International conference on innovative development of education” 2022/19
Yüklə 24,72 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
13
joriy etish mamlakatimizda dolzarb masala hisoblanadi. Bu vazifalarni umumdavlat aloqa va axborotlashtirish sohasining standartlariga asoslangan holda amalga oshiriladi. O‘z DSt 1105:2009 ma’lumotlarni simmetrik blokli shifrlash algoritmi standarti bo‘lib, mamlakatda himoyalangan elektron xujjat aylanishiga xizmat qilib kelmoqda. Ushbu O‘z DSt 1105:2009 ma’lumotlarni shifrlash algoritmi standarti barcha turdagi electron axborot, ma’lumotlarni himoyalash, muxofazalash maqsadida kriptografik algoritm hisoblanadi. O‘z DSt 1105:2009 simmetrik blokli shifrlash algoritmi bo‘lib, zarur almashuv jarayonida axborotlarni shifrmatnga ya’ni shiflangan holatga o‘tkazadi hamda dastlabki axborotga qayta tiklash uchun ishlatiladi. Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi 256 bit o‘lchamdagi axborotni simmetrik blokli shifrmatnga o‘tkazish hamda dastlabki axborotga shifrtmatnni o‘girishda 256 yoki 512 bit uzunlikdagi kriptografik kalit qo‘llaniladi. Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi hozirgi jarayonda dasturiy, apparat yoki appart- dasturiy kriptografik modullarda foydalanib kelinmoqda. Turli tashkilotlar, muassasalar hamda korxonalarda elektron hisoblash mashinalar tarmoqlarida asosan alohida hisoblash komplekslarida hamda elektron hisoblash mashinalarda, serverlarda saqlanuvchi va uzatiluvchi ma’lumotlarning kriptografik himoyasini amalga oshirishda markzur O‘z DSt 1105:2009 simmetrik blokli shifrlash algoritmi standartidan foydalaniladi. Simmetrik kriptotizimlardan foydalanib turli xil sohalarda xabarlar, ma’lumotlar quyidagicha almashish jarayoni bo‘ladi va u uch bosqichda yuz beradi: Birinchi bosqich, deylik A PC-1 qurilmadan xabar yuborishda qabul qiluvchi, deylik B PC-2 qurilmaga shifrlash key(kaliti) boshqacha qilib ayganda funksional kalitni, ushbu tarmoq, kanaldan emas biroq muhofazalangan ishonchli kanal tizimidan yuboradi, ma’lum qiladi. Ikkinchi bosqichda, jo‘natuvchi A PC-1 shifrlash uchun tayyor belgilangan kaliti va funksional kaliti bilan dastlabki axborot, ma’lumotlar to‘plamini shifrmatnga |