Intellektual tizimlar haqida umumiy ma’lumot

Fikrlashning teskari zanjiri


7.2. Fikrlashning tes kari zanjri
Faraz kilaylik, avtomobil yurmay koldi. Muammo nimada-. yo akkumulyator utirib kalgan, yo startyor nosoz? Muammoni boshka umumiyrok xolda karab chikamiz: ma’lum sababga kura (avtomobil urnidan kuzgalmay koldi) sharoitni aniklab olishimiz kerak, muammoga sabab nima? U oldingi bulimdagi vazifadan shunisi bilan fark kiladiki, u yerda shartlar oldindan ma’lum edi, lekin natijalari noma’lum edi. Vazifaning yechimini oldindan aytiщ mumkin edi.Bu yerda xam yechim ma’lum va uning sababini toppish kerak.
FTZprinsipi buyicha ishlovchi dasturiy vositalar oldindan ma’lum bulgan natijalarni kidirish uchun muljallangan. Ma’lum shartga asoslangan, tugri fikr zanjirini amalga oshiruvchi tizim mumkin mantikiy natijalarni amalga oshiradi; teskari fikrlash zanjirini amalga oshiruvchi tizim esa,ma’lum natijalar buyicha ular uchun zarur bulgan sharoitlarni kidiradi.

105. 
     Bilimlar bazasini ishlab chiqish: yechimlar daraxti
     
106. 
     Yechimlar daraxtini qonunga qoidaga aylantirish
     

3. 
   Bilimlar bazasinn ishlab chikish: yechimlar daraxti
   

Xammasidan oyadin karor kabul uchun vazifani ekspert tizimini ishlab chikadigan kilib kuyamiz. Mos keluvchi vazifa karor kabul kilishda FTZ(fikrlashning teskari zanjri) dan foydalanilishi mumkin, yoki vazifa boshkacha bulishi mumkin,ya’ni boshka vaziyatdan kelib chikkan xolda: ishga kirishni xoxlagan odam katta firma direktori oldiga keldi. Direktor firmadagi umumiy axvol va mutaxassislarga firmaning talabi xakida, uning tanlovi xakidagi ma’lum otlar bilan tanishtiradi. Ishga kelayotgan odamning firmada kanday n sh bilan shugullanishin i xal etish direktor uchun muxim xisoblanadi.
Shu boisdan vazifada bulishi mumkin bulgan bir kancha variantlardan birini tanlash kerak, uning yechimi uchun FTZdan foydalanish mumkin. Xakikatda javob allakachon mavjud. Ish sUrab kelgan odam direstor oldida utirib bor kuchi bilan unda yaxshi
taassurot koldirishga xarakat kiladi. Agar bu odam direktorga makul kelsa, unga moe keluvchi lavozimni tanlashi kerak. Direktor usha odamga, tutri tanlovni amalga oshirish imkonini beruvchi javob oladigan savollar berishi zarur.
Demak, vazifa kuyildi. Endi uni kurgazmali tarzda takdim etish lozim. Uxshash vazifalarni tasvirlash uchun odatda yechimlar daraxti deb nomlanuvchi diagrammalardan foydalaniladi. Yechimlar daraxti zaruriy aniklik beradi va fikrlash yunalishini kuzatishga imkon beradi.
rasmda ishga kabul kilish misoli uchun yechimlar daraxti keltirilgan. Kurinib turibdiki, diagramma chukki(vershina) deb nomlanuvchi aylana va tugriburchaklardan tashkil topgan.Xar bir chukki ^zining nomeriga egaLukkilarni birlashtiruvchi liniyalar duga va shoxlar deb ataladi. Savollardan iborat aylanalar yechimlar chukkisi deb nomlanadi. Tugri burchaklar butun diagrammalardan iborat va mantikiy yechimlarni anglatadi. Liniyalar diagrammalr yunalishini k^fsatadi. Kupchilik chukkilar ularni boshka chukkilar bilan boglovchi bir nechta shoxlarga ega.

107.