Investitsiya loyihalari tahlili

Q isqacha xulosalar
Ekologik tahlilning asosiy vazifasi loyiha natijasida yuzaga kelishi 
mum kin b o ’lgan potentsial zararni oldindan belgilash va uning ta ’sirini
118

---

yum shatish yoki batam om tugatish y o ’llarini topishdir. Agar ekosistem aga 
loyihaning salbiy ta ’siri m e’yordan yuqori b o ’lsa va buni tuzatib b o ’lmasa, 
odatda, loyihadan voz kechiladi. Ekologik tahlil nisbatan ortiqcha 
xarajatlarsiz loyihaning salbiy ekologik oqibatlarini oldini olish imkonini 
beradi. L oyihalar ekosistem ani m uhofaza qilish b o ’yicha xalqaro 
m ajburiyatlam ing buzilishiga olib kelm asligi zarur.
Ekosistem ani saqlash talabiga k o ’ra, loyihalar to ’liq va qisman 
ekologik tahlil qilinishi zarur b o ’lgan va atrof-m uhitga ta ’siri baholanishi 
shart b o ’lm agan turlarga b o ’linadi. Loyihalam ing ekologik oqibatlarini 
iqtisodiy baholashda ekologik oqibat ta ’sirida zarar k o ’rgan odam larga 
to ’lanadigan tovon puli, atrof-m uhitni ifloslantirgani uchun to ’lanadigan 
m ablag’lar ekologik tadbirlam ing iqtisodiy samarasini aniqlash mezonlari 
b o ’lishi m um kin. Loyiha atrof-m uhit holatini buzsa, ekologik tadbirlar 
xarajatlari uni am alga oshiruvchi tom onidan qoplanishi shart. Davlat 
tom onidan am alga oshirilsa, ekologik tadbirlarga xarajatlar davlat 
byudjetidan qoplanadi.
Selga qarshi inshoot loyihasining xarajatlar manbai ham davlat 
byudjetidir. X arajatlar m anbalarini vujudga keltirish uchun korxonalarga 
nisbatan atrof-m uhitga ifloslantiruvchi m oddalar chiqarganligi uchun 
(m odda turiga qarab) turlicha to ’lov m e’yorlari q o ’llaniladi. A trof-m uhitga 
ifloslantiruvchi m odda chiqarish huquqini sotib olish usuli loyihalam ing 
ekologik xavfsizligini ta ’m inlashga undovchi progressiv vositalardan 
biridir.
N a z o ra tv a muhokam a uchun savollar
1. Ekologik tahlilinig mohiyati va vazifasini tushuntirib bering.
2. Loyihalam ing salbiy ekologik oqibatlarini bartaraf qilish y o ’llari 
qanday?
3. A trof-m uhitga ta ’siri to ’liq va qism an tahlil qilinishi zarur b o ’lgan 
loyihalar turlarini sanab o ’ting.
4. L oyihalam ing 
ekologik 
oqibatlarini 
iqtisodiy 
baholash 
m uammolari nim ada?
5. Ekologik loyihalar xarajatlarini qoplash m anbalariga izoh bering.
6. N orm ativdan yuqori b o ’lgan chiqindilam i sotib olish tajribasining
119

---

mohiyati nim ada?
7. EK O SA N qanday kom paniya?
8. EK O SA N N I m aqsadi nim alardan iborat?
9. Ekologik loyihalar qanday tuziladi?
10. H ar qanday loyihalar ham ekologiyaga ta ’sir k o ’rsata oladim i?