Investitsiya loyihalari tahlili

B izn es-rejan in g tarkib i
H ar qanday biznes o ’z x u su siy atlarig a ega, binobarin, har qanday 
v az iy a tla rd a qulay b o ’lgan «standart» re ja m avjud b o ’lishi ehtim ol. 
H ar qanday b izn es-rejan in g yagona sinalgan tuzish tam oyili m avjud.
H aqiqatda, 
b a ’zan 
m uam m oning 
m ohiyati adekvat tarzda 
y o ritish uchun 
uni m uhitga oid q iladilar, 
lekin shu bilan birga 
o ’q u v ch in in g qiziqishi 
susaym asligi uchun uni haddan tashqari 
m urakkab qilib b o ’lm aydi. K o ’pgina loy ih alar 10-20 bet doirasida 
cheklangan b o ’lishi lozim . K orporativ k o rx o n alam in g biznes-rejalari 
va x alqaro m oliyaviy institutlarning talablari b o ’yicha tayyorlangan 
biznes re ja lar katta xajm da va aniq m a ’lum otlar va d alillardan tashkil 
topadi. B izn es-rejan in g taqdim etilgan m azm uni ixtiyoriy hisoblanadi. 
SHu b ilan birga, 
u k o ’zda tutilishi shart b o ’lgan 
barcha asosiy 
ja h a tla rn i 
o ’z ichiga oladi, shuning uchun unga etarli e ’tib o r bilan 
yond o sh ish zarurdir.
B izn es-rejan in g xulosasi/rezyum esi (1-2 varaq)dan tashkil topishi 
m aqsadga m uvofiqdir. B iznes-rejaning quyidagi m a ’lum otlar beriladi:
R ejan in g m aqsadi
M oliy ag a ehtiyoj, uning m aqsadi va ular qanday m aqsadlarga 
m o ’ljallanganligi. B iznes va uning m aqsadli m ijozining qisqacha 
y o ritilishi. Sizning biznesingiz raq ib larin g izn in g biznesidan farqli 
o ’laroq nim ani bajaradi. Sizning b iznesingizga aynan nim a ishonch 
u y g ’otishi lozim (hisobot m ateriallari, guruh rahbarining m alakaliligi, 
p atent va litsenziya, sertifikat va boshqalar).
A sosiy m oliyaviy takliflardan foyda
M aqsad va vazifalar;
G ’o yalar tahlili
55

---

F ao liy atn in g aso siy y o ’nalishlari va m aqsadlari. T arm oqning 
tav sifi (iqtisodiyot sektorlari).
M ahsulot.
M ah su lo t-/x izm atlarn in g yo ritilish i va u larn in g tatb iq etilishi. 
A jralib turuvchi sifatlari yoki beqiyoslik.
S izning b izn esin g iz uchun zarur b o ’lgan tex n o lo g iy a va m alaka
L itsen ziy a/p aten t huquqi
B ozorning kelgusi salohiyati
B ozor tahlili
X aridorlar
R aqiblar (ularn in g kuchli va z a if tom onlari)
B ozor segm enti
B ozor hajm i va un in g o ’sishi.
B ozordagi baho ulushi 
K orxona m ijo zlarin in g tarkibi 
R aqobatning t a ’siri 
M arketing rejasi
M arketingni 
jo y la sh tirilish i 
(m ah su lo t/x izm atn in g
raqobat- 
b ardoshligini ta ’m inlash) - m ahsulot, x izm atlarn in g raqobatlashuvchi 
firm alar bilan qiy o slag an d ag i asosiy tav siflari.
N arx shakllanishi.
T ovarni ta rg ’ib etish sxem asi 
S avdoni ra g ’b atlan tirish usullari 
Ishlab chiq arish rejasi
Ishlab chiqarish va m aydo n larn in g jo y la sh tirilish i 
Jihozlar
A sosiy m ateria lla r va jih o z la rn in g t a ’m inot m anbalari.
S ubpudratchilardan fo y dalanish
B oshqaruvchi x o dim lar
A sosiy boshqaruvchi tarkib
B oshqaruvchi tarkibni m ukofotlash
X odim lar soni va sifatini rejalashtirish b o ’y ich a 
qisqacha 
xulosalar.
56

---

T alab etilayotgan m ab lag ’lar m anbalari va hajm i.
B u pullarni qaerdan, qaysi sh ak ld a va 
qanday m u d d atlard a 
o lishinishi.
M a b la g ’larni qaytarish sxem asi va m uddati.
M oliyaviy rejan in g asosiy p unktlari va xatarni baholash, savdo 
hajm i, foyda, tan n arx va h.k.
X atar, uni qay tarzd a C hetlab o ’tish m um kin.
M ufassal m oliyaviy reja.
S avdo hajm ini bashoratlash.
F o yda va zararni baholash.
N a q d pullar harakatini tahlili etish.
Y illik balans.
B izn es-reja xulosalardan bosh lan ish i lozim , ularni siz eng oxirgi 
n av b a td a yozasiz, lekin aynan u lar b iznes-rejangizning dastlabki 
punkti b o ’lishi 
lozim . X u losa/rezum e qisqacha - 2-3 b et atrofida 
b o ’lishi lozim . R ezyum e - bu m ustaqil reklam a hujjatidir, chunki unda 
b izn es-rejan g iz n in g asosiy qoidalari, holati m avjud b o ’ladi. Bu 
k o ’p g in a doim iy investorlar o ’q iydigan 
yagona qism hisoblanadi. 
Investor esa, avvalam bor quyidagi m a’lumotni bilishni xohlaydi: kredit 
miqdori, qanday m aqsad uchun kerakligi, qoplashning k o ’zda tutilgan 
m uddatlari, kim loyihani investitsiyalashni xohlashi, qarzdor qanday 
shaxsiy m ablag’larga ega? 
A gar rezum e aniq, sodda va ishonarli qilib 
yozilgan b o ’lsa investor yoki biznes reja o ’qiyotgan ekspert uni barcha 
saxifalarini o ’qishga qiziqadi ham da astoydil o ’rganishga kirishadi.