Instituti

 
O`lchashdagi xatolik
- o`lchanayotgan kattalikning xaqiqiy kattalik bilan 
algebraik ayirmasidir. 
 
Absolyut xatolik
Δ
 = (x 
a
 - x
x
 ),
 
Nisbiy xatolik
 
(Δ
n
, %) 
Δ
n
 = 

 
х
х
х
а
х
х
−
.
 100 % 
Keltirilgan xatolik

(
Δ
kel
, %) 
Δ
kel
= 

х
х
х
а
х
к е л
−
.
100 %

---

82 
 
 
 
 
 
 
O`lchovlar quyidagicha bo`ladi: 
•
statik
, o`lchanayotgan kattalik tadqiqot jarayonida o`zgarmay turadi; 
•
dinamik
, o`lchanayotgan kattalik vaqt bo`yicha o`zgarmas qiymat 
emas, misol: plugning qarshilik kuchi qiymatlari. 
O`lchov asbobining asosiy xarakteristikasi uning aniqligidir. 
Aniqlik -
asbob ko`rsatishlaridagi yig’ma xatoliklar bilan belgilanadi.
O`lchashdan ko`zda tutilgan maqsad va o`lchash aniqligiga qo`yiladigan 
talablarga qarab o`lchashlar aniq (laboratoriya) va texnik o`lchashlarga bo`linadi.
O`lchash natijasining o`lcha-nayotgan kattalik haqiqiy qiymatiga
yaqinligini ifodalovchi o`lchash sifati
o`lchash aniqligi
deb ataladi. 
Asbob ko`rsatishining aniqligiga uning sezgirligi xam katta ta`sir qiladi. 
Asbob strelkasi chiziqli yoki burchak siljishining u siljishni xosil qilgan fizik kattalik 
o`zgarishiga nisbati asbobning sezgirligi deyiladi:
bu yerda, 
S
— asbobning sezgirligi; 
∆n
— strelka siljishining o`zgarishi; 
∆Q
— 
o`lchanayotgan kattalikning o`zgarishi.
Sezgirligi yuqori bo`lgan asboblar asosan aniq o`lchashlar uchun 
ishlatiladi. 
Yo`l qo`yilgan xatoliklar bo`yicha asboblar aniqlik sinflariga bo`linadi.