Kompyuter arxitekturasi va tashkil etilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kompyuter arxitekturasi yoki raqamli kompyuter tashkiloti — bu kompyuter tizimining kontseptual dizayni va asosiy operatsion tuzilishi. U asosan markaziy protsessorning ichki ishlashi va xotiradagi manzillarga kirish usuliga eʼtibor qaratadi.[62] Kompyuter muhandislari alohida protsessor komponentlari, mikrokontrollerlar, shaxsiy kompyuterlardansuperkompyuterlar va oʻrnatilgan tizimlargacha boʻlgan kompyuter texnikasininghisoblash mantigʻi va dizaynini oʻrganadilar. Kompyuter adabiyotidagi „arxitektura“ atamasini 1959-yilda IBM’ning asosiy tadqiqot markazidagi Mashinalarni tashkil etish boʻlimi aʼzolari Layl R. Jonson va Frederik P. Brooks, Jr.
Bir vaqtning oʻzida, parallel va taqsimlangan hisoblash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bir vaqtning oʻzida bir nechta hisoblashlar bir vaqtning oʻzida bajariladigan va bir-biri bilan potentsial oʻzaro taʼsir qiladigan tizimlarning xossasi.[63] Umumiy bir vaqtda hisoblash uchun bir qator matematik modellar ishlab chiqilgan, jumladan Petri tarmoqlari, jarayon hisoblari va Parallel Tasodifiy Kirish Mashina modeli.[64] Bir vaqtning oʻzida bir nechta kompyuterlar tarmoqqa ulangan boʻlsa, bu taqsimlangan tizim deb nomlanadi. Ushbu taqsimlangan tizimdagi kompyuterlar oʻzlarining shaxsiy xotirasiga ega va umumiy maqsadlarga erishish uchun maʼlumotlar almashinuvi mumkin.[65] Kompyuter tarmoqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kompyuter fanining ushbu sohasi butun dunyo boʻylab kompyuterlar oʻrtasidagi tarmoqlarni boshqarishga qaratilgan.
Kompyuter xavfsizligi va kriptografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kompyuter xavfsizligi — bu maʼlumotni ruxsatsiz kirish, buzilish yoki oʻzgartirishdan himoya qilish va tizimning moʻljallangan foydalanuvchilari uchun foydalanish imkoniyatini saqlab qolish maqsadida kompyuter texnologiyasining bir tarmogʻidir.
Tarixiy kriptografiya — bu maxfiy xabarlarni yozish va shifrlash sanʼati. Zamonaviy kriptografiya — bu hujumga uchragan taqsimlangan hisob-kitoblar bilan bogʻliq muammolarni ilmiy oʻrganish.[66] Zamonaviy kriptografiyada oʻrganiladigan texnologiyalar orasida simmetrik va assimetrik shifrlash, raqamli imzolar, kriptografik xesh-funksiyalar, kalit kelishuv protokollari, blokcheyn, nol bilimlarni isbotlash va buzilgan sxemalar mavjud.
