Информацион техналогиялар ва тизимлар

5 – M a ‘ r u z a

Mavzu: «Fuqoro muxofazasi fanini iqitishni uyushtirish»

Vaqt: 2 soat
Ma’ruzaning maqsadi: Talabalarga Fuqoro muxofazast iquv mashg’ulotlarini
itish jarayonlari, ishlaydigan va ishlaydigan va
ishlamaydigan axolini iqitishga, shuningdek ma’lumotga
ega bilgan axolini bilishi zarur bilgan amaliy kinikmalar ig’risida tushuncha berish.
Kirgazmali qurollar: Mavzuga oid rangli rasmlar, plakatlar, devoriy
kirgazmalar, diafilmlar, jadvallar.
R E J A :

1. 
   Tinchlik davrida фuqаro muxofazasini уqitishni tashkil etilishi va uning axamiyati.
   

2. Axoliga o’rgatilishi lozim bo’lgan «Fuqoro muxofazasi» mashg’ulotlarning kategoriyalari.

3. 
   Ishlamaydigan axolining «Fuqoro muxofazasi»dan iquv mashg’ulotlarini uyushtirish.
   

Mavzu: «Fuqorolar mushofazasi fanini iqitishni uyushtirish».

Tinchlik davrida xam, urush vaqtida xam Fuqorolar mushofazasi barcha tadbirlarning muvaffiqiyatli amalga oshirilishi asholining tayyorgarlik darajasi va bu tadbirlarni amalga oshirishni qanchalik yaxshi irganib olganligiga bog’liq. Asholini shimoyalash usullari va shimoya vositalarini qanchalik yaxshi izlashtira olsa, yalpi qirg’in quroli ishlatilishi oqibatlarini tugatishda aktiv ishtirok etishga kanchalik yaxshi tayyorlangan bilsa Fuqorolar muxofazsining asosiy vazifasi-axolini yalpi qirg’in qurolidan shimoyalashi shunchalik yaxshi samara beradi.Turli – tumon ximoya vositalari etarli miqdorda bilishi mumkin, lekin asholi bu vositalardan foydalanish yillarini tinchlik davrida yaxshi irganib bilim olmasa ular foydasiz narsalar bilib qoladi.

Xarbiylashtirilmagan bilinmalarining yalpi qirg’in qurolidan shikastlanish uchoqlarida samarali ish olib borishi xam ularning tinchlik davrida tayyorgarlikdan itgan vaqtda qanchalik chuqur malaka egallanganligicha va qutqarish xamda avariya oqibatlarini tugatish-tikish usullarini qanchalik yaxshi uzlashtirilganligiga tula bog’liq biladi. Shunga kira xozirgi vaqtda axolining barcha toifasidagi Fuqorolarni Fuqoro muxofazasiningtegishli dasturi buyicha iqitilishi zarur. Axolining barcha toifalaridagi Fuqorolarni ommaviy qirg’in qurollaridan muxofazalashga irgatish umumiy va majburiy xisoblanadi. Bundan tashkari, Izbekiston Respublikasining prezidenti I.Karimov tomonidan tasdiqlangan va Fuqorolar muxofazasiga oid bilgan barcha qonunlarni irganilishi xamma uchun majburiy xisoblanadi.
Fuqaro muxofazasining bulinmalarining jangovar tayyorgarligini oshirish va axolining boshqa turdagi toifalarini ommaviy qirg’in qurollarilan muxofazalanishga irgatish ishlarini tashkil etishda va itkazishda amaliy mashgulotlarga, mashqlarga xamda Fuqoro muxofazasi tomonidan belgilangan normativlarni tig’ri bajarish va darslarda ko’proq e’tibor berish zarur biladi.
Nazariy qoidalarni mashg’ulotlar jarayonida ishtirok etuvchilarning va ularning tayyorgarlik darajasini e’tiborga olgan xolda mumkin qadar eng zarur ma’lumotlarni qisqa kirinishda etkazish maqsadga muvofiq xisoblanadi. Mashgulot itkazishning bu formasi va usuli amalda kerak biladigan malaka va kinikmalarni xosil qilishiga imkon beradi. Bu erda shuni ta’kidlash zarurki, mashg’ulotlar oddiy kirinishdagi vaziyatlarda murakkab shakllarga itib borilishda olib borilishi shart. Chunki aynan shu usul qillanilganda raxbar tomonidan iziga biysinuvchilarni, kattalar kichiklarni irgatadi degan tamoyilga amal qilingan biladi. Fuqoro muxofazasinin iqitish tizimidagi qabul qilingan qoidalarga muvofiq Fuqoro muxofazasini iqitish jaraeni uzluksiz ravishda xamda 10 oy davom etishi talab etiladi.
Fuqoro muxofazasi fanini iqitish biyicha itkaziladigan mashg’ulotlarning vazifasi, mazmuni, itkazilish formasi va joyi jixatidan ta’lim oluvchi axolini shartli ravishda bir necha toifalarga ajratish mumkin:

• 
  barcha ishlab chiqarish korxonalarining raxbar xodimlari va bilim boshliqlari uchun;
  
• 
  barcha ishlab chiqarish korxonalarining ishchi – xizmatchi xodimlari uchun;
  
• 
  barcha oliy uquv yurti, kollejlarning talabalari, akademik litsey va umumta’lim maktab iquvchilari uchun;
  
• 
  axxolining vaqtincha ishlamaydigan toifasi uchun (mexnat va dekret ta’tilidagilari, ishsiz yurganlar va xokazo)
  
• 
  ishlamaydigan axoli uchun (nogironlar, nafaqaxirlar, uy bekalari va ularga tenglashtirilganlar)
  

Fuqoro muxofazasi fani biyicha ta’lim olgan barcha axoli quyidagi bilim va malakalarga ega bilishi shart:

• 
  yadroviy, ximiyaviy va bakteriologik qurollarning shikastlovchi omillarini, shuningdek ulardan muxofazalanish vositalarini bilish va foydalana olish biyicha malakaga ega bilishi kerak;
  
• 
  xujum xavfi tug’ilganda va Fuqoro muxofazasi signallari berilgan taqdirda qanday yurish-turish qoidalari va qanday xatti-xarakatlarni xosil qilishlarinii bilishlari zarur;
  
• 
  yalpi shikastlanish ichoqlarida kechiktirib bilmaydigan qutqaruv ishlarini olib borish va xalokat oqibatlarini tugatish – tiklash ishlarini tezda amalga oshirish tartiblari va usullarini bilishlari xamda ma’lum malakaviy tajribalarga ega bilishlari kerak;
  
• 
  shikastlanish ichoqlaridagi jaroxatlanganlarga yordam kirsatish va iz - iziga yordam kirsata bilishi shart.
  

Ishlamaydigan axoli toifasi uchun Fuqoro muxofazasini iqitilishi normativlarni topshirish bilan tugallanadi va xar bir Fuqoroga bilimlariga yarasha imtixondan sing baxo quyilishi shart. Amaliy mashgulotlar va malakalar egallash kabi mashgulotlar irniga nazariy bilimlar kirinishida dars olib borish mutlaqo ta’qiqlanadi.
Ishlamaydigan axolining, shu jumladan xarbiylashtirilmagan bilinmalarning shaxsiy tarkibi uchun mashg’ulotlarni tashkil etish ma’suliyati korxona, fermer tashkilotlari, muassasa, ikuv yurtlari raxbarlariga xamda ularning qoshidagi fikaro muxofazasi shtablariga yuklatiladi.
Ishlamaydigan axoli( nogironlar, nafaqaxurlar, uy bekalari va ularga tenglashtirilganlar) uchun Fuqoro muxofazasini iqitish jarayoni mustaqil ravishda izlashtirilishi tavsiya etiladi.Jumladan, «Buni xamma bilishi va uddalashi kerak ! » degan va boshqa kitodlarda foydalanib irganishadi, shuningdek uy boshqarmalari, shirkatlar, qishloq va posyolka kengashlari tomonidan tashqil etiladigan suxbat – seminar kabi mashg’ulotlarda amalga oshiriladi.
Fuqoro muxofazasi fanini iqitilish jarayoni mamlakatimizning barcha oliy iquv yurtlarida fan sifatida va 50 soatlik dastur asosida iqitiladi. Oliygoshlarniing 2 – bosqichlarida iqiydigan talabalar uchun Fuqoro muxofazasining shtatdagi iqituvchilari dars olib borishlari shart va mashg’ulotlar talabalarning oladigan ixtisosligiga bog’liq ravishda olib boriladi. Yirik oliy iquv yurtlarida Fuqoro muxofazasi kafedralari, boshqalarda esa Fuqoro muxofazasi kurslari tashkil etiladi. Talabalarga Fuqoro muxofazasi fanidan ta’lim berish jarayonidagi asosiy kizlangan maqsad quyidagilardan iborat:

1. 
   Talabalarga ya’ni bilajak ishlab chi qarish raxbarlariga tinchlik va urush davridagi Fuqoro muxofazasi uchun tadbirlarni amalga oshirish, shuningdek xarbiylashtirilmagan bilinmalar komandirlarining vazifalarini irgatish ;
   
2. 
   Fuqoro muxofazasining muxandis-texnika tadbirlarini loyixalash normalarini, shuningdek urush vaqtida xalq xijaligi ob’ekti ishining turgunligini oshirish omillarini irgatish ;
   
3. 
   Ishchi- xizmatchi, fermer xijalik xodimlari,iquvchilarning ommaviy qirg’in qurollaridan muxofazalanish usullarini irgatish biyicha mashg’ulotlarni tashkil etish va bu mashg’ulotlarni itkazish metodikasi bilan talabalarni tanishtirish.
   

Pedagogika gumanitar oliy iquv yurtlarining talaba qizlari tasarufidagi tibbiyot xamshiralarini tayyorlash dasturi biyicha ta’lim oladilar.
Yoshlarning iqitilishi jarayonida Fuqoro muxofazasi fanidan chuqur mustaxkam bilim olishlari, urush vaqtida va tinchlik davrida axolini muxofazalash va xalq xijaligining barcha soshalarida ish jarayonining turgun bilishini ta’minlash uchun qulay shart sharoitlar yaratishga xarakat qilish kerak. Iquv yurtlari raxbarlarining vva jami pedagoglarning burchi deganda , ularning iquvchi va talabalarning Fuqoro muxofazasi biyicha itkaziladigan barcha tadbirlarni tila izlashtirishlari, Fuqoro muxofazasiga oid bilgan barcha qonunlarning tila izlashtirilganligi va olingan bilimlari xayotda tadbiq qila olishlik malakalariga ega bilishi iz navbatida ularning yuqori sifatli bilim olishlarini kafolatlaydi.

Маъруза буйича назорат саволлари:

1. 
   Tinchlik davridaги фuqаro muxofazasi фаниni уqitishniнг axamiyati нимадан иборат.
   

2. «Fuqoro muxofazasi» фанини укитиш жараёни ахолининг кайси тоифаларига ва кандай тартибда амлга оширилади.
3. Ishlamaydigan axoli учун «Fuqoro muxofazasi» фанини укитиш кандай uyushtiriлади.