Intellektual tizimlar haqida umumiy ma’lumot

Noravchan va lingvistik o’zgaruvchilar va ularni tasvirlash

Shuni eslatib o‘tish joizki, lingvistik o‘zgaruvchi deb biron bir tabiiy yoki
sun’iy tilning so‘zlari yoki so‘z birikmalari to‘plamidan biron bir qiymatni qabul
qiluvchi lingvistik o‘zgaruvchiga aytiladi. Lingvistik o‘zgaruvchining mavjud
qiymatlar to‘plami term-to‘plam deyiladi. Qiymatni so‘zlar orqali, sonlarni
ishlatmasdan berish inson uchun tabiiyroqdir. Har kuni biz “juda ham yuqori
baho”, “qiyin masala”, “tezkor javob”, “yaxshi o‘zlashtirish” kabi lingvistik
ma’lumotlarga asoslangan holda qaror qabul qilamiz. Ruhshunoslarning fikricha,
inson miyasida jami sonli axborot qayta kodlanib, lingvistik termlar ko‘rinishida
saqlanadi.
Lingvistik
chiqarishda va taxminiy mulohazalar asosida qaror qabul qilishda muhim ahamiyat
kasb etadi. Umuman olganda lingvistik o‘zgaruvchi quyidagi usulda aniqlanadi.
Lingvistik (x,T,U,G,M) o‘zgaruvchi beshlik bilan berib qo‘yiladi, bu erda x -
o‘zgaruvchi nomi;
T - term to‘plam, uning har bir elementi
to‘plamdagi noravshan to‘plam sifatida tasvirlanadi;
yaratuvchi grammatika ko‘rinishidagi sintaktik qoidalar; M - G sinatktik qoidalar
asosida yaratilgan noravshan termlarning tegishlilik funksiyasini berib qo‘yuvchi
semantik qoidalar
Turli xildagi modellar imkoыiyatlarini uziga boglovchi namoyishlarni ishlab chikishga intilish, fremli namoyishlarni paydo bulishiga olib keldi.
Freym (angl. Frame — karkas yoki rom) — bu ayrim standart xolat yoki abstrakt kurinishlarni namoyish etishga asoslangan bilimlar struktur as idir.
Xar bir freym bilan kuyidagi ma’lumotlar boglangan:

10. 
    Freymdan kanday foydalanish xakida;
    
11. 
    Freym ni bajarishdan kanday natijalar kutish kerakligi
    
12. 
    Kutganingiz oklanmasa nima kilish kerak.
    

Freymlarning yukori boskichlari fiksirlangan buladi va uzi
bilan xuddi shu freym bilan tasvirlanish moxdyatini yoki xakikiy xolatlarni namoyon kiladi. Kuyi boskichlar freymni chakirganda ma’lumotlar bilan tuldiriladigan slotlar bilan namoyish kilinadi. Slotlar - ayrim atributlarning tuldirilmagan mazmunlaridir.
Shuningdek, kurinishni yoki xolatni namoyish kilishga yunaltirilgan modellar xam freym deb ataladi.

121.