Inklyuziv talim jahon miqyosidagi hujjat (Yunesko)

3.Ozbekistonda Inklyuziv talimni qollab quvvatlashning amaliy tajribalar
O‘zbekiston nogironlar assotsiatsiyasi va inklyuziya sohasi ekspertlari “Ta'lim to‘g‘risida"gi qonunning xalq muhokamasiga qo‘yilmaganini ta’kidlab o‘tishdi.Yangi tahrirdagi qonun loyihasi Oliy Majlis qonunchilik palatasining saytida 2019 yil 29 avgustda chop etildi. Biroq nogironligi bor insonlarning jamiyat tashkilotlari, nogiron bolalar va ularning ota-onalari/vasiylari qonun muhokamasi uchun jalb qilinmadilar. Normativ-huquqiy hujjatlar muhokamasi sayti regulation.gov.uz portaliga qonun loyihasi joylashtirilmadi.Inklyuziv ta’lim olish huquqini kafolatlash, nogironligi bo‘lgan hamda rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan har bir inson ushbu huquqidan to‘la foydalanishi uchun zarur sharoit va imkoniyatlarni yaratish uchun biz qonunga quyidagilarni kiritishni so‘raymiz:3-“Asosiy tushunchalar” moddasiga inklyuziv ta’lim tushunchasini kiritish lozim;9- “Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus ta’lim” moddasida nogironligi bo‘lgan va rivojlanishi nuqsonli bolalar uchun eng ustuvor ta’lim umumta’lim o‘quv muassasalarida tahsil olish ekanligi o‘z aksini topishi lozim. Bolalarga davlat ixtisoslashtirilgan, tibbiy-profilaktik muassasalarda yoki uyda ta’lim berish maxsus holatlardagina amalga oshirilishi lozim.10- “Kasbiy ta’lim” va 11-“Oliy ta’lim” moddalariga nogironligi bor insonlarga mazkur ta’lim bosqichlarida tahsil olish imkonini berishni aks ettirish.20-moddadan inklyuziv ta’lim olish huquqini chegaralovchi shartni chiqarish kerak. Ta’lim shaklini tanlash huquqi nogironligi bor bolalar, ularning ota-onalari/vasiylarida qolishi kerak. Inklyuziv ta’lim faqat bolalar bilan bog‘liq tushuncha bo‘lib qolmay, balki yoshidan qat’iy nazar har bir inson hayoti davomida uzluksiz ta’lim olish huquqiga va imkoniyatiga egaligini bildirishi lozim.Mazkur tahlil Oliy Majlis Senatining Fan, ta’lim va sog‘liqni saqlash qo‘mitasining so‘rovnomasi tufayli o‘tkazildi. “Ta'lim to‘g‘risida"gi qonun loyihasini takomillashtirish bo‘yicha takliflar ro‘yxati to‘liq qo‘mitaga yuboriladi. Nogironlarning 26 ta jamoat birlashmasidan iborat O‘zbekiston Nogironlar Assotsiatsiyasi nogironligi bor insonlarning fikrlari tinglanishiga va qonun inklyuziv ta’limning xalqaro tamoyillariga va BMTning nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi Konvensiyasi tamoyillariga to‘liq mos kelishiga umid bog‘laydi.
4.Imkoniyati cheklangan bolalar Inklyuziv talimni ilmiy nazariy asoslari
Inklyuziv ta'limni joriy etish sifatida qaralmoqda eng yuqori shakli shaxsning yashash joyida uning kognitiv qobiliyatlari va sog'lig'iga mos keladigan muhitga muvofiq sifatli ta'lim olish huquqini amalga oshirish yo'nalishida ta'lim tizimini rivojlantirish.Inklyuziv ta'lim va tarbiya uzoq muddatli strategiya bo'lib, mahalliy ish sohasi sifatida emas, balki umumiy ta'lim tizimining barcha sohalarda faoliyatini tashkil etishga tizimli yondashuv sifatida qaraladi.Inklyuziv ta'lim shakli ta'lim jarayonining barcha sub'ektlariga taalluqlidir: nogiron bolalar va ularning ota-onalari, normal rivojlanayotgan o'quvchilar va ularning oilalari, o'qituvchilar va ta'lim sohasidagi boshqa mutaxassislar, ma'muriyat, tuzilmalar. qo'shimcha ta'lim. Shu sababli, umumiy ta'lim muassasasining faoliyati nafaqat nogiron bolani o'qitish va tarbiyalash uchun maxsus shart-sharoitlarni yaratishga, balki o'qituvchilar (tuzatish va umumiy pedagogika sohasidagi mutaxassislar) o'rtasida o'zaro tushunishni ta'minlashga qaratilgan bo'lishi kerak. va nogiron talabalar va ularning sog'lom tengdoshlari o'rtasida (Kovalev E.V., Staroverova M.S., 2010).Shuni ta'kidlash kerakki, ta'lim tizimiga inklyuziyaning kiritilishi qiymatning pasayishiga olib kelmasligi kerak. maxsus ta'lim. Inklyuziv ta'lim ta'lim yo'nalishlaridan biri bo'lib, nogiron bolaga ta'lim xizmatlarini ko'rsatish variantidir. Barcha maxsus bolalar o'zlarining normal rivojlanayotgan tengdoshlari bilan ijtimoiy va ta'limdagi o'zaro munosabatlar tajribasini boyitishlari kerak, ammo har bir bola o'z rivojlanishi uchun qulay va foydali bo'lgan ta'lim modelini tanlashi kerak. Ta'lim inklyuziyasi, ehtimol, o'z chegaralariga ega, agar bolaning birgalikda o'qishi noto'g'ri bo'lsa, ixtisoslashtirilgan muassasada o'qish imkoniyatini ta'minlash, ijtimoiy ko'nikmalarni shakllantirishga g'amxo'rlik qilish kerak, shu jumladan birgalikdagi dam olish dasturlari.