Inklyuziv ta’limni joriy etish masalalari
Yüklə 184,78 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
INKLYUZIV TA’LIMNI JORIY ETISH MASALALARI 21-Modul: Inklyuziv ta’lim ishtirokchilarining ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirish 1-Mavzu. Inklyuziv ta’lim jarayonida nogironligi bo‘lgan bolalarga psixologik xizmatni tashkil etish Reja: 1. Inklyuziv ta’limni targ‘ib qilishda psixologning vazifas 2. Inklyuziv ta’lim jarayonida psixologik xizmat va yordamni tashkil etish 3. Psixolog tomonidan yuritiluvchi ish hujjatlari va uning shaxsiy fazilatlari Inklyuziv ta’limda psixologning asosiy vazifasi - har bir o‘quvchining individual rivojlanishini psixologik qo‘llab-quvvatlash tizimini yaratish, inklyuziv ta’lim barcha ishtirokchilarining ijtimoiy-psixologik farovonligini ta’minlash, ya'ni qulay sharoit yaratishdir. Inklyuziv ta’lim jarayonida psixologik hizmatni tashkil etish nima uchun kerak? maktabdagi muhit muqobil darajaga yetkazish; nogironligi bo‘lgan bolalarning jamiyatda muvaffaqiyatli moslashuvi; reabilitatsiyasini shakllantirish uchun shart-sharoitlar yaratish; “maxsus” bolalarni tarbiyalayotgan oilalarga ijtimoiy-psixologik yordamni tashkil etish. Shuningdek, psixolog bola maktabda o‘z o‘rnini topishi, muammolarini mustaqil ravishda hal qilishini ta’minlab beruvchi psixologik yordamni tashkil etishi kerak. Psixologik yordamning ikki turi mavjud: - tez hal qilishni talab qiladigan turli muammolarni hal qilishni nazarda tutuvchi dolzarb yo‘nalish; - har bir bolaning individualligini rivojlantirish uchun turli muammolarni hal qilishni nazarda tutuvchi istiqbolli yo‘nalish (kelajak uchun maqsad). Inklyuziv ta’lim maktabidagi psixolog faoliyatida 4 ta asosiy ish yo‘nalishi belgilangan: - rivojlanishida muammolari bo‘lgan bolalar bilan ishlash; - pedagoglar bilan ishlash; - ta’lim muassasasining rahbariyati bilan ishlash; - nogironligi bo‘lgan bolalarni tarbiyalayotgan ota-onalar bilan ishlash. Biroq, kerak bo‘lganda qo‘shimcha ravishda yana bir muhim yo‘nalish mavjud: oddiy bolalarning ota-onalari bilan ishlash. Ularga oddiy (shartli sog‘lom) bolalar bilan bir qatorda “maxsus” bolalarning ta’lim muhitiga kiritilishi ular uchun “maxsus” bolalardan kam emasligi va birgalikda o'rganishning asosiy ijobiy omili ekanligi haqida ma’lumot berish muhimdir. Bu ish asosan bag‘rikenglikning rivojlanishi orqali olib boriladi. Bag‘rikenglik (tolerantlik) kompleks ravishda shakllanishi (o‘qituvchilar va ota- onalar tomonidan) bolalar o‘rtasida yanada muvaffaqiyatli munosabatlarni yaratadi. Rivojlanish muammolari bo‘lgan bolalar bilan ishlashning asosiy yo‘nalishlari: - psixodiagnostika; - rivojlantiruvchi va psixo-korreksion ish; - profilaka faoliyati. Nogironligi bo‘lgan bolalar bilan ishlashning asosiy qoidalar: - bolaning manfaatlarini hurmat qilish. Muammoni maksimal darajada bolaning manfaatlari uchun foydali hal qilish; - tizimli yondashuv. Tashxis, korreksiya va rivojlanish bo‘yicha turli mutaxassislar harakatlarining muvofiqligi; - Uzluksizlik. inklyuziv ta’limning barcha ishtirokchilariga doimiy yordam kafolati; - Insonparvarlik. Subyektiv-pozitiv yondashuv. - Variativlik. Bolalarning ta’lim olishlari uchun muayyan variativ sharoitlarini yaratish; - Integratsiya. Nogironligi bo‘lgan bolalarni umumiy ta’lim muhitiga, qo‘shma loyihalarga, tadbirlarga va boshqalarga kiritish; - Muvaffaqiyatli vaziyatni yaratish. Bolalarning individual qobiliyatlarini ochib berish uchun sharoit yaratish; - Yakka yondashuv. Nogironligi bo‘lgan bolalar bilan psixolog ishining mohiyati: - psixik zo‘riqishni yo‘qotish; - o‘z-o‘zini baho berishni korreksiyalash; - psixik funktsiyalarni rivojlantirish (diqqat, xotira, tafakkur va boshqalar); - passivlikni engish; - agressivlikni engish; - mas’uliyat, mustaqillikni shakllantirish; - ijobiy his-tuyg‘ularni shakllantirish; - faol hayotiy pozitsiyani shakllantirish; - muloqot ko‘nikmalarini shakllantirish va boshqalar. Psixologning nogironligi bo‘lgan bolalar bilan ishlash usullari va shakllari: - Ertak terapiya. Ko‘p qirrali ta’sir orqali shaxsning rivojlanishi; - O‘yin terapiya. Ruhiy jarayonlarning erkinligini shakllantirishga hissa qo‘shish - Relaksatsiya. Hissiy va mushaklarning zo‘riqishini yechish; - Psixo-gimnastika. Zo‘riqishni yechish, hissiy va shaxsiy sohani rivojlantirish; - Art - terapiya. O‘z-o‘zini ifoda etish va o‘z-o‘zini anglashni rivojlantirish; - Qumli terapiya. Mayda qo‘l motorikasini rivojlantirish, miya yarim sharlarini rivojlantirish. Nogironligi bo‘lgan bolaning ota-onasini psixologik qo'llab-quvvatlash bo‘yicha ishlar ham muhim ahamiyatga ega, chunki ular o‘z farzandlarining psixologiyasini belgilaydilar. Nogironligi bo‘lgan bolalarining ota-onalar bilan inklyuziv ta’lim psixologining asosiy faoliyati: - psixologik maslahat; - psixologik uquv; - ijtimoiy nazorat yordami. Bu tadbirlar suhbat, ma’ruza, anketa shaklida o‘tkazilib, ota-onalarning pedagogik malakasini oshirishga qaratilgan. Psixolog yordamchi o‘qituvchi va ta’lim muassasasining boshqa mutaxassislari bilan birgalikda ota-onalar uchun seminarlar o‘tkazadi, mazkur seminarlarda ota-onalar didaktik adabiyotlar, o‘yinlar bilan tanishadilar va olingan ma’lumotlarni amaliyotda qo‘llashga o‘rgatiladi. Pedagog kadrlar bilan psixologik ishlar psixologik tanishtiruv shaklida psixologik kompetentsiyasini oshirishga qaratilgan suhbatlar, ma’ruzalar va mahorat darslari yordamida o‘tkaziladi. Shunday qilib, nogironligi bo‘lgan bolalar bilan olib boriluvchi barcha ishlarni quyidagi yo‘nalishlarga bo‘lish mumkin: - diagnostik; - analitik; - korreksion; - konsultativ va ma’rifiy; - tashkiliy-uslubiy. Inklyuziv ta’lim jarayonida psixologning faoliyati to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlarni qayta ishlagandan so‘ng, biz uning zarur mehnat harakatlarini aniqlaymiz: - turli xil ta’lim ehtiyojlariga ega bo‘lgan bolalar bilan birgalikda va individual ravishda faoliyatini tashkil etish; - nogironligi bo‘lgan bolalarning rivojlanishi va kasallik tarixi haqidagi ma'lumotlarni to‘plash va qayta ishlash; - diagnostik va korreksion-rivojlantiruvchi faoliyatini amalga oshirish; - nogironligi bo‘lgan bolalar va ularning ota-onalari bilan ishlashda ularning his-tuyg‘ularini nazorat qilish; - nogironligi bo‘lgan bolalarni tarbiyalayotgan o‘qituvchilar va ota-onalarning psixologik uquvini oshirish; - nogironligi bo‘lgan bolalarni oddiy jamiyatga ijtimoiylashuvi va jamiyatning nogironligi bo‘lgan bolalarga nisbatan bag‘rikeng munosabatiga qaratilgan ommaviy tadbirlarni o‘tkazish; - inklyuziv ta’limning barcha o‘qituvchilari bilan samarali hamkorlik qilish; - nogironligi bo‘lgan o‘quvchilar uchun moslashtirilgan ta’lim muhitini loyihalash; - o‘quvchilar uchun individual ta’lim dasturlari, o‘quv rejalari, loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun uslubiy vositalarni ishlab chiqish va tanlash; - rivojlanishning optimal traektoriyasini aniqlash (bola rivojlanishining individual yo‘nalishi); - tibbiy pedagogik psixologik komissiyani (TPPK) o‘tkazio‘ uchun hujjatlarni tayyorlash. Psixologik yordamning mazmuni va tuzilishi ko‘p jihatdan bolaning tashxisi, nuqsoni, kompensatsion imkoniyatlari, uning “yaqin rivojlanish hududi” va shaxsga yo‘naltirilgan yondashuvga bog‘liq. Mutaxassislar bolalarni individual ravishda tekshiradilar, ularni dars jarayonida, kundalik hayotda - yurish paytida, erkin mashg‘ulotlarda kuzatadilar. Alohida shartlar o‘quvchilarning har bir toifasi uchun shartli ravishda belgilanadi. Nogironligi bo‘lgan bola bilan hamrohlik qilishning eng maqbul usulini tanlash uchun ushbu davrda bolaning imkoniyatlarini batafsil o‘rganish kerak. Yüklə 184,78 Kb. Dostları ilə paylaş:
|