Informatika va axborot texnologiyalari

Object  Browser  bo’limiga  o’tib,  qidiruv  oynasiga  jadvalimiz  nomini  yozamiz  va 

yaratgan jadvalimizni ko’ramiz: 

 

---

8 

 

Jadvalimizda mavjud ma’lumotlarni ko’rish uchun ushbu bo’limning Data bandiga o’tamiz. 

Lekin  hozircha  jadvalimiz  bo’shligi  uchun  This  table  contains  no  data  –  Bu  jadvalning 

ma’lumotlari yo’q deganxabar chiqadi. 

2. 

Endi esa spection uchun jadval yaratamiz. SQL Commands ga o’tib teramiz va Run: 

 

 

Yana Object Browser ga o’tamiz va ko’ramiz: 

 

3. 

Guruhlar uchun ham alohida jadval yaratamiz: 

---

9 

 

 

 

Yana Object Browser ga: 

 

 

 

---

10 

 

3.  MAVZU: 

MA’LUMOTLARNI MANIPULYATSIYALASH TILI 

OPERATORLARIDAN FOYDALANIB ODDIY SO’ROVLAR  

YARATISH ( SELECT, UPDATE, INSERT, DELETE ).

 

Ishdan  maqsad:  Talabalarda  DML  komandalaridan  foydalanish  va  shu  orqali 

relyatsion MB da ishlash ko’nikmasini hosil qilish. 

Masalaning qo’yilishi: Avvalgi laboratoriya mashg’ulotida yaratilgan futbol klubining 

MB ustida amallar bajarish. 

Nazariy qism 

Ma’lumotlar  bazasiga  axborotlar  qo'shish,  yangilash,  o'chirish  va  chiqarib  tashlash 

imkonini  beradi,  odatda  ma’lumotlami  boshqarish  tili  (DML  –  Data  Manipulation 

Language)  yordamida  amalga  oshiriladi.  Barcha  ma’lumotlarning  markazlashtirilgan 

saqlanishi mavjudligi va ulaming tavsifi ba’zan so'rovlar tili (querylanguage) deb ataluvchi 

so'rovlarda  tashkil  etilgan  umumiy  uskunasi  sifatida  DML  tilidan  foydalanish  imkonini 

beradi.  So'rovlar  tilining  mavjudligi  o'ziga  xos  faylli  tizimlarni  cheklanishlardan  yo'qotish 

imkoniyatini beradi, unda foydalanuvchilarning fiksirlangan so'rovlar to'plami ustida ish olib 

borishlari  yoki  dasturiy  ta’minotni  boshqarishda  ko'proq  murakkab  muammolar  uchun 

doimiy ravishda yaratilayotgan dasturlar sonining oshishi nazarda tutiladi. 

DML  tilining  ikki  xil  turi  mavjud  -  protsedurali  va  protsedurali  bo'lmagan  tillar.  Ular 

bir-biridan  ma’lumotlardan  ko'chirma  olish  usullari  bilan  farqlanadi.  Ular  o'rtasidagi  asosiy 

farq,  protsedurali  tillar  odatda  MB  da  ketma-ket  ravishda  axborotlarni  qayta  ishlaydi, 

protsedurali bo'lmagan tillar butun yozuvlar to'plamiga birdan operatsiyaga kirishadi.