Intellect Sun’iy intellect Expert tizimlar Avtomatlashtirilgan tizimlar

texnologik vazifani bajaradi. U aniq iqtisodiy obyektda qabul qilingan boshqaruv faoliyatining usullari va tuzilishi bilan belgilangan tartibda vujudga keladi, shakllanadi va faoliyat yuritadi. Jamiyatni axborotlashtirishning zamonaviy darajasi iqtisodiy obyektlarning turli-tuman axborot tizimlarida eng yangi texnik, texnologik, dasturiy vositalardan foydalanishni taqozo qiladi. AATning tashkil qilinishi iqtisodiy obyektning ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda ko’maklashadi va boshqaruv sifatini ta’minlaydi. Korxona, firma va barcha sohalarning ish rejalarini muvofiqlashtirishda tezkor qarorlarni ishlab chiqish, moddiy va moliyaviy resurslar bilan aniq harakat qilish orqali AATning eng katta samaradorligiga erishiladi.
Shu bois ham AATlarining faoliyat yuritish sharoitlarida boshqaruv jarayonlari obyektning o’ziga xos tarkibiy-dinamik xususiyatlarini ko’proq yoki kamroq adekvat aks ettiruvchi iqtisodiy-tashkiliy modellarga asoslanadi. Modelning o’xshashligi, eng avvalo uning haqiqiy vaziyatga tahlid qiluvchi sharoitlarda xatti-harakati o’xshashligi ma’nosida obyektga mosligini, qo’yilgan vazifa-ning ta’riflari va xususiyatlari uchun muhim qismida modellashtirilgan obyektning holatini bildiradi. Shubhasiz, modelda obyektning xususiyatlari to’liq qaytarilishi mumkin emas, ammo tahlil qilish va boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun muhim bo’lmagan qismlarini e’tiborga olmaslik mumkin. Modellar ehtimoliy va deterministik, vazifaviy va tarkibiyga bo’lingan, o’z shaxsiy tasnifiga ega.
Modelning bu xususiyatlari axborot tizimlarining xilma-xil turlarini vujudga keltiradi. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarining asosiy komponentlari 1-rasmda keltirilgan.
AATni tashkil qilish tajribasi, muvofiqlashtirilgan usullarni iqtisodiy ish faoliyatiga tadbiq etish, ishlab chiqarish - xo’jalik jarayonlarining vaziyatlarini shakllantirish, davlat va tijorat tuzilmalarini zamonaviy texnik vositalar bilan jihozlash boshqaruvda axborot jarayonlari texnologiyasini tubdan o’zgartiradi. Hozirda boshqaruv faoliyatining AAT ko’plab tashkil qilinmoqda.
Boshqaruv obyekti faoliyat yuritishining sohasi bo’yicha tizimlarning tasnifi ravshan bo’lgani uchun, quyidagi alomatlarni ko’rib chiqamiz. Boshqaruv ja-rayonlarining turlari bo’yicha AAT quyidagilarga bo’linadi:
- Texnologik jarayonlarni boshqarishning AAT - bu texnologik qurilmalar, dastgohlar, avtomatik liniyalarni boshqarishni ta’minlovchi «inson-mashina» tizimlaridir;
- Tashkiliy-texnologik jarayonlarni boshqarishning AAT - texnologik jarayonlarni boshqa-rishning AAT va korxonalarni boshqarishning AATini birlashtiruvchi ko’p darajali tizimdan iborat;
- Tashkiliy boshqaruvning AAT uchun iqtisodiyotni boshqarishning barcha bosqichida amalga oshiriladigan, ishlab chiqarish, ho’jalik, ijtimoiy-iqtisodiy, vazifaviy jarayonlar obyekti bo’lib xizmat qiladi, xususan:
a) Bank ATT;
b) Fond bozori AAT;
c) Moliya AAT;
d) Sug’urta AAT;
e) Bojxona xizmati AAT;
f) Statistika AAT;
r) Marketing AAT;
i) Buxgalteriya AAT;