İnformatikanin əsaslari

Veb texnologiyalarının baza standartları

Artıq qeyd edildiyi kimi, Veb ―müştəri – server‖ arxitekturası ilə yaradılmış geniş istifadəçilər çoxluğuna bircins olmayan aparat-proqram platformalarında sadə müraciət təmin edən informasiya-kommunikasiya sistemidir. Bu sistemi yaratmaq üçün: informa- siya resurslarının təqdimatı vasitələrini; həmin resursların təkrarsız identifikasiyası üsullarını; və müştəri ilə server arasında informasiya mübadiləsi prosedurlarını stan- dartlaşdırmaq lazım gəlmişdir.
Veb üçün yaradılan standartlara: hipermətn dili olan HTML (Hypertext Markup Language), universal resurs lokatoru (göstəricisi) URL (Universal Resource Locator) və hipermətnlərin ötürülməsi protokolları HTTP (Hypertext Transfer Protocol) misal göstərilə bilər. Bundan əlavə, veb-serverin funksiyalarının genişləndirilməsi imkanlarını təmin etmək üçün universal şlüz interfeysi CGL (Common Gateway İnterface) standartı yaradılmışdır.
HTML dili. Bu, nişanlama (разметка) dilləri kateqoriyasına aiddir. Bu dillər müəyyən mətndə bu və ya digər dildə ayırıcı işarələr yerləşdirməyə imkan verir ki,

mətnin nişanlanması adlanır. İlk nişanlama dili 1970-ci ildə yaradılmış Tex dilidir.Bu, riyaziyyat, fizika və informatika sahəsindəki nəşrləri səhifələməyə imkan verir. Digər nişanlama dili 1986-cı ildə beynəlxalq standart statusu almış SGML (Standard Generalized Markup Language) dilidir ki, HTML bunun əsasında yaradılmışdır. Bu dil teq adlanan xüsusi işarələr yığımına malikdir. HTML dilinin teqləri ilkin mətni nişanlamağa və kompüter ekranında təqdim etməyə imkan verir. Teqlər adətən cüt olurlar: açılan və bağlanan teqlər vardır. Beləliklə, teqlərlə nişanlanmış HTML mətni teqlərlə ayrılmış fraqmentlərin iyerarxik ardıcıllığından ibarətdir. Serverdəki HTML mətninə müraciət Java dilində yazılmış Java-aplet adlanan kiçik proqramın köməyi ilə həyata keçirilir. HTML teqləri ilə nişanlanmış mətn adi mətn faylıdır. Bu fayl UNİX platformasında html, MS Windows platformasında isə htm kimi genişləndirməyə malikdir. HTML fraqmenti məzmun mahiyyəti daşımır. Bu, yalnız formatlı nişanlamadır və səhifənin müştəri kompüterinin ekranında təqdimatı üçündür. Hal-hazırda istifadə edilən versiya (HTML 4.01 1999-cu ildə bəyənilmişdir).