International Journal of Languages’ Education and Teaching
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Anahtar Kelimeler:
Türk Romanı, Öğretmen, Eğitim.
_______________________ 1 Dr., Daire Başkanı V., Millî Eğitim Bakanlığı, Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, aorakci93@hotmail.com
2 Bu araştırma, 26-28 Mayıs 2005 tarihlerinde Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinde düzenlenen II. Sosyal Bilimler Kongresi’nde sözlü bildiri olarak sunulan metnin yeniden düzenlenmiş ve eklemeler yapılmış hâlidir. 19 Adem ORAKÇI
Languages’ Education and Teaching Volume 6, Issue 2, June 2018 1. Giriş Tanzimat’la birlikte Osmanlı Devleti’nin birçok kurumlarında olduğu gibi eğitim kurumlarında da, Batı normlarına göre yeni yapılanmalara gidilir.
Özellikle Fransız eğitim sistemi örnek alınarak oluşturulan bu yeni yapılanma çalışmaları ile “Batılılaşma” hareketinin en önemli basamağını eğitim sistemindeki bu yeni kurumsallaşma modeli oluşturur. Millî Eğitim’in idari yapısında artık “Usul-ü Cedit” denilen yeni bir dönemin oluştuğunu görürüz. Bu uygulama ile birlikte, öğretmen yetiştirme modelinde de yeni arayışlar ortaya çıkar.
Eğitim olgusunun en öneli aktörü olan öğretmenler, Tanzimat Dönemi’ne kadar klasik Osmanlı eğitim geleneği içerisinde, ağırlıklı olarak medreselerde yetiştirilmekteydiler. Tanzimat’la birlikte medresenin yanında “mektep” adıyla yeni bir eğitim kurumu daha oluşmuştur.
Bu dönemde büyük bir ivme kazanan batılılaşma hareketleri, medrese eğitimini olumsuz yönde etkilemiştir. Zira Osmanlı aydınlarının çoğu, klâsik eğitim yerine, Batılı anlamda eğitim veren yeni mektepleri ve yine Batılı anlamda öğretmen yetiştiren yeni öğretmen okullarının açılmasını istiyorlardı.
Bu gelişmelerden sonra “1848’de Dârülmuallimîn adıyla erkek öğrencilerin okuyabilecekleri, İstanbul Fatih’te bir öğretmen okulu açılır. Bunu, 1868’de ilkokullara öğretmen yetiştirmek amacıyla, yine İstanbul’da ‘Dârülmuallimîn-i Sıbyân’ adıyla ikinci bir öğretmen okulu, 1869 tarihli Maarif-i Umûmiyye Nizamnamesi ile de ‘Dârülmuallimât’ adı altında bir kız muallim mektebinin açılması izler.” (Öğretmen Okulları Genel Müdürlüğü 1969-1970 Yıllığı, Ankara, 1970) Bu okullar, İstanbul’dan sonra, taşradaki bazı illerde de açılmaya devam edilir. Böylece okullaşma oranının artmasıyla öğretmen açığı da gittikçe çoğalır. Yeni muallim mekteplerinden mezun olan öğretmenler, hükûmet merkezi olan İstanbul’un dışına da ilk kez atanmaya başlanır. Ülkenin geri kalmışlığı ve halkın eğitimsizliği üzerinde, taşraya giden öğretmenler -mesleklerini icra etmelerinin bir gereği olarak- ısrarla dururlar. Artık yurdun ücra köşelerinde bile, aydın bir kişi kimliğiyle öğretmenler daha çok ön plana çıkarlar. Roman türünün Türk edebiyatına yeni girmekte olduğu Tanzimat Dönemi edebiyatıyla birlikte (1860- 1896), eğitim olgusu ve insanımızın eğitimi gibi önemli bir sorumluluğun sahibi olan öğretmenlerin mücadeleleri, başarıları, çaresizlikleri, sevinçleri, üzüntüleri, başlangıcından günümüze kadar birçok romana konu olmuştur. Şüphesiz ki romanın asli gayesi eğitim olmadığı gibi, sadece öğretmenleri anlatmak da değildir. Bununla birlikte diğer sosyal konular gibi eğitim de, öğretmenler de gerek Türk edebiyatında, gerekse dünya edebiyatında birçok romana konu olmuştur. Zira insanla bütünleşmiş olan eğitim, yine insanı anlatan birçok romana çeşitli yönleriyle ya doğrudan ya da dolaylı olarak aksetmiştir. Edebiyat ve eğitim alanında birçok roman yazarı,
“öğretmen ve eğitim” olgusunu irdeleyerek doğruları yüceltmişler, eğitim adına yapılan yanlışlıkları eleştirerek geleceğe yönelik öneriler sunmuşlardır. İnsan, bütün güzellikleri ve erdemleriyle beraber yanlışlıklara düşebilen, iyilikleriyle birlikte hataları da olan bir varlıktır. Bu yüzden onun eğitimi doğumla birlikte başlayıp çok yönlü olarak ölünceye kadar sürmektedir. Sürekli telkine, sürekli doğruyu-yanlışı öğrenmeye ve sürekli kendini yenilemeye ihtiyacı vardır. Sözünü ettiğimiz, bu rehberlik ve eğitim konusunun literatürdeki aslî sahibi, hiç şüphesiz ki öğretmenlerdir. "Öğretmenlik, devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir." (Millî Eğitim Temel Kanunu, 1973) |