International scientific-online conference: “INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM” PART 18, 25.05.2022 22
Etakchi
iqtisodchi
olimlardan
biri
A.SH.Bekmurodov
1
xorijiy
investitsiyalarning xususiyatlari, ularning iqtisodiyotdagi roli hamda investitsiya
muhiti haqida to‗xtalib: ―Jahondagi aksariyat mamlakatlar to‗g‗ridan-to‗g‗ri
xorijiy investitsiyalarni jalb etish uchun ma‘lum darajada raqobat kurashini
amalga oshirib, buning uchun qulay va raqobatbardosh investitsiya muhitini
shakllantiradi. To‗g‗ridan-to‗g‗ri xorijiy investitsiyalar nafaqat ichki moliya
resurslari cheklanganligi sharoitida har bir mamlakat uchun muhim
qo‗shimcha
kapital
manbai,
balki
mamlakat
iqtisodiyoti
raqobatbardoshligini ta‘minlash uchun zarur innovatsiyalar, yangi texnika va
texnologiyalar, bilimlar, o‗quv va kompetensiyalarning ham ishonchli
manbai hisoblanadi‖ deya ta‘kidlagan.
Xorijiy iqtisodchi olimlar Jiyun Cao hamda Arijit Mukherjee o‗zlarining
ilmiy tadqiqotlarida so‗nggi yillarda to‗g‗ridan-to‗g‗ri xorijiy investitsiyalar
xalqaro savdoda ustunlikka ega bo‗layotganini ko‗rsatib berishgan.
Shuningdek kasaba uyushmalarining mavjudligi sababli mehnat bozori
kamchiliklarini to‗g‗ridan-to‗g‗ri xorijiy investitsiyalar uchun rag‗batlantirishi
mumkinligini va mamlakat investitsion jozibadorligini oshirishga xizmat qilishini
ilmiy asoslab berishgan.
2
S.V. Zenchenko, M.A.SHemyotkin
3
o‗z tadqiqotida
investorlarning xohishiga ko‗proq ta‘sir ko‗rsatuvchi bir qator omillarni ajratib
ko‗rsatishadi.
Xususan, mamlakat/hududning investitsion salohiyatini baholash uchun
eng muhim omillardan quyidagilarni keltirishadi: resursli – xom ashyoviy
(tabiiy resurslar asosiy turlarining o‗rtacha o‗lchangan ta‘minoti); ishlab
chiqarish (hududdagi xo‗jaliklar faoliyatining umumiy natijasi); iste‘mol
(hudud aholisining xarid qilish qobiliyati); infratuzilmaviy (hududning iqtisodiy-
geografik holati va uning infratuzilmaviy ta‘minlanganligi); intellektual
(aholining ma‘lumot darajasi); institutsional (bozor iqtisodiyotiga asoslangan
etakchi institutlarning rivojlanganlik darajasi); innovatsion (hududda
ilmiytexnika taraqqiyoti yutuqlarini tatbiq etish darajasi). Shuni ta‘kidlash
kerakki, investitsion salohiyat hududlarni tasniflash mezonlaridan biri
hisoblanadi.
Xalqaro hamjamiyatning ko‗magi bilan Afg‗oniston 10 yildan ortiq vaqt
mobaynida jadal iqtisodiy o‗sishni saqlab qoldi va muhim ijtimoiy
ko‗rsatkichlarni yaxshilashga erishdi. 2003 yildan 2012 yilgacha bo‗lgan
1
Бекмуродов А.Ш. (2018)“Ўзбекистон иқтисодиѐтининг инновацион юксалиш моделини излаб...” . Тошкент:
“XXI ASR”. 215 б.
2
Jiyun Cao, Arijit Mukherjee Foreign direct investment, unionised labour markets and welfare International Review of
Economics
&
Finance
Volume
58,
November
2018,
Pages
330-339
https://www.sciencedirect.com/
science/article/pii/S105905601730878X
3
Зенченко С.В., Шемѐткина М.А. (2007)«Инвестиционный потенциал региона». Сборник научных трудов
Сев.Кав.ГТУ. Серия «Экономика». №6. 153-с. 9. М