shoir Pahlavon Mahmud.dir. U Xayyomning oddiy taqlidchisi boʻlmay, mushohada kuchi jihatidan u bilan barobar turgan. Pahlavon Mahmud shahar hunarmand kosiblarining futuvvat-juvonmardlik harakati (13—14-asrlar) tashkilotchisi, maʼnaviy rahnamosi boʻlgan. Koʻpchilik ruboiylari mardlik, marhamat va shavqat, saxovat va oli-janoblik kabi juvonmardlik prinsiplari asosida yozilgan. Asarlarida tasavvuf taʼlimotining nazariy gʻoyalari bilan juvonmardlik tariqatining amaliy qoidalari oʻzaro omuxta holda bayon qilingan. Unga koʻra, xudo diydori koinotdagi barcha mavjudotlarda aks etadi
Qomus ul-aʼlom“ (Sh. Somibek) va „Otashkadai Ozariy“ (L. Alibek) va „Haft-iqlim“ (A. Roziy) nomli asarlarda xabar berilishicha, Pahlavon Mahmud. „Kanz ul-haqoyiq“, („Haqiqatlar xa-zinasi“, 1303—1304) nomli masnaviy ham yozgan, lekin asar hali topilmagan. Xorazmda yozilgan qoʻlyozma mano-qibdya shoir hayoti haqida maʼlumotlar bor. Uning vasiyatiga koʻra, jasa-di oʻzining poʻstindoʻzlik ustaxonasiga dafn etilgan. Vaqt oʻtishi bilan maqbara atrofida Pahlavon Mahmud majmuasi vujudga kelgan. Ruboiylari Toʻxtasin Jalolov, Muinzoda, Vasfiy, Matnazar Abdulhakimov tomonidan oʻzbek tiliga tarjima qilingan.

Bu deyarli zamonaviy majmua XX asr boshlariga to'g'ri keladi. Minora va masjidni o'z ichiga oladi. Majmua Isfandiyorxonning bosh vaziri Islomxo‘ja sharafiga nomlangan. Islom Xo‘ja minorasi Xiva ramzi deb ataladi.

U yuqoriga qarab toraytirilgan bo'lib, bu XIV asr me'morchiligining eng qadimgi namunalariga to'g'ri keladi. G‘isht ishlari minoradagi sirlangan naqshli tasmalar bilan almashib turadi. Minoraning balandligi 56,6 metr, poydevorning diametri esa 9,5 metrni tashkil qiladi.

Islomxo‘ja madrasasi minora ortida joylashgan. U 42 hujra va katta gumbazli zaldan iborat. Quruvchilarning mahorati cheklangan makonda mohirlik bilan qo'llaniladigan me'moriy shakllarning kontrastli kombinatsiyalarida namoyon bo'ladi. Mihrob tokchasi mayolika va ganch bilan bezatilgan. Fasad sir bilan bezatilgan.

Madrasa yaqinida qurilgan Islomxo‘ja minorasi Xivadagi eng baland inshoot bo‘lib, uning ramziga aylangan. Minorasi 44 m. yuqori; poydevordagi diametri taxminan 10 m. Minoraning oʻqi koʻtarilgan sari diametri kichrayib, gʻayrioddiy taassurot uygʻotadi.
Minorani oxra g'isht bilan almashtirilgan ko'k va oq kulolchilikdan yasalgan bezak kamarlari bezatadi. Uning tepasida kemerli fonar va oltin toj joylashgan.
Minora shaharning bir qismida hukmronlik qiladi va uning atrofida minglab gumbazlar va gumbazli inshootlar jamlangan. Islomxo‘ja minorasiga yaqinlashayotgan turli o‘lchamdagi binolar uning massasidan farq qilib, xorazmlik me’morlarning shaharsozlik mahoratidan dalolat beradi.

Muhammad Aminxon madrasasining asosiy jabhasi katta past minoraga ega. Ular g‘arbiy Ichan-qal’a darvozasidagi asosiy shahar hududini minora va madrasa qurilishi bilan yakunlamoqchi edilar. Minora qurib bitkazilsa, Markaziy Osiyodagi eng katta minora bo'lishi ko'zda tutilgan edi. Tayanch diametri 14,2 m bo‘lgan qurilishi tugallanmagan minora o‘z rejasiga ko‘ra 70-80 m balandlikda bo‘lishi kerak edi. Diametri balandligi bilan keskin kamayishi mo'ljallangan edi, bu minorani yanada mustahkam qiladi. Ammo qurilish 29 m balandlikda to'xtab qolgan, shuning uchun unga Kalta-minor (yoki Qisqa minora) nomi berilgan.

Muhammad Aminxon madrasadagi minora Xorazmda ilgari qurilgan har qanday narsadan kattaroq bo‘lishini xohlardi. U bu inshootni qurish uchun odamlarga ikki yil ichida tekin ishlashni buyurdi. Afsonaga ko'ra, xonning vasiyatini bajarishdan bosh tortgan ustalardan biri tiriklayin o'ldirilgan. Minora qurilishi tugallanmagan bo‘lib, shunday holatda u bugungi kunda O‘rta Osiyodagi noyob inshoot bo‘lib qolmoqda.