loyihalashtirishdan tashkil topganligi uning tub mohiyatini ochib beradi. Vaholangki,
optimallik va samaradorlik darajasini noan’anaviy usullarini ta’limga olib kerish va
uning ilg’origini ta’minlash zamonaviy pedagogik texnologiyalarning tashkil etishga
zamin yaratadi.
Zamonaviy pedagogik texnologiya mohiyati shundan iboratki, u mavjud
texnologiyalari bilan bir safda turadi, buning sababi har bir texnologiya o’zining
metodi, shakli, uslubi va qo’llanish doirasiga egaligidir. Ammo ta’kidlab o’tilgan
zamonaviy pedagogik texnologiyalar
tubdan farq qilib, ular murakkab va tushunish
ancha chigal bo’lgan kompleks tushuncha yoki pedagogikaga xos bo’lgan bilimlar
sohasini aniq va tushunarli ifoda eta olishi bilan mavjud texnologiyalardan farq
qiladi. Masalan, “Klaster” metodi , “3X4” metodi, “Bumerang” metodi, “Iyearxiya”
metodi, “Muammoli ta’lim” metodi , “Keys stadi” metodi va bu metodlarni ko’plab
davom ettirishimiz mumkin.Quyida keltirib o’tilgan metodlar ta’limda joriy etilgan
zamonaviy pedagogik texnologiyalar turkumi bo’lib, ularning maqsadi bilimlarni
puxta egallashga ko’mak berish, samaradorlikni ta’minlash ongni yuksalshtirish va
talabalarni har xil vaziyatlarga moslashuvchanligini ta’minlashdir.
Shuni ta’kidlab o’tish joizki, zamonaviy pedagogik texnologiyalar boshqa
sohalardagi texnologik jarayonlar bilan birgalikda birlasha oladi, o’z
mazmun
mohiyatini boyitib boradi va ta’lim jarayonida samarali yondashuvning yangi
imkoniyatlarini ochib bera oladi. Bunga misol tariqasida axborot texnologiya, raqamli
texnologiya va zamonaviy pedagogik texnologiyalar uyg’unlashuvini misol qilib
keltirish mumkin. Fikrimizni oydinlashtiradigan bo’lsak, axborot texnologiya,
raqamli texnologiya va zamonaviy pedagogik texnologiyalar uyg’unlashuvi
kompyuter-simsiz tarmoqlar(internet)-pedagog> o’rtasidagi muloqot deb atash
mumkin. Bular yangi davr pedagogik texnologiyaning tarkibiy qismi bo‘lib, u ta’lim
jarayonida texnik vositalarning mukammallashgan zamonaviy turi sifatida qo‘llana
boshlandi. Yurtmizda hukm surayotgan pandemiya sharoitida, ta’lim berish va ta’lim
olishning yangi, zamonaviy turi keng jamoatchilikka havola etildi ya’ni masofaviy
ta’limda ta’lim olishga muvaffaq bo’ldik, albatta masofaviy ta’limni biz «Talaba-
kompyuter-simsiz tarmoqlar(internet)-pedagog» larning uyg’unlashuvisiz tasavvur
eta olmaymiz. Bu kabi dars mashg’ulotlarini yo’lga qoyilishida raqamli
texnologiyalar muhim ahamiyat kasb etdi.
Biz albatta, simsiz tarmoqlari, internet
tarmoqlari va albatta kompyuter texnologiyalar bilan darsni maqsadini ushbu
sharoitda amalaga oshirdik. Bu esa hozirda ta’limdagi eng zamonaviy yondashuv
hisoblanib, shu sabadan ham ta’limda yangicha yo’nalish olib kira oldik desak
mubolag’a bo’lmaydi. Masovafiy ta’limdan tashqari raqamli texnologiya-axborot
texnologiya- zamonaviy pedagogik texnologiyani uyg’unlashuviga dastur ilovalar
orqali darsni tashkil etish haqida ham ko’plab ma’lumotlar keltirish mumkin. Hozirda
joriy etilgan va boshqa o’quv yurtlarida tashkil etilayotgan «online jurnal» dasturini,
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 4
July 2020
123
www.openscience.uz
videokonfrensiyalar o’tkazishni, «videotopishmoq»ta’lim texnologiyasini va
virtual
stendlarni misol tariqasida keltirish mumkin.
Shu o’rinda virtual stend tushunchasiga tushuntirish beradigan bo’lsak, virtual
stend – o‘quv amaliy stendi yoki o‘quv-malaka ustaxonasi bo‘lib, o‘quvchi-
talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlashga, kompyuter dastur va
texnologiyalari orqali ma’lum yo‘nalishda zaruriy ko‘nikmalarni hosil qilishga
yordam beradi. Virtual stendlar har bir o‘quvchi-talaba uchun texnikaga o‘zining
kirish parametrlarini «buyurishga», o‘z bilimlarini nazorat qilishga imkon beradi.
Ta’limni modernizatsiyalash va samaradorligi haqida so’z yuritar ekanmiz, unda
yana bir muhim omil xalqaro tajribalar o’zlashtirishni nazarda tutish maqsadga
muvofiq albatta. Xalqaro, chet el tajribasi ya’ni ta’limda o’z yo’nalishiga va uslubiga
ega bo’lgan davlatlarning ilg’or tajribalarini olib kirish hozirda mamalakatimiz davlat
siyosati oldida turgan maqsadlardan biri desak mubolag’a bo’lmaydi. Birobarin,
“O’zbekiston Respublikasi Xalq tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi”
sini tasdiqlanishi buning yaqqol isbotidir.
Ushbu konsepsiya O’zbekiston Respublikasi umumiy o’rta va maktabdan
tashqari ta’lim tizimini tizimli isloh qilishning ustuvor yo’nalishlarini belgilash, o’sib
kelayotgan yosh avlodni ma’naviy-axloqiy va intellektual rivojlantirishni sifat
jihatidan yangi darajaga ko’tarish, o’quv- tarbiya jayoniga ta’limning innovatsion
shakllari va usullarini joriy etish maqsadida tasdiqlandi, shu bilan birga O’zbekiston
respublikasining 2030-yilga kelib PISA (The Programme
for International student
Assessment) Xalqaro miqyosda o’quvchilarni baholash dasturi reytengi bo’yicja
jahonning birinchi 30 ta ilg’or mamlakati qatoriga kirishishiga erishish yana bir
ustuvor maqsaddir, shuningdek
▪ uzluksiz ta’lim mazmunini sifat jihatdan yangilash, shuningdek professional
kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish
▪ o’qitish metodikasinini takomillashtirish, ta’lim tarbiya jarayonida
individullashtirish tamoyillarini bosqichma-bosqich tatbiq etish,
▪ xalq ta’limi sohasidagi zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalari
va innovatsion loyihalarni joriy etish
kabi vazifalarni bajarish odinga maqsad qilib qo’yildi va vazifalarni bajarish
bo’yicha ilk qadamlar tashlanmoqda.
Yana bir xalqaro tajribalarni
joriy etish doirasida, Koreya davlatining tajribasi
olib kirildi bu tajriba barchaga ma’lum bo’lgan kredit-modul tizimidir. Ushbu kredit-
modul tajribasi Koreya davlatida yaxshi samara berganligi sababdan ham, bu xalqaro
va ilg’or tajriba ayrim oliy o’quv yurtlarimizda tashkil etildi. Va o’quv yurtlarida
ta’lim kredit-modul tizimini joriy etish bilanoq, ta’limda sifatni yanada
yaxshilanganligini ko’rish mumkin. Darhaqiqat bu kabi o’z sinovidan o’tgan va
yaxshi samara beradigan xalqaro tajribalar bundan keyin ham o’zlashlashtirib boriladi
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 4
July 2020
124
www.openscience.uz